Генрых Далідовіч - На новы парог

— Падпраў валасы на шыі, тата,— падышоў з машынкаю меншы сын, Здзіслаў. Бадай самы дробны з іх усіх, Бліноў.

— Самі, хлопцы, праўце сабе,— махнуў рукою,— Я і не ўмею стрыгчы па-вашаму, ды мне і не да гэтага...

— Калі клічуць, даюць кватэру, дык паедзем,— сказала Ядзя, нацягваючы на сябе сукенку.

Абцягнула яе, крутнулася туды-сюды.

«І харошая дзеўка! — падумаў Блін.— Спраўная. Можа, і з-за іх, дзяцей, трэба пераязджаць. Што ж яны выседзяць тут? А там, у такім гурце, скарэй сабе пару знойдуць...»

— Рашайце. Што вы ўсе скажаце, тое і будзе. Я ўжо за вамі, як нітка пайду за іголкаю...— прамовіў ён і пайшоў з хаты. Без ніякай патрэбы. Каб пабыць аднаму.

На дварэ закурыў.

Вечарэла. Было цёпла, ціха. З нейкаю пяшчотаю зірнуў на сіняе, з белымі воблакамі неба, на лёгкую чырвань на заходнім небакраі, на блізкі стары лес. На рэчку, аслоненую алешынамі і лазою.

«Вы то і без мяне будзеце такія,— падумаў,— а я як вот без вас буду?»

Не ўстояў. Пайшоў. Да вуліцы. А пасля ўздоўж яе — да канюшні. Зноў жа — без ніякай патрэбы. Проста пацягнула туды. Сёння не саромеўся, што ідзе ў святочным касцюме, пры медалях.

«Сёння якраз трэба гэтак прайсці,— падумаў.— Наша ж свята настае. Дык вот і выйду так».

Раней калі ішоў па вёсцы, дык, каго ні бачыў, з кожным жартаваў. З катом, з сабакамі. З людзьмі. Цяпер моўчкі кіўнуў галавою Найдзёнісе — яна ў сваім гародзе шчыпала цыбулю. Адчуваў: запыніцца толькі каля Гаптароў. Каля іх няможна было не стаць і не парадавацца за людзей — там бацька і сын заканчвалі заліваць фундамент.

З аднаго боку ён быў ужо сухі, а з другога, ад выгана, стаяла апалубка.

«Ну і крэпкі яшчэ гэты Гаптар! — падумаў.— Да ўсходу сонца бяжыць з касою на амшары, косіць з расою, потым бяжыць назад, паснедае і да гарачыні лье фундамент. А потым, у спёку самую, бяжыць на пасеку, да пчол, увечар зноў косіць...»

Падышоў.

— О! — усміхнуўся Гаптар, пазіраючы на яго пінжак і на медалі.— Як на парад, так сказаць!

— Дык быў жа на парадзе...— адказаў Блін. Кіўнуў на фундамент.— Сёння і кончыце?

— Кончым,— усміхнуўся Уладак.— На панядзелак ужо цесляроў з Хатавы паклікалі.

— Во якія вы спраўныя!

— Чаго зайздросціш? — усміхнуўся Гаптар, абцёр сухія, з камячкамі ад раствору рукі.— Давай і ты, так сказаць, стаўляй новую хату. А то твая гэтая порхаўка возьме калі ў вецер і рассыплецца.

— Каму ставіць? Мне? Мне і гэтай хваціць. А маім жа блінянятам няма тут ні паненак, ні кавалераў. Калі ставіць, дык ужо ў Налібаках.

— Ну, гэта глядзі ты ўжо сам, так сказаць,— прамовіў Гаптар, любоўна акідваючы позіркам роўненькі верх сырога фундамента.— Тут ты сам сабе гаспадар.

— Ды цяпер і мне тут, хай яго халера, няма чаго рабіць...

— Як гэта — няма чаго рабіць? — здзівіўся Гаптар.— А коні?

— Коней у нас больш не будзе. Забяруць скора.

Гаптар зірнуў з недавер'ем.

— Не зманіў сёння нікому? — Потым усміхнуўся.— Дык бярэ за нутро, так сказаць, каб салгаць?

— Праўду гавару...— сур'ёзна прамовіў Блін.

— Ды ведаем мы тваю праўду...

— Не верыш, але на тым тыдні самі ўсё ўбачыце.

Гаптар яшчэ зірнуў раз — і сеў на сыры фундамент.

Потым падхапіўся — на фундаменце зрабілася ўпадзінка.

— Што ты гаворыш?

— Тое, што чуеш.

Гаптар пацёр раптоўна пацямнелы твар, шыю. Выдыхнуў. Як яму стала душна. Зморшчыўся. На лбе і ля вачэй складкамі леглі глыбокія маршчыны.

«Стары ўжо,— падумаў Блін.— Дармо, што цяглы. Але ўжо зношаны».

Зірнулі абодва туды — на канюшню. Якраз над ёю вісела ўжо чырванаватае сонца. І страха канюшні была заліта чырвоным святлом.

— Такі праўду напрарочыла твая бабка...

— Праўду...

— А з яе ж тут пачынаўся калхоз,— паківаў галавою Гаптар. — Помніш жа: зімою ў пяцьдзесятым годзе прыехалі Адамцавіч і Цвыркін з раёна, правялі сходку. За калхоз. Запісаліся ўсе, апроч Суніцкага. Прадсядацелем мяне выбралі... Дык вот ідзём мы са сходкі дадому, нясу я ў кішэні пячатку, і бярэ мяне за нутро: што я рабіць буду? Як буду такою вялікаю вёскаю, гаспадаркаю кіраваць? Пяцьдзесят хат, каля чатырохсот гектараў зямлі і лесу... Усміхаецца Цвыркін: «Ну вот, Іосіфавіч, новая жызня ў вас пачынаецца. Калякціўная. Пад весну зямлю падзелім — што калхозу, што людзям. А ты за гэты час перапішы: у каго колькі коней, вазоў, плугоў, колькі хто можа збожжа даць... І паглядзі: у каго гумны добрыя. Звезіцё іх і канюшню зробіце...» Ой жа,— наківаў галавою,— так сказаць, потым і гоману было! Сем гаспадарскіх — ды добрых! — гумнаў пайшло на канюшню. У адной палавіне — коні, у другой — каровы...