Леанід Дранько-Майсюк - Пра тое, як я... [13 несур'ёзных апавяданняў]

Дырэктар не вытрамаў і заплакаў.

Журы пенсійна-графіннае заплакала таксама.

Што яны... падурэлі (падумаў я), няхай даюць сто рублёў халяўныя, і ўсё тут. Па ўсім жа відаць, што апранаха мая лепшая.

Я ўжо хацеў сказаць пра гэта, як тут, адштурхнуўшы абодвух карчагінцаў, на сярэдзіну залы выбег Пячорын белакальсонны.

Таварышы, вы што, аслеплі ці чаю перапілі... у нас баль-маскарад... свята... а вы ўсё ў дрэнную палітыку перакруцілі і вам павінна быць сорамна (Пячорын звярнуўся да дырэктара), вам таксама (выдаў порцыю журы), а вам асабліва (гэта ўжо мне)...

I што я тут бачу! Слёзы дырэктара пасля філіпікі пячорынскае неяк адразу павысыхалі; журы, гэта старое шмоцце графіннае, пачало збянтэжана сівую патыліцу шкрэбці, а да Пячорына па-саюзніцку прынцы з мушкецёрамі падступілі.

Ах, сволачы, грошы мае заціснуць хочаце! Тады я раскручу вас на ўсю вяроўку саюзную!

Лаўрэнцій (гукнуў я ў прастору, ні на што пакуль не спадзеючыся)!..

На «лаўрэнція» ж адгукнуўся імгненна наш адказны за абарону грамадзянскую Пятро Пятровіч. Былы палкоўнік, ён папёр на мяне бухам страявым. Не спыняючыся, наставіў каўнер пінжака і пад самае горла падгарнуў улогі. Пінжак стаў падобны на фрэнч. I яшчэ Пятро Пятровіч паспеў на хаду ператварыць акуляры ў пенснэ — абламаў на іх дужкі.

Слухаю вас, Вівосіп Вісарывонавіч!

Мяне аж сцепанула. I нядзіва. Так нечакана ўбачыць каля сябе Лаўрэнція самога! Аднак перамог я спалох здрадніцкі і канчаткова зжыўся з роляй правадыра любімага.

Лаўрэнцій (ціха, зусім ціха сказаў я), вы этом зале прысутствуют подлые агенты імперыалізма і перві із ных...

Музыканты пападалі, прыкрываючы галовы пюпітрамі. Журы графіннае, як і трэба было чакаць, палезла пад стол. Бібліятэкарка мужная закрыла сабой дырэктара. Мальвіны з арлекінамі так і засталіся пад ёлкай. Зайцы, свінні, мядзведзі, драконы і нават вярблюды перабеглі на мой бок. Прынцы і мушкецёры, так і не выцягшы сваіх шпагаў, адступілі да стала шведскага. Карчагіны зноў узнялі свае маўзеры паслухмяныя і, не чакаючы каманды, пачалі цэліцца ў патыліцу Пячорына...

Марудна з кута ў кут прайшоўся я па зале паркетнай, чуючы толькі сваё дыханне дзяржаўнае. Як скіпетр, у руцэ левай нёс перад сабою люльку патухлую. Увагнуўшы галаву, зноў распаліў яе і падумаў — што ўсе шпагі і маўзеры гэтыя ў параўнанні з такой вось люлькаю...

У падвал яго, расстраляем пасля (ужо не хаваючыся, па-беларуску загадаў я начальніку абароны грамадзянскае).

У падвал Пячорына! Вядзіце туды, дзе процівагазы ляжаць (крыкнуў Карчагіным мой адданы Лаўрэнцій)!

Дырэктар-рыбентроп выйшаў з-за бібліятэкаркі і ўпаў перада мной на калені.

Вівосіп Васарывонавіч, пашкадуйце нас і не пакідайце!

Не пакіну (суцешыў я).

21 снежня 1988

Іду гэта ў гастраном, пасвістваю, а пад рэбрамі шатуны рагатлівыя так і ходзяць, ледзьве не распірае мяне. Не вам казаць, але рагатаць хочацца больш, чым выпіць.

А прычына ўсяму такая.

Трохі прыпазніўся я ў трэці пад'езд, у якім талоны на цукар давалі, і толькі гэта зубы расціснуў, увайшоўшы,— талоны тут даюць? А дзядок з домакіраўніцтва, шыла такое канцылярскае, як вызверыцца:

— Якія вам талоны! Вы яшчэ скажыце карткі хлебныя! Хіба не па-руску тут напісана «прыглашэння»?

Сліну па барадзе пусціў, сківіцы змазаў і так сваімі зубкамі трактарнымі заляскаў, што вакол нават жаночае ляляканне сціхла.

Мала таго — кожную жылу злосцю напамцаваў, поламі плашчыка страсянуў, ажно бляшкі нейкія ў кішэнях зайгралі.

Што тут далей размалёўваць. Не дзядок, а ястраб глядзеў на мяне, гатовы задушыць за слоўца вясёлае.

Неяк трэба ж было ратавацца, таму я прымірэнча выдыхнуў:

— Ну добра, таварыш дзед, мір, і ўсё тут, няхай будуць «прыглашэння».

— Не будуць, а ёсць! — дзядок пераможцам паглядзеў на ўсіх. Лёгка, па-вайсковаму, крутануўся ён цераз плячо левае і тыцнуў у паперыну на падваконніку:

— Так, хто ў спісе наступны... Селіванаў? Вам два прыглашэння... Распішыцеся... Далей... Волкава! Так, Волкава... Чатыры... Шукайце сваю графу... Распісвайцеся... Сыцэвіч?..

Спіна за спінай, локці за локцямі — сунулася чарга, і вось я ўсутыч падышоў да паперыны дзедавай, да яго рота металічнага:

— Мне, калі ласка, тры «прыглашэння».

— Прозвішча? — пытаецца, вачэй не падымаючы.

Называюся.

— Так-так-так,— затакаў дзядок, зубы металёвыя паказваючы,— ёсць такі... Правільна, тры... распісвайцеся!

Здаецца, прыпадак ягоны мінуўся, злосць лішняя са слінай выцекла.