Кацярына Оаро - Сарочае радыё

― Не турбуйцеся, гэта ўсё выразаецца.

― Выразаецца… Ведаеце, калі ў лякарню прыходзяць сваякі, сябры, лекары… Гэта адно. А калі прыходзіць здаровая жанчына, прыгожая, і кажа: «Я таксама была тут»… «Я таксама была, і я паправілася. Я перамагла». Гэта дае сілы больш, чым псіхолагі. Вось гэта, напрыклад, робяць жанчыны з нашай групы дапамогі.

― А вы?..

― Я ляжала. Хадзіла. І потым зноў ляжала. Вы ведаеце, што хвароба вярнулася да мяне праз восем гадоў. Я прайшла хіміятэрапію, радыетэрапію. Усе гэтыя штучкі з аблысеннем мне знаёмыя. Гэта цяжка. Я нават папрасіла, каб мяне загадзя пастрыглі нагала. І, ведаеце, я памятаю адзін момант, пра маю сям’ю. Вось мы сядзім усе разам на гэтай канапе, а мае дзеці гладзяць мяне па галаве і кажуць: «Якая ўсё ж у цябе прыгожая чарапушка!»

Я згадала цэлы спіс фільмаў, у якіх героі стрыгліся нагала перад хіміятэрапіяй. Але вось перада мною быў жывы чалавек у такой сітуацыі, і я гэты штамп пражывала ўпершыню. Ірына працягвала казаць, трохі ўсміхалася ў канцы кожнай фразы, падвышала інтанацыю, як францужанка.

― Калі праходзіш хіміятэрапію, трэба есці шмат ― тады падвышаецца ўзровень лейкацытаў у крыві. І я набрала кілаграмаў трынаццаць за год. І кароткая стрыжка. Я выглядала тады зусім па-іншаму. Нават на навагоднім свяце я гэта адчула. Я там была з мужам, яго знаёмы падышоў і кажа: «Ну, Казулін зусім знахабіўся. Цяпер ён з жонкай, значыць, летась з палюбоўніцай быў?» Такая была розніца. Потым, калі хвароба вярнулася праз восем гадоў, быў, натуральна, шок. Я не магла паверыць: усё было ў парадку ― і раптам тыя ж праблемы. Але што тут зробіш? Збярэш сябе ў ахапак і пойдзеш лячыцца.

Яна ізноў закашлялася. Узнялася, каб прынесці шклянку вады так лёгка, канапа нібыта нават не прымялася. Мы пагаварылі пра канферэнцыю, пра валанцёраў, пра тое, як можна да іх далучыцца і чым дапамагчы.

― У групах пераймаеш досвед тых, у каго такія праблемы ўжо былі і вырашаныя. Нават, напрыклад, такія пытанні: як дапусціць, каб не ацякала рука, каб лімфадэма не развілася? Пасля хіміятэрапіі ёсць аблысенне ― дзе ўзяць парык? Як пабудаваць адносіны ў сям’і? Бо і інтымныя адносіны вельмі часта парушаюцца: мужчына баіцца неяк пакрыўдзіць жанчыну, не турбуе, клапоціцца пра яе здароўе, а яна расцэньвае гэта як тое, што яе менш любяць. Увесь гэты досвед неацэнны.

Яна змоўкла. Мы паглядзелі адна на адну, яна кіўнула і ўсміхнулася.

― Ці ёсць у вас чалавек, якога вы ставіце сабе ў прыклад? ― напісана ў мяне ў апытальніку.

Усмешка, якая ўжо збіралася знікнуць, раскрылася шырэй.

― Адразу мне ўспамінаецца адна дама, Вікторыя. І імя ў яе таксама такое… пераможнае. Калісьці ёй зрабілі аперацыю, потым другую. Яна потым так сказала: «Я зразумела, што цяпер усю па кавалачках мяне і парэжуць. Спачатку адзін кавалачак выдаляць, потым другі, потым трэці, і ад мяне нічога не застанецца». І яна пачала дзейнічаць, мяняцца. Яна пенсіянерка, працуе псіхолагам-кансультантам у Кіеве і ўвесь час спрабуе нешта новае: новыя метады цялеснай тэрапіі, новую сістэму харчавання… Цяпер ужо не для сябе, а каб дапамагаць. Я была ў яе на трэнінгах, яна цудоўна працуе. Дазнаешся так шмат новага пра сябе. І вось яна, Вікторыя, для мяне ўзор дзейнай, энергічнай жанчыны. Яна ўмее прыслухоўвацца да сябе і трываць. І дапамагаць.

«А што вы чуеце, калі прыслухоўваецеся да сябе?» ― захацелася спытаць мне. А яшчэ лепей ― памаўчаць, седзячы з ёй на гэтай канапе. Хацела б я працаваць на радыё, дзе ставяць часам цішыню ў эфір.

Мне давялося вымавіць нязграбнае і недарэчнае:

― Скажыце, як жывецца з гэтай праблемай у Беларусі?

Ірына кіўнула, гледзячы мне ў вочы і ўсміхаючыся, лёгка ўздыхнула і сказала:

― Шчыра кажучы (яна як бы папрасіла прабачэння за гэта), ёсць праблемы з пратэзамі, з некаторымі рэчамі. Іх трэба недзе прасіць, заказваць. Гэта магло б лёгка вырашыцца, але чамусьці стаіць на месцы. У тым жа басейне, у санаторыі, на моры… вельмі нязручна. Купальнікаў няма. Пратэз гэты вялікі, ён плавае… Такія дыскамфортныя дробязі. Можна зрабіць спецыяльныя абанементы ў басейн для жанчын, хворых на рак. Каб яны не саромеліся. Бо не заўсёды ёсць пратэзы ці купальнікі. Проста адвесці спецыяльны час, у які купаюцца толькі праапераваныя жанчыны. І яны маглі б там без пратэзаў паплаваць, адчуваючы сябе вольна і камфортна. Ніхто не глядзеў бы на іх і не здзіўляўся.

― Прабачце, але, можа, лепей было б вашаму мужу не ўдзельнічаць у выбарах?

― Я б ніколі не даравала сабе гэтага. У кожнага сваё жыццё і свая мэта. І Аляксандр ― ваяр, я заўсёды гэта ведала. Не хачу такой ахвяры. Не ведаю, як бы я гэта перажывала. Мне было б складаней.