Генрых Далідовіч - Міг маладосці

Зубрэй разгубіўся, з недаверам зірнуў Дзеравяку ў вочы.

—Калі вы мелі дакументы, дык чаго цішком ды ўночы лезлі, кралі?

—Ды каб людзям вочы не мазоліць, — адказаў Дзеравяка, пацягнуў за рукаво ад брамкі.— Хадзі пакажу паперку.

Павёў за локаць, адчыніў у сенцах дзверы i прапусціў паперадзе сябе.

—Мы тут разуваемся, ходзім у хаце ў тапачках, але ты ідзі ў ботах, табе можна, — гаварыў Дзяравяка i падштурхоўваў яго ў спіну, нібы стараўся хутчэй запхнуць у хату. Сам скінуў сандалі, абуў тапачкі i ў ix падаўся ўжо ў хату.

Там было чыста, утульна: свежая белая столь, вымаляваная ў блакітны колер печ, на падлозе ляжаў новы чысты ходнік, стол быў засланы новаю цыратаю. Зубрэй аж сумеўся, што зайшоў у запыленых ботах.

З другой, лепшай, палавіны хаты выйшла невысокая пажылая гаспадыня, пільна, бадай з насцярожанасщо зірнула на Зубрэя, на свайго мужа і, разгубіўшыся, стала.

—Можа, павячэраем спярша? — спытаў Дзеравяка, выключыў радыё, зацягнуў на вокнах фіранкі.— Нашча i язык не так ходзіць...

—Не, дзядзька, другім разам не адмовіўся б, але сёння не магу, — сказаў Зубрэй.— Паказвайце паперы.

—А ты садзіся i сёння, не адмаўляйся.— Дзеравяка зняў з яго галавы фуражку, павесіў яе на вешалку, запрасіў садзіцца на столаку.

Сам сеў на лаву, палажыў рукі на край стала.

—Я табе, чалавек, зараз усё раскажу, каб не думаў многа ды не баяўся нічога... Уздумаў я сабе яшчэ асобны паднавесік скідаць, а дошак няма. Я — да Пятровіча, a Пятровіч — даўні мой друг, з тых яшчэ ваенных, часоў... Паслухаў ён мяне i кажа: вазьмі ў аднаго ды ў другога лесніка па хвоі. У тваім абходзе, як ехалі з ім да мяне, сам мне тую таўстулю паказаў. Ну, я доўга не думаючы — i за яе... Таўсценная, братачка ж, была, смалістая, вось памучыліся, рэжучы! Сам ведаю: не надта добра выйшла, трэба было спачатку перагаварыць з табою, але спяшаўся ды i цябе напаткаць не мог...

—Дык Пятровіч ведае?— спытаў Зубрэй, крыху супакойваючыся.

—Кажу ж табе, — пацвердзіў Дзеравяка, пасля павярнуўся да жонкі: — Дастань, баба, тую, пачатую...

—Не буду я, дзядзька, — Зубрэй не хацеў звязвацца з гэтым Дзеравякам.

—Не памрэш, калі кроплю возьмеш. А мне сорам: быў добры чалавек у хаце, а я яго па-людску не прыняў.

—Але ж быў я сёння ў лясніцтве, нешта ўсе маўчалі, — сказаў Зубрэй.— Hi перасцераглі, ні спыталі...

—Забыліся, можа. Сам ведаеш, колькі ў ix дзялоў.— Дзеравяка падняўся, прынёс з кухні чаркі, хлеб, следам за ім жонка падала нарэзанае сала, агуркі.

—Можа, яно i так, як вы гаворыце, але мае дзела далажыць, а начальства хай разбірае, — сказаў Зубрэй.— А па-другое, паперку ўсё ж дайце мне, а то слова вашага нідзе не пакажаш у апраўданне i ў справаздачу не прышпіліш...

—Ну i палахлівец ты, як бачу. Кажу ж: нічога нікуды не пішы i нікога не бойся.— Дзеравяка выцягнуў гумавы корак з пляшкі i наліў поўную чарку Зубрэю, палавіну сабе.— Я зладжу з Пятровічам, усё будзе добра i ціха... Бяры, будзь здароў.

Дзеравяка першы падняў чарку, стукнуўся i памалу выцягнуў усё. Зубрэй вагаўся — піць ці не піць. Гаспадар ківаў галавою, каб выпіваў ды хутчэй прыкусваў.

—Бяры во гурочкі, — падсоўваў i гаварыў Дзеравяка.— На кірмашы дарагія яшчэ, не дакупішся, але я, брат, лічы, за дармавіну дастаў. Сын мой на базе... Адходы, так сказаць... Сапсаваліся ці мышкі пагрызлі — ёсць жа процанты порчы... А гэтыя адходы смачныя. Ге-ге-ге...

Зубрэй маўчаў, прыкусваў.

—Дык гаворыш, перажываў крыху, не паспаў гэту ноч? Ге-ге-ге...— Дзеравяка расчырванеўся, бліснуў вачыма, неяк не хочучы, рагатаў.— Ведаю, што службіст ты адмысловы... Але не перажывай. Усё будзе добра, кажу. Прапала адна хвойка — дык прапала... I абход табе будзе, застанецца, i плата ісці не перастане, i ляснічы задаволены будзе... Мала што ў лесе бывае: i ветрам тыя хвойкі выварочвае, i громам б'е... Знойдзеш сведак, складзеш акт — i ўсё... Лесу хопіць, ды ён не твой. А дзяржава па адной хвойцы не абяднее...

—Так можна, дзядзька, калi слухадь вас, i ўвесь стройкі лес уціху выразаць, — сказаў Зубрэй.— Я дык добра знаю, што ўжо яго паменшала...

—Ты менш, дружа, бядуй, бяры да сэрца.— Дзеравяка махнуў рукою.— А матацыклет ты ладны купіў, — i жартоўна прыжмурыў вочы.— Гаворыш вось тут мне пра чэснасць ды беражлівасць, а сам, відаць, грошыкі ў лесе знайшоў...

—Не займаюся я гэтым, дзядзька, — незалюбіў Зубрэй.— Цялушку летась увосень прадаў i за яе купіў...

—Такой бяды, каб i загнаў машыну-другую каму надзейнаму, падзарабіў крыху. Жыць жа трэба... Пятровіч нешта таксама хутка «масквічок» купіў... Прыехаў сюды яшчэ нядаўна з чамаданчыкам, а цяпер ужо не толькі ў сваім легкавіку, але яшчэ i на грузавіку ўсяго свайго дабра не вывезе...— яхіднавата i з хітрыкай прамовіў, але, бачачы, што яго не хочуць падтрымаць у такой гутарцы, сказаў быццам абыякава: — Хаця гэта не наша дзела, усе мы хочам добра жыць, купіць многа чаго i надта не патраціцца...