Іван Шамякін - У добры час

Паднялося сонца, заліло золатам праменняў сцірты, людзей, і нібы схамянула Алесю, напомніла ёй больш значнае з таго, што яна бачыла ў сталіцы.

— Не, не... не з таго я пачала... Там усё прыгожа — і пад зямлёй і на зямлі... Пра ўсё і не раскажаш! Але, мабыць, на ўсё жыццё запамінаецца кожнаму чалавеку хвіліна, калі ён узыходзіць упершыню на Красную Плошчу... У мяне і зараз гэтае адчуванне ў сэрцы. Помню, вышлі мы з метро, павярнулі і адразу апынуліся каля крэмлёўскай сцяны. Я нават разгубілася ад нечаканасці, баюся далей ступіць.... Спынілася і думаю, што вось тут не адзін раз праходзіў Ленін, ходзіць таварыш Сталін... А падышлі да маўзалея, і ў мяне перад вачыма так яскрава, так яскрава паўстала жыццё Ільіча, уся гісторыя... Усё, што вучыла дзесяць год, што ўспрымала розумам, успрыняла я там сэрцам... Уявіла, як ішлі людзі к труне Леніна, як даваў клятву таварыш Сталін і... плачу... Слёзы засцілі ўсё, коцяцца па шчаках... Захапленне, шчасце... усё, адным словам, адразу напаўняе там сэрца...

У Алесі і зараз незвычайна прамяніліся вочы, палалі шчокі. Маша слухала, здзіўлялася і радавалася за сястру. Дагэтуль яна ведала Алесю адну — вясёлую жартаўніцу, летуценніцу, цяпер-жа перад ёй быў чалавек з вялікім сэрцам і сталым розумам. Яе непасрэднае шчырае апавяданне — пра Маскву і пра свае пачуцці, што апанавалі яе там, зацікавіла ўсіх. Нават хлапцы, якія спачатку аднесліся крыху скептычна да яе расказу, слухалі цяпер уважліва, сур'ёзна.

— ... Падняла я галаву, глянула вышэй маўзалея, вышэй крамлёўскай сцяны і... Ёкнула маё сэрца, дзевачкі. За сцяной — вялікі белы будынак. Вокны адчынены... Вецярок шторы хістае... І стаіць у адчыненым акне чалавек, на нас глядзіць...

Слухачы варухнуліся, нахіліліся да яе, баючыся прапусціць хоць адно слова.

— Сталін? — прашаптала Дуня Акуліч.

— Не, не Сталін, вядома. Але і мне гэтак здалося. І я пасля не магла адарваць вачэй ад гэтых вокан, усё думала: а раптам і ён, Сталін, працуе ў адным з гэтых пакояў і паглядзіць у акно, на Красную Плошчу, і я ўбачу яго, пазнаю... Мы адышлі далей ад сцяны, каб больш было відаць паверхаў, і ўсё глядзелі. І ўсе людзі, колькі я іх не бачыла там, усе глядзелі на гэтыя вокны. Я добра разумела іх. Я пасля кожны дзень хадзіла туды... Здам экзамен і бягу. І з акна універсітэта вачэй не адводзіла ад Крамля.

— А з універсітэта відаць Крэмль? — спытала Маша.

— Відаць, Машанька. Гэта-ж зусім блізка, толькі з другога боку.

— Шчаслівая ты, Алеся, — зноў уздыхнула Дуня.

Падымалася сонца. Прыгналі коней з начлегу, і калгасны двор напоўніўся тупаннем і крыкамі. За садам пачуўся гучны голас Максіма — ён некага за нешта прабіраў.

Але і на гэта хлопцы — аматары з усяго пажартаваць — не звярнулі ўвагі, забылі яны і на сваю зморанасць, на цяжкую начную працу.

— ... А ў той дзень, калі здалі апошні экзамен, пайшлі мы на Красную Плошчу ўсёй групай, усе, хто разам здаваў. Увечары пайшлі, калі Масква была ўся ў агнях, а Красную Плошчу пражэктары асвятляюць... Стаім, узяўшыся за рукі, глядзім на асветленыя вокны крамлёўскага дома, уголас выказваем свае думкі: «Каб ведаць, у якім пакоі працуе таварыш Сталін?» Адна дзяўчына, з Кастрамы, прапануе: давайце, гаворыць, у лейтэнанта спытаем, можа, ён ведае. Лейтэнант з крамлёўскай варты каля маўзалея хадзіў. І ніхто не засмяяўся з яе наіўнай прапановы. А людзі ўсё ішлі і ішлі, больш, чым нават удзень... На Спаскай вежы цераз кожныя пятнаццаць мінут куранты б'юць... Помню, падышоў сівенькі стары, з вёскі, у цёплым піджаку, у ботах, як дзед Кацуба... За руку дзяўчынку вядзе гадкоў сямі... Здалёк зняў шапку, а падышоў бліжэй, нізка пакланіўся маўзалею. Пасля падышла нейкая французская дэлегацыя... Адзін француз сказаў сваім сябрам: «Мы — дзеці Леніна». Адышоўшы, яны ціха, упоўголаса заспявалі «Мы — дзеці Леніна». Стаялі мы ў той вечар на Краснай Плошчы, ажно покуль куранты дванаццаць гадзін не прабілі... А потым мы па Маскве да самага світання гулялі...

Невядома, колькі часу расказвала-б яшчэ Алеся, каб раптам не прыехаў Алёша Прымак, які адвозіў пшаніцу ў свіран. Ён здалёк закрычаў:

— А ну, адгадайце, колькі?

І слухачы ўпершыню адвялі позіркі ад Алесі, пачалі гадаць, колькі даў кожны гектар гэтай незвычайнай пшаніцы, якую яны вырасцілі.

— Шаснаццаць.

— Дваццаць.

— Семнаццаць.

— Ніхто не ўгадаў. Дваццаць адзін і тры дзесятых. Во! на «ура» брыгадзірку! Такі загад старшыні!

Маша замахала рукамі, адступаючы да сцірты.

— Ну, ну, не дурэйце!

Алеся падхапілася, моцна абняла сястру.