Генрых Далідовіч - На новы парог

На другім паверсе разышліся. Ён вярнуўся ў свой кабінет. Зноў сеў за стол, зірнуў на тое, што зусім нядаўна напісаў. Закрэсліў апошні сказ, пачаў пісаць новы.

Але яго думкі перапыніў тэлефон. Рэзкім званком. Значыць, званіў нехта тутэйшы.

— Здароў табе! — пачуўся ў трубцы мяккі голас старшыні сельсавета, Хаміцы. Здаецца, Васілец пачуў не толькі вясёлы голас, але заадно і ўбачыў Хаміцу — паўнашчокага, ружовенькага, лысага, з маленькімі хітрымі вочкамі таўстуна ў бліскучым на локцях і на грудзіне пінжаку і выцертых чорных штанах.

— Добры дзень, Іван Міхайлавіч,— спакойна адказаў Васілец.

— Жывы? — хіхікнуў той.

— Жывы, як чуеце.

— Дала прачуханцаў жонка?

— Ды не пахваліла. Я ж вам гаварыў, прасіўся, а вы... Маўляў, выдумляю, што ў сына дзень нараджэння, уцякаю ад кампаніі...

— І мне мая дала. Хі-хі-хі...— засмяяўся Хаміца.— Але такой бяды. Будзем жывыя. Ці гэта нам упершыну, ці ў апошні раз? Ці толькі прачуханцы ад жонкі? А вот Іван Карпавіч сёння пануры... Заходзіў да мяне, скардзіўся на цябе. Здорава ты яго ўчора перад усім людам чыкнуў...

— Хіба несправядліва? У раённай газеце хваліцца, што ўсю бульбу, буракі выбраў, а на самай справе яшчэ ладны кавалак не выбраны...

— Справядліва, але... Перад усімі!

— Не перад чужымі ж! Перад сваімі. Ці мы ўжо не ўмеем, баімся адно аднаму гаварыць праўду?

— Ды яно так,— уздыхнуў Хаціма.— Я-то надта не перажываю, калі ты і мяне рэжаш. А вот Стары перажывае. Зжаўцеў за ноч, як гарбуз. Не можа прывыкнуць да крытыкі... Каб некаму іншаму, дык не дараваў бы, а цябе асцерагаецца. Ведае ж: і ты маеш добрыя сувязі ў раёне. Вядомы чалавек, што ні кажы. Ну, ладна! Працуй, не буду замінаць.— І паклаў трубку.

Павел гэтаксама паклаў, пацёр далонню лоб.

«Збіў толькі з панталыку сваім званком,— зморшчыўся, узлаваўся на Хаміцу.— І сам усё ведае, але маўчыць. Маўляў, ён сябра Пакрылу. А сябры павінны адзін за аднаго гарой стаяць! Але ці сябар табе той, хто не можа сказаць табе праўду? Ды, па-другое, чаго баяцца той праўды, крытыкі? Жыццё ж ёсць жыццё. Усё ў ім ёсць. І горкае, і салодкае...»

Зноў зірнуў на паперы і, перапыніўшыся, не мог прыдумаць: што ж пісаць далей.

«Ага, пра мысліцельную дзейнасць вучняў ды пра іх уменне працаваць самастойна... Але — ух! — і мова ж у нас, у настаўнікаў! Адны канцылярызмы! А мы ж павінны ўмець і самі па-дзелавому і хораша гаварыць, і вучыць гэтак дзяцей мысліць... Як гэта сказаць проста, але жыва?»

Толькі задумаўся, як яго думкі перапыніў ціхенькі стук у дзверы. Нібы недзе мыш шкрэбнула за шпалерамі.

— Заходзьце, калі ласка,— запрасіў.

Дзверы прачыніліся. Яму ж раптоўна, нібы з перапалоху, льнула кроў да галавы: крадучыся, на насочках праз вузкі праём уціснулася Мая Сцяпанаўна. Здаецца, была прыгажэйшая, чым учора. Можа, і ад таго, што апранула сёння новы, сіні, касцюм, новыя, чорныя, туфлі. Невысокая, самая меншая па росце з усіх настаўніц, у меру паўнаватая, крамяная, чорныя, жывыя, нібы кіпень, вочы,— сапраўды, без перабольшвання, нібы кіпень! — чорненькія вузенькія броўкі, роўна і тонка разліты чырваню, высокія грудзі, спрытныя ногі, пакатыя плечы,— адным словам, маленькая прынцэса, як ён часамі называў яе. Цяпер яшчэ і ашаламляючая. Можа, і ад таго, што наўмысна была аголеная шыя — расшпілены верхні гузік пінжачка. У разрэзе відаць яе паўнаватая, але вабная шыя, лагчынка між грудзей.

— Дык калі ласка? — спытала, не зачыняючы за сабою дзвярэй.

Ён, лагаднеючы, наліваючыся цяплом, пазіраў на яе і ад збянтэжанасці не здагадваўся падхапіцца, выйсці з-за стала. Яна ж заскочыла на хвілінку, бо не зачыняе за сабой дзвярэй. Хацела ўжо нешта сказаць яму, але павярнулася, азірнулася і, рэзка выскачыўшы, знікла. Як і не было яе тут. Чуваць было: хутка пацокала абцасамі па калідоры.

Ён падняўся, падышоў да дзвярэй — ці зачыніць іх, ці зірнуць у калідор. Зноў пачуў крокі. Напружыўся: вяртаецца Мая Сцяпанаўна? Выцікнуў з дзвярэй: сюды — таксама хутка — ішла Ларыса. Тую лёгкасць, што хвіліну назад падхапіла яго з крэсла, нібы рукою зняло. Ён адскочыў ад дзвярэй і тут жа падакараў сябе: а навошта зрабіў гэта?

Зайшоўшы, Ларыса здзівілася, аж усміхнулася:

— Чаго ты ўспуджаны такі? Маеш выгляд, нібы цябе злавілі з палюбоўніцаю!

Ён маўчаў. Не мог нічога адказаць. Здаецца, адняло мову і язык праглынуў. Жарты дык жарты! Сапраўды: не ў брыво, а ў вока! Але тут жа сцяміў: калі так жартуе, то не бачыла, што тут нядаўна была Мая Сцяпанаўна. Значыць, ён дарэмна гэтак разгубіўся, не саўладаў з сабою.