Генрых Далідовіч - На новы парог

— Вы ж самі ведаеце: месца ў магазіне, ды ў Налібаках, не часта бывае. Можа, адзін раз у пяць ці ў дзесяць гадоў. А мне ўжо надакучыла на ветры, на холадзе, у дождж рабіць, гэтую цэглу цягаць. Хачу ўжо і ў цяпле парабіць...

Учула іхнюю гамонку Анця: зайшла сюды, стала каля дзвярэй.

— Ты ж хочаш не толькі палучыць там работу, але і перабрацца туды жыць? — ціха запытаў.— Ужо назусім...

Нявестка прамаўчала.

— І тут во святло скора будзе,— пачаў як угаворваць,— зноў будзе светла, зноў будзем тэлевізар глядзець...

— Ну і што? Хіба гэта шмат мяняе што? Самае галоўнае? Не, не мяняе,— прамовіла ціха.— Дык лепш перабрацца, калі і работа добрая знаходзіцца, і кватэру даюць...

— А нашто ж я дом стаўлю? Каму?

— Дом можна прадаць... Толькі абвясціце — купцы як тут будуць.

Анця маўчала-маўчала, а потым прысела на ложку. Здаецца, пабялела. І ён адчуў: слабеюць ногі, цягне прысесці. І трапечацца-трапечацца сэрца. Ды штосьці пульх-пульх у патыліцу.

— Хіба я па тое ставіў зруб, каб прадаваць?

— Ну паверце, я не магу больш так...— Антаніна паднялася, падгарнула пад сябе ногі, накрыла калені халатам.— Ужо каторы год я як удава якая. Ён з'едзе на два тыдні, а я адна... Ні выйсці куды, ні... А там і яму работа будзе. Казаў Сцепановіч, што можа ці машыну, ці трактар даць. Дык будзем кожны дзень бачыцца. І Юрку скора ж у школу... А Алёнка як пачне хадзіць, дык у яслі аддам... Цяпер, на часе, якая бабуля паглядзіць...

Анця па-ранейшаму маўчала. Потым паднялася і цяжка пайшла на кухню.

— А вы і тут жывіце, пакуль магчы будзеце,— нібы хацела суцешыць,— а потым можаце і вы перабрацца. Я ж не адмаўляюся ад вас...

Ён нічога не адказаў. Прыклаў руку да левай грудзіны, падаўся з пакоя. На двор.

Тамаш Лабуня ехаў па кляцішчынскай вуліцы. Ехаў ад канторы тутэйшага лясніцтва. Справіў там свае клопаты, а цяпер кіраваўся да прадуктовага магазіна. Купіць тое-сёе сабе, суседзям.

Сядзеў на старым сене, звесіўшы цераз драбіну ногі ў кірзавых ботах. Увесь час ціснуўся і ціснуўся да плота: насустрач і за ім несліся і несліся машыны, «беларусы». Гэта табе не Бабчын Скон! Стаіць во гул, слупіцца дым, як і ў якім горадзе.

Сваволілі скразнякі. І пры сонцы. Бярозавае вецце пацягнулася кволенькаю маладою зеленню. Нa яблынях ружовілася і бялелася далікатная квецень.

Тамаш устрапянуўся: наперадзе паказаўся стары Блін. Былы аднавясковец. У ботах, суконным галіфэ і ў знаёмым шэрым пінжаку ніжэй калень.

Блін, канечне, здалёку пазнаў яго каня. Запыніўся, пачакаў.

— Ну, здароў табе, налібачанін! — усміхнуўся Тамаш.

Блін па гадах прыходзіўся яму дзядзькам, але ні ён, ні хто іншы маладзейшы ў Бабчыным Сконе не называў Бліна на «вы» ці дзядзькам.

— Здароў,— адказаў Блін, скокнуў і сеў побач.— Схуднеў ты нешта,— здзівіўся.— Вочы запалі, увесь нейкі чорны...

— Вот трава скора падымецца, дык адгуляюся...— жартам адказаў Тамаш. І тут падумаў: «Схуднеў, бо ніякая яда мне ў рот не лезе...»

— Бачу: часта тут бываеш, але ніколі не заедзеш...— перавёў гутарку Блін.— Аднавяскоўцы ж!

— Куды там нам да вас! Мы ёсць мы, а вы ёсць вы... І ты ж як з'ехаў, дык у нас і не паказваешся... Толькі адзін раз быў. На хрэсьбінах...

— Святло ўжо маеце? — перавёў гутарку на іншае Блін.

— Яшчэ не. Але слупы паставілі ўжо, дрот нацягваюць...

— Добра вам...— як пазайздросціў Блін.— Чаго вам лепшага яшчэ хацець!

— Ды пакуль што няма на што скардзіцца... А ў цябе, чуў, многа перамен усякіх?

— Якія там перамены, хай на яго халера! — як з віною ці з сорамам махнуў рукою Блін,— Большая мая, Ядзя, за ўдаўца, на дзеці пайшла. Запісаліся, вечар зрабілі — і пайшла... Угаворвалі мы з бабаю: трэба людзей сваіх паклікаць, брыдка ж... Дык не... Настаяла так...— а потым махнуў рукою.— Няма чаго сказаць...

— А цябе з конюха на даглядчыка цялят перавялі?

— Перавялі...

Пад'ехалі да плошчы. Пасярод яе быў маленькі лужок. Тамаш павярнуў да магазіна. Новага, з белай цэглы, з вялікімі і шырокімі шклянымі вокнамі. Відаць было: у магазіне было шмат люду.

Тамаш збочыў. Да плота. Прывязаў да шула лейцы, кінуў каню сена.

А потым ужо моўчкі пайшлі з Блінам у магазін.

Туды было ледзь уціснуцца. З-за людзей — лічы, адных кабет — не было і відаць прадаўшчыцы.

— Што тут даюць такое? — павітаўшыся, запытаў Тамаш у крайняй маладой дзяўчыны.

— Ды гуркі ў слоіках прывезлі, сала...

— А дзе ж сваё? — усміхнуўся.— Усё паелі?

— А хто цяпер свайго многа робіць! Усё ж у магазіне бывае...