Іван Шамякін - У добры час

Яна не пайшла больш ні на ток, ні ў поле: у яе было дрэннае самаадчуванне. Яшчэ раніцой яна адчувала сябе блага і баялася, ці не захварэла часам. Удзень нібы стала лепш, і яна забылася на ўсё, захапіўшыся сушкай і падрыхтоўкай да здачы збожжа. Цяпер, пасля паездкі ў раён, зноў стала цяжка на сэрцы, разбалелася галава. Яна разумела, што гэта не толькі ад хвалявання. Было яшчэ нешта другое, што выклікала гэты неспакой, але што — яна не ведала. Яна паспрабавала заглушыць яго работай. Памыла бялізну, вышаравала падлогу, хоць зусім нядаўна мыла яе, падмяла ў двары, вычысціла кожны закутак, як перад святам. Але ніколі яна не вярталася дамоў так рана: ужо больш і працы не знаходзілася; а сонца яшчэ толькі зайшло за хаты. Праўда, заставалася яшчэ адна работа — згатаваць вячэру, але паліць у печы так рана. калі людзі яшчэ на 'працы, было няёмка. Маша вырашыла спячы блінцы. Раскрыла дзежку, удыхнула прыемны, кіслы пах рошчыны і раптам адчула, што ёй страшэнна хочацца... квасу. Халоднага, рэзкага хлебнага квасу. Яна доўга стаяла нерухома, з асалодай п'ючы ў думках гэтае цудоўнае пітво. Шчаслівая ўсмешка незвычайна асвятліла не толькі яе твар, а ўсю істоту, здавалася, што жанчына ўміг расцвіла, як тая кветка. А жаданне напіцца квасу не знікала. Яна напілася прастаквашы, расчыніла блінцы, а пах квасу, яго салодка-кіслы смак усё больш і больш раздражняў яе. Шукаючы работы, яна вышла на гарод і ўбачыла здалёк Сынклету Лукічну. Старая корпалася на сваім гародзе. Пасля вяселля Маша неяк саромілася і пазбягала сустрэчы з ёй, ды і Сынклета Лукічна, выпадкова спаткаўшыся, віталася не вельмі прыветліва.

Маша доўга вагалася і, нарэшце, не вытрымала, бо добра ведала, што ў старой павінен быць квас. Яна неўпрыкметна падышла па сцежцы, нясмела прывіталася. Сынклета Лукічна з намаганнем выпраміла спіну (яна капала бульбу-скараспелку), пранікліва паглядзела на Машу, стаіла незразумелую ўсмешку — ледзь варухнуліся зморшчыш ў куточках рота, але на прывітанне адказала ласкава:

— Добры дзень, Машанька. Ты сёння нейкая... светленькая.

— Цётка Сыля, дайце кружку квасу, калі ёсць у вас, — папрасіла Маша і сама спалохалася: як усё нечакана атрымалася!

— Квасу? — Сынклета Лукічна спачатку нібы не зразумела, а потым раптам твар яе зрабіўся добрым, лагодным, мацярынскай ласкай запрамяніліся вочы. Яна замітусілася, хуценька аб фартух пачала выціраць рукі.— Квасу?.. Машанька, мілая... Пасядзі хвіліначку, пабягу прынясу. Сядай вось тут, на мех...

Яна прынесла поўны гладыш пахучага пеністага квасу. Маша піла нагбом з гладыша. Піла прагна, без перадышкі. Два бурштынавыя струмені ліліся па шчаках, па шыі, сцякалі за кофтачку.

— Хопіць, дурніца! — Сынклета Лукічна адабрала ў яе гладыш.

Маша засмяялася.

Сынклета Лукічна паставіла гладыш у разору і нечакана абняла яе, прытуліла да сябе.

— Слаўная ты мая!.. Шчаслівая...

Хвіліну яны, абняўшыся, моўчкі сядзелі на ўзмежку. Маша асцярожна вызвалілася з абдымкаў і спытала, заглядаючы старой у вочы:

— Вы на мяне не злуецеся, цётка Сыля?

— За што буду я на цябе злавацца? За тое, што ты шчасце сваё знайшла?

Поезд прыходзіў на досвітку, калі ледзь пачынала святлець палоска на ўсходзе. Не прасыпаўся яшчэ пасёлак каля станцыі, і нават у канторы «Заготзярно» было цёмна. Толькі каля склада — доўгай цаглянай будыніны, што выцягнулася ўздоўж пуці, і каля вагонаў, якія стаялі там, гаманілі людзі, і крыху далей разводзіў пары манеўровы паравоз. Алеся правяла вачыма чырвоны агеньчык апошняга вагона, аглянулася і ўбачыла, што яна сышла адна. На платформе больш нікога не было, толькі, ў напрамку будынка станцыі плыў зялёны агеньчык ліхтара дзяжурнага, постаць якога ледзь вырысоўвалася ў перадранішнім змроку. Алеся на момант сумелася, раздумваючы, што рабіць — ісці ці пачакаць, покуль пачне днець. Але, глянуўшы на ўсход, потым чамусьці на (верхавіны высокіх таполяў, што пікамі ўпіраліся ў неба, яна зачапіла хусткай чамадан, ускінула на плечы і рашуча перайшла чыгунку. І тут, каля гары шлаку, яна нечакана сустрэлася з Паўлам Кацубам. Убачыла яго — здзівілася.

— Ты таксама прыехаў гэтым цягніком?

— Не. Я прышоў сустрэць цябе.

— Мяне? А як ты даведаўся, што я сёння прыеду?

— Я прыходзіў учора і пазаўчора... Тры разы...

— Тры разы? — Алеся скінула чамадан з пляча, даволі моцна грукнуўшы ім аб зямлю, і імкліва працягнула яму абодве рукі, ціха і ласкава прывіталася:— Добрай раніцы, Паша.

Ён моцна сціснуў яе рукі.