Іван Шамякін - У добры час

Шаройка вышаў з двара Кацубы і пераходзіў вуліцу з вялікай ношкай саломы за плячыма.

Максім уподбег дагнаў яго.

— Пачакай, Амелька!

Той павярнуўся, і твар яго адразу стаў белым.

— Развяжы салому!

У Шаройкі жаласліва перасмыкнуліся вусны, здалося, што ён вось-вось заплача.

— Максім Антонавіч...

— Развяжы салому, сукін сын! — закрычаў Лескавец і рвануў за лейцы, выхапіў ношку, труснуў яе так, што салома паляцела па ветры, а гуска пляснулася на зямлю.

Максім нахіліўся, падняў яе за ногі, паднёс Шаройку пад самы твар.

— Што гэта такое, Амяльян Дзянісавіч, га?

Шаройка маўчаў. Нервова торгаліся яго вейкі і калаціліся рукі, і сам ён увесь згорбіўся, уміг пастарэў на многа год.

— Што гэта такое, я пытаюся? — павысіў голас Максім.

Хвіліну назад на вуліцы было пуста. Цяпер, нямаведама адкуль, з'явіліся людзі. Беглі дзеці, жанчыны, перагукваліся.

— Што там, Галя?

— Амельку злавілі!

— Каго?

— Гусака злавілі!

Рогат. Прарэзлівы свіст хлапчукоў, громкі крык:

— Гу-са-ак!

— Шаройка — гусак!

— А я думала, што гарыць дзе, — смяялася за спіной у Максіма Раіса, нявестка Яўмена Кацубы, — ажно не... Гэта дзядзька Амелька гусяцінкі захацеў...

— Чаго вам смешна, балаболкі? Чалавек можа даўно спрабаваў яе. Калі гэта яго са старшыні знялі!.. Разумець трэба. — Голас Грошыка, быццам сур'ёзны, спачувальны, а на самай справе самы здзеклівы і ўедлівы.

Шаройка не падымаў галавы, стаяў, утаропіўшы вочы ў раскіданую салому, якую варушыў пад нагамі вецер.

«Сапраўды смешна, — падумаў Максім. — Лепшы гаспадар у вёсцы, а да чаго дажыў!» — і яму таксама захацелася пажартаваць.

— Вось што, Амяльян Дзянісавіч, на, браце, твайго гусака і нясі яго ў канцылярыю. Там разбяромся.

Шаройка ўздрыгнуў усім целам, павярнуўся і паволі пасунуўся ў напрамку свайго дома, ледзь цягнучы ногі, нібы да іх прывесілі шматпудовыя гіры. Жонка яго, Ганна, выглянула з брамкі, наўсцяж адчыніла яе і схавалася, саромячыся паказацца на людзі.

За нейкую хвіліну ўсталявалася цішыня.

І раптам Федзя Прымак выгукнуў на ўсю вуліцу, склаўшы далоні рупарам:

— Гу-уса-ак!

— Пачакай, я доктару скажу. Ён з табой пагамоніць!

— А ты к доктару схадзі, ён табе ўсё растлумачыць, напіша, куды трэба.

Чалавека пабочнага маглі-б здзівіць такія пагрозы, парады, пачуць якія можна было надзвычай часта і ў Лядцах, і ў Дабрадзееўцы, і ў Радніках. Але свае ведалі, што доктар іх не проста доктар, ён — сакратар партыйнай арганізацыі. А таму ішлі да яго не толькі лячыць прастуды і фізічныя раны, але і раны душэўныя, ішлі са скаргай, прыходзілі за парадамі і проста за цёплым чалавечым словам. І ўсім Ігнат Андрэевіч дапамагаў; вырашаў розныя пытанні, развязваў самыя складаныя вузлы. І для ўсіх знаходзіў ён гэта цёплае слова. Трапляліся, безумоўна, просьбы, якія ён не мог выканаць сам. Тады ён даваў парады, куды звярнуцца, пісаў дэпутатам, у вышэйшыя органы. А, калі трэба было, шчыра і сурова казаў чалавеку, што скарга яго, патрабаванне ці прэтэнзія проста незаконная і не мае ніякай падставы. Часам і добра-ткі прабіраў гэткіх аматараў скардзіцца без належнай на тое прычыны.

Але вось з такімі дзіўнымі просьбамі да яго яшчэ не звярталіся ні разу.

Ён вёў амбулаторны прыём. Чаргі ў яго амаль ніколі не было — хварэлі людзі р'эдка. Ігнат Андрэевіч ганарыўся гэтым і, калі адзін неразумны інспектар зрабіў яму заўвагу, што мала зарэгістравана на амбулаторны прыём, ён абурыўся страшэнна.

Прышла Насця Рагіна перавязаць палец на руцэ. Ігнат Андрэевіч хацеў быў даручыць гэтую работу сваёй памочніцы, фельчарыцы Раісе Васільеўне, але, глянуўшы на Насцю, зразумеў, што не з-за гэтай маленькай ранкі на пальцы прышла яна. Ён прамыў ёй палец, не спяшаючыся, перавязваў, спытаў, між іншым:

— Як капаюцца бурачкі?

У дзяўчыны заззяў твар.

— Капаем. Не ўпраўляюцца адвозіць. Учора Гайная была, здзіўлялася, вохала, узяўшыся за бакі, Лазавенку лаяла... казала, што нашы буракі лепшыя, чым у іх.

— Буракі ў вас добрыя. Гаварыў мне Макушэнка, што, здаецца, вы вырасцілі рэкордны ўраджай для Беларусі...

Насця сціпла ўсміхалася, не падымаючы вачэй.

— У будучым годзе лепшыя вырасцім!

— Інакш і нельга.

Дзяўчына паднялася, падзякавала за перавязку, аглянулася на фельчарыцу. Тая зразумела, што ў пацыенткі ёсць іншая размова да доктара і хутка выпіла ў суседні пакой. Не ўпершыню бачыць яна гэтыя позіркі!

— Ну, бывайце здаровы, Ігнат Андрэевіч, — развіталася Насця, адступіла на крок да дзвярэй, аднак не выходзіла, нерашуча камечыла ражок хусткі.