Леанід Дайнека - След ваўкалака

— Там на двары чакаюць людзі з Берастова.

Супрун ускочыў з-за стала, здзіўлена глянуў на ўсіх прысутных, потым, гнеўна звёўшы чорныя бровы, сярдзітым позіркам укалоў халопа.

— Што ім трэба?

— Яны прыйшлі да цябе, светлы баярын, — яшчэ ніжэй пакланіўся халоп, вельмі падобны на Супруна.

На двары з купкаю паганцаў стаяў Белакрас. Рысіная шкура, як заўсёды, была перакінута цераз гаіячук. Сняжынкі садзіліся на непакрытую доўгавалосую галаву, і ад гэтага галава рабілася яшчэ болын сівою.

— Чаго хочаш? — не сыходзячы з высокага ганка, спытаў у старога мячэтніка Супрун. Баяры, дагэтуль шумныя, разагрэтыя віном і мёдам, прыціхлі, навастрылі вушы. Сэрца ў Феадосія радасна забілася, аж заскакала ў грудзях. Пушчанскі тур сам прыйшоў у загародку! Ігумен кашлянуў і прыклаў кулак да вуснаў, каб схаваць хваляванне. Толькі б не спудзіць паганца!

— Запрашай яго ў святліцу, — шапнуў Феадосій Супруну.

— Дай, баярын, хлеба нам і нашым дзецям, — з пакорлівасцю ў голасе, цяжка ўздыхнуўшы, сказаў паганскі ваявода. — Нельга далей трываць. Малалеткі ад недаеду пухнуць. У лясах мы не сеялі. Будучай вясной пасеемся і звыш меры табе аддадзім.

Шэры холад быў у вачах у Белакраса.

— А дзе ж вялікі князь? Чаму ён вас не накорміць? — здзекліва ўсміхнуўся адзін з баяраў, паказаўшы з-пад вусоў маладыя свежыя зубы.

— Вялікі князь ваюе, з сядла не злазіць, а нам і дзецям нашым жыць трэба, — адказаў Белакрас.

— Запрашай у святліцу, — зноў шапнуў ігумен Супруну. Ён баяўся, што слова за слова — і пачнецца спрэчка, і невядома, чым усё гэта кончыцца. Нельга было бязглузда выпускаць з рук цемрукоў. Сам Бог прывёў іх.

Супрун глянуў на Белакраса, на свой шырокі двор, на чубок далёкага лесу, што віднеўся з-за дубовага заснежанага тыну, разважліва сказаў:

— Хлеба да будучага ўраджаю, да навіны, дам. Заходзь, ваявода. I людзі твае няхай заходзяць.

Паганцы нерашуча ўзышлі на ганак, пазіраючы то на Супруна, то на Белакраса. У святліцы ўжо чакаў накрыты стол. Дымілася гарачае мяса, гарою ляжаў хлеб, сыр. Баярскія служкі снавалі з карчагамі, кубкамі. Калі ўсе селі за стол, Супрун зламаў пячатку на амфары, наліў віна Белакрасу і ягоным спадарожнікам. Баяры таксама ўзялі ў рукі кубкі.

— Як дзеці адной зямлі вып'ем віно згоды, — урачыста сказаў Супрун і перахрысціўся. Баяры дружна перахрысціліся следам за ім. Галодныя паганцы нецярпліва, з вострым бляскам у вачах пазіралі на прысмакі, якіх, пэўна ж, ні разу не каштавалі ў сваім жыцці.

— А вы чаму святую малітву не творыце? — раптам спытаў баярын і ўскочыў з-за стала. — Толькі звяры пачынаюць жэрці, не ўзняўшы вачэй на лік гасподні.

Гэтыя словы былі сігналам, загадам. 3 усіх дзвярэй гурбою выбеглі баярскія чаляднікі, рынуліся на разгубленых паганцаў, заламалі рукі, звалілі на падлогу. Пакаціліся кубкі. Залаціста-чырвоным віном абпырскала, нібы крывёй, стол. Чуліся праклёны, глухія ўдары, сіплае цяжкое дыханне.

— Старога пакіньце тут, астатніх вядзіце на двор, — загадаў чаляднікам Супрун. Ён узяў амфару, якая ўтрымала раўнавагу, не ўпаўшы са стала, зрабіў набгом некалькі глыткоў, выцер кулаком вусы і радасна абвясціў: — Трапіла нячыстая сіла ў цянёты.

Узбуджаныя баяры павярнулі як адзін галовы туды, дзе стаяў паганскі ваявода. Чатыры чаляднікі, па два на руку, моцна трымалі яго. Твар у Белакраса быў бледны. Запалонены ваявода сказаў, адшукаўшы вачамі ігумена Феадосія:

— Што гэта, святы ойча?

Феадосій маўчаў, рабіў выгляд, што сам нічога не разумее. А ў душу хлынула радасць, ды такая звонкая, гарачая, аж сухія шчокі пачырванелі. Ён адступіў за спіны баяр — няхай паганец не бачыць ягоную радасць.

— Дзе ж Хрыстос? — павольна запытаў Белакрас і глянуў на абразы.

— Не мір я прыйшоў прынесці, а меч, — цвёрдым голасам прамовіў Супрун. — Так сказаў Хрыстос. I ён зараз радуецца, што мы злавілі цябе, сатана. Ці маліся на святыя абразы, ці рыхтуйся да сваёй смерці. Ну!

Ён, не падыходзячы да ваяводы, узмахнуў кулаком. Белакрас маўчаў. У акно біўся мяккі снег, здавалася, крыло белай птушкі трапятала пад парывістым ветрам.

— Ну! — закрычаў Супрун і адразу ж загадаў чаляднікам: — У клець яго.

Ваяводу пацягнулі ў клець. Супрун і баяры пайшлі следам, Феадосій застаўся ў святліцы. Ён прасветленым позіркам глянуў на абразы, перахрысціўся, сказаў дрогкім шэптам:

— Ты задаволены, Гасподзь? Раны тваёй плоці мы загоім слязьмі тваіх ворагаў?

У гэты час у баярскай клеці, якая адначасова была і катавальняй, чаляднікі сарвалі з паганскага ваяводы адзенне, скруцілі бічоўкаю рукі, за бічоўку падвесілі Белакраса да дубовай бэлькі. Ён узняўся над зямлёй, нібы птушка, якой рэзкі сустрэчны вецер заламаў назад крылы. Да ног старому мячэтніку прывязалі бервяно. Кат прынёс гаршчок з чырвоным вуголлем, павесіў на крук доўгі, з туравай скуры бізун, пачаў награваць на вуголлі жалезныя спіцы.