Генрых Далідовіч - Міг маладосці

«Агароднікі. Дзеравяка В. М.», — прачытаў Зубрэй i адразу ўспомніў гэтага чалавека.

3

У суседнюю, за вёрст пяць, вёску Агароднікі Зубрэй выбраўся вечарам: з раніцы, пазваніўшы на янкоўскую ферму, яго выклікалі на нараду ў лясніцтва, пасля хадзіў пад Крычаты, дзе людзі рэзалі сабе бярэзнік на дровы i палілі галлё. Нікому пра кражу ён нічога не сказаў, надумаў сам з'ездзіць да Дзеравякі, абгледзець усё, пагаварыць, a калі трэба будзе, дык i перамовіцца з людзьмі-суседзямі, a тады ўжо думаць, што рабіць, як i каму што сказаць.

На матацыкле Зубрэй заскочыў у Агароднікі мігам.

Новы, ашаляваны, вымаляваны вялізны Дзеравякаў дом стаяў амаль на самым канцы вёскі ў засені вішань i бззу. За прыбудовамі гусціўся вялікі сад. Пад'ехаўшы, Зубрэй аж з зайздрасцю агледзеў трывалы новы дашчаны плот, бетонныя слупы ў ім, высокія жалезныя вароты i вылітыя цэментам дарожкі ў дварэ.

Гаспадар — былы кладаўшчык, рослы, у целагрэйцы без рукавоў, у выпнутых на каленях штанах i ў лёгкіх сандалях на босую нагу — быў у дварэ. Стаяў ля дрывотні каля тоўстай калодкі i перасякаў галлё. Пасля азірнуўся, усадзіў у калоду сякеру, выпрастаўся i пайшоў насустрач.

—Здароў б ыў, сваяк! — адказваючы на прывітанне, пажартаваў: калі даводзілася сустракацца, ён заўсёды называў яго сваяком (Зубрэй узяў з гэтай вёскі жонку).— Здароў! Заходзь, скажы якую навіну. А то я цяпер болей дома сяджу, мала што чую, дзе што робіцца...

—Я, дзядзька, з нецікавымі весткамі, — Зубрэй не меў ахвоты шмат перастарэкваць попусту, пачаў, як кажуць, хапаць быка за рогі.

—Што такое? — здаецца, шчыра ўстрывожыўся Дзеравяка.— Бяда якая?

—Прыехаў, дзядзька, на вас акт складаць...

—Дзе ж я так правініўся перад табою, сваяча? — Дзеравяка мігам змяніўся, усміхнуўся, i Зубрэй раптоўна разгубіўся, адчуваючы, што той, можа, i не браў ніякага дрэва, a калі i ўзяў, дык не надта ў гэтым прызнаецца: во які смелы ды вёрткі. Той ухмыляўся i цяжка, нібы жартуючы, нібы насміхаючыся, пазіраў у вочы.— Можа, дрэнны сваяк я: здаецца, ніколі i не пачаставаў цябе?

—Хвойку вы ў маім абходзе на Ямах зрэзалі, — рашыў астудзіць яго кепікі Зубрэй, зірнуў у Дзеравякавы глыбокія вочы i сумеўся, што яны такія вялікія, шэрыя, нейкія пустыя.

—А каб на цябе! — Дзеравяка засмяяўся, лэпнуў на каленях.— Напалохаў ты мяне, чалавек. Я думаў ужо, што з маткай тваёй нешта сталася... Як яе здароўе?

—Добрае, — Зубрэй пільна пазіраў у вочы Дзеравяку, бачыў, што хітруе, як ліс, адчувае за сабою віну.— Дома лес ці на пілараму ўжо завезлі? Чатыры кавалкі i пятая вяршынка...

—Не браў я, чалавек, ніякай хвойкі, як ты мог падумаць на мяне? — спакойна, упэўнена, голасам старэйшага сказаў Дзеравяка, падняў з зямлі цвік i ўсадзіў яго ў паз сцяны.— Раз прыйшоў, Косцік, сюды з такімі думкамі, то благія людзі пастараліся нагаварыць на мяне.

—Каб жа так, дзядзька. Паперка вось цвердзіць, што гэта вы... Відаць, вытраслі, калі даставалі запалкі...

Дзеравяка хацеў узяць квітанцыю, але Зубрэй не даў, схаваў у кішэню.

—Такую паперку мог i я напісаць на любога. Ты толькі вер усім. Ды паперкам усякім.

—Не простая гэта паперка, дзядзька, а ваша квітанцыя. Ваша вёска запісана, прозвішча. Так што я прыйшоў з доказам...

Дзеравяка, канечне, адчуваў, што яму не варта ўпірацца, маніць. Нейкую хвіліну ён нібы зычліва пазіраў, а пасля быццам па-прыяцельску зарагатаў:

—Следчы, гы-гы-гы! Вынюхаў, каб на цябе ваўкі!.. Вось табе i простая паперчына, каб ты згарэла!

—Адмаўляцца не будзеце, што ўзялі, ці з міліцыянерам i дэпутатам прыйсці? — спытаў Зубрэй сур'ёзна, не маючы ніякай ахвоты смяяцца.

—Я, браток... — усміхнуўся Дзеравяка і, відаць, гадаў, што ж далей будзе, але зусім не саромеўся, што дасюль так маніў, адпіраўся.

—Пазаўчора ўночы ўкралі, машынаю з сенакосу пад'ехалі...

—Усё выследзіў... Вось ляснік! Следчы, далібог!— нібы хваліў, але, мусіць, у душы кіпеў кіпнем.

—Хвойка гэта, дзядзька, адмысловая, навідавоку была... — зморшчыўся Зубрэй, зірнуў на дрывотню i на дварышча, спадзеючыся ўбачыць дрэва, але нічога не ўбачыў: яно, відаць, было добра схавана хітрым парубшчыкам.— Будзем, дзядзька, складаць акт, паеду толькі па міліцыянера...

—Не спяшайся...— Дзеравяка нечакана заступіў дарогу.— Не гарачыся, Косцік... Канстанцін Пятровіч. Зойдзем спярша ў хату, пасядзім, пагаворым. Мы ж людзі, згаворымся неяк...

—Не, дзядзька. Ды пра што тут гаварыць: парубка ёсць парубка...— Зубрэй узяўся за брамку, хацеў адчыніць яе.

—От чаго ты лезеш на ражон! Не кіпі? — сказаў Дзеравяка.— Зойдзем у хату, я табе паперку з лясніцтва на дзерава пакажу, каб супакоілася твая душа. Сам Пятровіч, а не хто іншы падпісваў.