Янка Брыль - З людзьмі і сам-насам

* * *

Наколькі лепшымі былі тыя вёсны, якімі захапляўся ў розныя гады, цяжка, а то i немагчыма сказаць, дый не так i патрэбна,— бо вось я, захоплены, зачараваны вясной, як быццам i безлічна даўняй, бясконца паўторанай, аднак i зноў непараўнана новай.

* * *

Уранні я ішоў з пасёлка з малаком, а дачны сусед толькі ехаў туды, насустрач мне. Прыцішыў ход, неяк правай рукою крутнуў, зняўшы яе з «баранкі», нешта сказаў, чаго я добра не пачуў, але зразумеў як «пачакай мяне тут!». Дарога, зноў з пыльнымі каляінамі, у гэтым месцы глыбокая, нібы бясконца доўгае карыта. Я прысеў на травяной узбочыне, як на нейкай знарокавай прызбе, i адразу прыгадалася не банальна-класічнае «спыніся, імгненне, ты цудоўнае», а раней епакойнае, еціплае ў Фёдара Янкоўскага: «Прыпыніся на часіну», такая назва яго не навуковай, a мастацкай кнігі.

Праходзячы тут кожнай раніцы, бачыў я гэта, але мімаходзь, а цяпер нібы зусім па-новаму смачна ды ўдзячна спыніўся зрокам на густой кляновай зеляніне. Цераз дарогу. Кантрастам прыгадалася i наша дэкаратыўная шыпшына пры дарозе, уздоўж драцяное сеткі агароджы, i маладыя, пяцідзесяцігадовыя дубы, якія да сцішнаты шэра-аголена, трохі загуста пасаджаныя, гаем стаяць над Нёманам у сваім Дубовым норце. Шыпшына паспяшалася даць лістоту ў красавіцкую ненармальную цеплыню, яе да карычневай ссохласці прыхапіла начнымі прымаразкамі, i цяпер зеляніна новай лістоты малапрыкметна прабіваецца праз жорсткую карычняватасць. А на маладыя дубы трэба пайсці зірнуць,— як яны, следам за дзедам, што магутна ўзвыша^цца бліжэй ад норта да нашых сядзібаў, трэба думаць, пачалі ўжо зелянець.

А тут, перада мной, у шчаслівым секундным пацікванні цудоўных імгненняў, густа ды сакавіта, у спакойнай няяркасці зелянела лістота маладых прысадных клёнаў, таксама загуста пасаджаных. Праўда, крыху збоку да іхняй цеснай грамадкі, нібы панавагодняму адна, стаіць вышэйшая за ўсіх, стройная ялінка, але ж святочная яна зялёнасцю іншай, круглагадавой, i шчасце спаткацца з гэтай зялёнай радасцю — невыказна іншае.

* * *

Да пяці дождж перастаў, i я, усё ж такі абуўшы гумовыя боты, пайшоў на праходку, на гэты раз у бок Лузінаўкі, карыстаючыся прамочанымі i прыкатанымі каляінамі, па якіх ідзецца лепш, чым па менш язджалай дарозе на Студзёнку.

Захацелася павярнуць у Дубовы норт, праверыць, як там тыя «сцішнавата голыя» дубы.

I такое мілае здзіўленне — на ix ужо густа-зелена, амаль паўнамерная лістота, што так «паперла» ад цеплыні i дажджоў. Што значыць маладая, разбуджаная сіла! Дый трава пад дубамі шчодра ўзнялася, пераклікаецца з верхняй зелянінай...

«Пераклікаецца» — гэта, відаць, зашмат, перабор. Пошум зверху бывае ад ветру ці ветрыку, а трава больш маўчыць, асабліва ў нізкім зацішку.

Няхай будзе хоць так.

* * *

Старому трэба не швэндацца па свеце, а трымацца роднага кута — i не таму толькі, што там i сцены дапамагаюць, але ж i дзеля годнага заканчэння свайго жыццёвага шляху, са сваім месцам у Зямлі.

* * *

Самагубства. Якія б значныя ні былі прычыны для яго, a крыўда, боль, абраза, ганьба, якія ён наносіць блізкім, калі яны ў яго блізкія, бачацца мне наймацнейшым аргументам супраць такога выхаду з тупіка.

* * *

Памёр апошні з тройкі Кукрыніксаў — «Нікс». Добрае слова пра яго ў «Литературной газете». Толькі адразу здзівіла: а чаму гэта на апошняй, гумарыстычнай старонцы? А потым прыйшлося i засмяяцца, дый з паўторамі. Аказваецца, мастак Мікалай Сакалоў i вершы пісаў, «дый нядрэнныя». А далей трэба працыгаваць: «Аднойчы ён рызыкнуў паказаць свае вершы Чукоўскаму. Той прачытаў i сказаў: «Вашы вершы, дарагі Кукрынікс, трэба не чытаць, а танцаваць!» I пайшоў упрысядкі, чым вельмі збянтэжыў i так нясмелага аўтара».

Карней Іванавіч, якога я бачыў i чуў неаднойчы, якога нямала чытаў,— дзіцячае, крытыку, публіцыстыку, дзённік,— жыва ўявіўся ў тым танцы: худаватавысозны, злёгку сутулы, з «нестарэючай» усмешкай пад лапцявата-доўгім носам.

* * *

I яшчэ Рэнан, «Жизнь Иисуса». Спыніўся там, дзе адна простая галілеянка, паслухаўшы маладога прапаведніка Ёсуа, у захапленні сказала:

«Блаженно чрево, носившее тебя, и сосцы, питавшие тебя!..»

Мне жыва, сонечна згадалася лясная вясна 1950 года ў Доме творчасці «Каралішчавічы», тое застолле, калі Танкі святкавалі пяцігоддзе нараджэння сваіх дачушак-блізнят.

Тамадзіў яшчэ не стары Міхась Лынькоў, з яго пацэтным, злёгку духоўна-семінарскім гумарам. Так ён звярнуўся да абаяльна сціплай, хораша ўсмешлівай Танчыхі, таксама ж яшчэ маладой: