Генрых Далідовіч - Пабуджаныя

Васілевіч запыніўся пасярод доўгага стала, абвёў позіркам досыць запоўненую залу, намагаючыся ўтаймаваць хваляванне. Вялікім цяжарам на ім ляжала яго місія: які тон задасць ён з'езду, як будуць слухаць яго як старшыню Мінскага камітэта БСГ i тое, што яны будуць раіць. Тут няможна спатыкнуцца. Зрэшты, можа, ён i перабольшваў сваю місію, ролю гэтага з'езда, але, як i заўсёды, гаварыў i паводзіўся шчыра, з поўнай адданасцю i верыў: толькі так i трэба рабіць. Тым больш справу святую. А што сёння перад імі святая справа, ён ні кроплі не сумняваўся. Хоць i ведаў, што некаторыя мелі зусім іншы погляд.

Як толькі ён паспрабаваў загаварыць, нечакана, нібы па дамове, люд у зале дружна падняўся i наладзіў авацыю. I пан Скураны ў чорным гарнітуры, у вышыванай кашулі, i Петрыкевіч у парадным генеральскім мундзіры, i афіцэры Адамовіч, Еўзікаў, а таксама i іншыя «элітныя» людзі пляскалі заўзята, у духу адной для ўсіх еднасці.

Паселі.

— Сябры! — прамовіў дрыготкім і, здаецца, залішне танклявым голасам.— Дазвольце цёпла павіншаваць вас з рэвалюцыяй, з яе цяперашнімі радыкальнымі заваёвамі! A ўжо i тое, што вось мы змаглі сабрацца разам, будзем адкрыта, нікога не баючыся, гаварыць пра свой боль i клопаты,— канечне ж, вялікая рэвалюцыйная заваёва для нас, нацыянальнай меншасці!

Воплескі. Дружныя, працяглыя. Гэта вельмі падбадзёрыла яго, уражлівага,—зала, як паверыў, салідарная з ім.

— Як мы бачым, цяпер па ўсёй агромністай Расіі абуджаецца палітычнае жыццё,— ужо натхнёна прамовіў далей.— Абуджаемся i мы — тыя, хто ўжо некалькі стагоддзяў непрабудна спіць. I ў нас тут, у Мінску, i ў іншых гарадах, у тым ліку i расійскіх, да слова, адрадзілася БСГ. Нават больш — цяпер БСГ яднае вакол сябе прыяцеляў i кліча ix да кіпучай работы, да адраджэння, волі. Мы, грамадоўцы, а таксама нашы сябры з партыі беларускіх народных сацыялістаў рашылі склікаць вас усіх на гэты Вялікі Сход, які хочам канстытутаваць як з'езд, i гэты сімвалічны «прылёт» лепшых сыноў нашай Бацькаўшчыны прымеркавалі на цудоўнае народнае свята — на свята гукання вясны...

Перавёў дыханне, на міг (а яму здалося — на вечнасць) запнуўся, падшукваючы найбольш пафасныя i ў той жа час простыя, важкія словы. Пашукаў вачыма знаёмых — на першым радзе, з краю, сядзелі i ўважліва на яго пазіралі еўрапейскага выкшталцонага выгляду (у шыкоўным гарнітуры, у белай кашулі i пры «матылі», у пазалочаных круглых акулярах) безвалосы Цішка Гартны, ссутулены, у юхтовых ботах i сялянскай світцы барадаты, пажылы, нават нібы стары ўжо Карусь Каганец, кучаравісты Змітрок Бядуля, а за імі, на другім радзе,— яшчэ зусім малады, гадоў дваццаці пяці, каротка пастрыжаны i ў акулярах Тарашкевіч, дыхтоўны i санавіты Муха, русявы, з невысокім «вожыкам» валявы Лашковіч, лысаваты i сціплы Нямкевіч, шчупленькі Нядоля, засяроджаны Шуляк i Белякова з распушчанымі светлымі валасамі, зусім сёння свойская ў белай блузцы з блакітным бантам на шыі... Адчуўшы яго замінку, Лашковіч падняў руку i патрос ёю: камандуй-камандуй парадам!

— Сёння мы, грамадоўцы, правялі ўжо невялічкую канферэнцыю,—паспакайнелым голасам пачаў далей гаварыць Васілевіч,— На ёй мы ацанілі, як кажуць, цякучы момант, вызначылі сваю пазіцыю. Мы гаварылі шчыра, хоць часамі i рэзка. Адпаведна, былі i рознагалоссі. Але мы не дазволілі ім паланіць нас, пераадолелі ix i прыйшлі на гэты Вялікі Сход з яснай праграмай. Яе мы выкладзем у асобнай прамове. Хацелася б, каб i вы, сябры, гаварылі пра наш боль, пра нашы клопаты шчыра, калі хочаце, i рэзка, але каб не вышуквалі, напластоўвалі рознагалоссі. Яны могуць завесці нас у тупік, напачатку змарнаваць нашу святую справу. Думаю, вы згодныя: цяпер не час для амбіцый, звадаў, гульні: цяпер час смеласці, работы — карацей, справы. Іначай мы здрадзім свайму спакутаванаму народу, навек пахаваем усе яго мары i надзеі, веру ў нас, выказнікаў яго дум i абаронцаў... Адным словам, нашы старэйшыны даручаюць мне пачаць работу нашага з'езда. А якая, сябры, будзе ваша думка?

— Пачаць! — выгукнуў Лашковіч.

— Галасуем,— прамовіў Васілевіч.— Хто — за?

Як убачыў, паднялі рукі амаль усе.

— Хто — супраць?

У зале ўскінулася ўгору некалькі рук. Пяць ці шэсць.

— Хто ўстрымаўся?

Зноў некалькі чалавек. Здаецца, шэсць-сем.

— Пераважная большасць за тое, каб пачаць работу нашага з'езда,— сказаў Васілевіч, адчуваючы па галасаванні, што з'езд будзе няпросты. Будуць, канечне, i спрэчкі, i нават, можа, яшчэ i большае. Не толькі ад тых, хто толькі што галасаваў «супраць» i «ўстрымаўся», але i ад тых, хто падняў рукі «за».— Цяпер, як i належыць, трэба абраць наш рабочы прэзідыум. Колькі чалавек выберам у яго склад?