Леанід Дранько-Майсюк - Пра тое, як я... [13 несур'ёзных апавяданняў]

За што так, не паверыла маё воінства збялелае. Мяне й самога ледзь не разрывала — і сапраўды, трэба мець дзядзьку ў Таронта, каб гэта ўтрубіць у пятым радзе пару джынсаў.

Тым часам удалечыні вестыбюля гаспадары паказаліся. Да нас яны пакуль не спяшаліся, пачалі ўглядацца ў люстэрка, пасля — сталі да праграмак прыцэньвацца...

Наперад, гукнуў я і рашуча ступіў да касы. За мной адчайна рушылі астатнія.

Жоўта-сінія гальштукі нашыя, прыціснутыя курткамі скручанымі, абурана ўздымаліся, і апускаліся, і зноў уздымаліся, прагнучы вырвацца з-пад пінжакоў.

Мы, не змаўляючыся, вырашылі здаць білеты!

Ці ж не вар'яцтва гэта: за тры гадзіны пасядзёнак у радзе пятым заплаціць па шэсцьдзесят марак, гэта значыць грашыма роднымі — дваццаць рублёў!

Як гэта гаспадары датумкалі да такога? А яшчэ немцы! I які ж гад плёў пра іх, што яны грошы. лічыць умеюць?!

Мусіць, усё гэта я сказаў уголас, бо вакол у знак згоды зноў абурана загулі.

Ша, таварышы, не дайшоўшы да касы, супакоіў я,— новую думку маю!

А навошта здаваць білеты, лепей жа прадаць, га?

Гэта ж голы пройгрыш — здаваць? Каса хоць і капіталістычная, але, як і ў нас, абавязкова за кожны білет вернуты нешта сабе ўварве. Разявішся гэта на ўсе шэсцьдзесят марак, а са сподка выграбеш толькі пяцьдзесят. I праклінай тады Нямеччыну колькі ўлезе. Не, лепей усё ж прадаць. Прадаючы, можна нават зарабіць марак дзесяць-дваццаць.

Падцягнуўшы да грудзей сваю куртку скручаную (яна ў мяне зусім на жывот была апала), я даў каманду шукаць пакупнікоў.

Я быў упэўнены ў поспеху. Заходні Берлін усё ж не Давыд-Гарадок. А настрой у маіх падначаленых, як і належыць апошнім часам, быў ініцыятыўна-кааператарскім. Інструктаж ад мяне яны атрымалі пэўны, таму новая цана білетаў закруцілася на языках іхніх.

Напачатку я прапанаваў скубянуць «ахтцых»* марак, робячы такім чынам запас, каб пасля, сустрэўшыся з поўным «найн», можна было сысціся з кліентам будучым таксама на выйгрышных для кожнага з нас «зыбцых»** марак...

* Восемдзесят

** Семдзесят

Але тут — хоць ты смарканіся пры ўсіх! - падышлі гаспадары.

Падышлі гэта яны прычасаныя і рашуча на гадзіннік паказалі. Часу на продаж не было. Яго якраз хапала, каб адно ў залу прайсці, менавіта ў пяты рад валютны.

Зірнуў я на гвардыю сваю вокам пільным сяржанцкім і — як апалоніка глынуў. Так мяне ўсяго й перасмыкнула. Стаяць мае салдаты пузатыя ўсе, як пляшкі па 0,7. А замест наклеек на кожным крыўда літарамі буйнымі накрэмзана. Без акуляраў можна прачытаць: раней бы трохі ў гэту оперу піхнуцца, то якраз бы свае законныя «ахтцых» марак ухапілі б... А твары, твары ў іх — чыста прасы распаленыя. Адным словам, яшчэ трохі — і бунт пачнецца.

Зноў супакойваю, кажу ім звыклае «ша, таварышы», курткі з-пад пінжакоў выцягвайце і здавайце бясплатна мне. Калі ўжо йсці ў залу, дык пры парадзе.

Пачалі яны рассупоньвацца і ў мяне пытацца — а сам куды дзенешся?

I я таксама, кажу ім, як толькі электра патухне, з барахлом вашым у залу пайду.

План мой войска прыняло.

Гаспадары пайшлі паперадзе, каманда мая ўнагон, а я, нібы з пажару прыбегшы, з бярэмкам апранах аршанска-лідскіх уваткнуўся ў залу, як толькі лямпачкі павыключалі.

Клопату, вядома, займеў багата — столькі дабра чужога на руках! Толькі пільнуй. Добра, хоць крэсла вольнага ў цемры шукаць не трэба — кінуў апранахі ў кут, а зверху іх сабой прытаптаў. Вось табе й крэсла ўсё.

А тым часам на сцэне опера загаманіла.

У оперы гэтай Сілы Чорныя, спяваючы, хвасталі нагайкамі катаржан, якія былі Сіламі Светлымі і таксама спявалі. Зразумела, што ў думках я рашуча перайшоў на бок пакрыўджаных Сілаў Светлых. I тут мне вельмі захацелася сярод гэтых Светлых Сіл убачыць самога пісьменніка Дастаеўскага і ўголас падзякаваць яму за нязломнасць ягоную ў змаганні з царызмам крывавым.

Пісьменніка Дастаеўскага сярод катаржан я не ўбачыў, але ўгледзеў нешта такое, што не здолеў бы прыдумаць у сваім рамане самым паклёпніцкім нават Салжаніцын. Чорныя Сілы былі апрануты ў шынялі жандарскія, што правільна, але на галовах у іх шчыльна сядзелі энкавэдзісцкія фуражкі! Як ні выпручвай шыю, хоць брывамі да рампы гарачае цягніся,— так яно і ёсць. На малінавых аколышах горда паблісквалі родныя зорачкі пяцікутныя.

Заварушыўся не адзін я, нашыя ў пятым радзе валютным таксама засоўгаліся. Мусіць, дзяцінства ўспомнілі. Шмат каму з нас у дзяцінстве дзяды-пенсіянеры дарылі шапкі такія.

Зразумела, крыўдна нам зрабілася ў гэтай оперы за зняважаную частку гардэроба роднага. Хоць ты бяры ды пратэстуй. Але як жа гэта зрабіць, на барахле чужым седзячы?