Генрых Далідовіч - Пабуджаныя

— Ды во ваш начальнік міліцыі,— усміхнуўся той.

— Ты? Той, хто так ненавідзеў паліцыю?

— Як бачыш...— гаспадар пакоя развёў рукамі.

— Дык іменна да цябе нас усіх прывялі?

— Як бачыш...— пацешваўся гаспадар пакоя з былога знаёмага па сібірскай катарзе. I, паварочваючыся ўжо да Клёнава, запытаў: — У чым правінаваціўся мой сябрук?

— Ды завялі бойку каля Свіслачы, таварыш Міхайлаў,— адказаў той. Хоць намеснікам Фрунзе лічыўся меншавік Яромій, але на самай справе, па даверы, намеснікам быў ён, Раман Клёнаў.— Як бачыў на свае вочы, найбольш арудаваў ён, ваш... знаёмы...

— Чаго буяніш, хлопча? — паўжартам, але разам з тым i непрыхільна запытаў Фрунзе. Невысокі, але трымаўся годна, рашуча каля вышэйшага на галаву Лашковіча.

— Я не буяніў бы, пан начальнік міліцыі, каб ты добра працаваў...— з выклікам адказаў Лашковіч.

Фрунзе, пачуўшы гэтае «пан», аж ускінуў галаву. Можа, скаланула, бо ў Лашковічавых словах пачуліся непрыемныя ноткі, нібы да служкі ca старога апарата.

— Ну, i дзе я кепска працую?

— Чаму нейкая сволач топча рэвалюцыйныя заваёвы, не дае права на свабоду сходаў i слова? I зусім канкрэтна: чаму рэцыдывісты не даюць правесці наша старадаўняе свята гукання вясны, пагражаюць, глумяцца над дзецьмі? Чаму сюды прывялі не толькі ix, але i нас, тых, хто не дазволіў глумленне?

— Ды не гарачыся ты, Максім,— пачаў астуджваць Лашковіча Фрунзе.— Раскажы ўсё па парадку.

— Няхай гэтая сволач раскажа, хто нацкаваў яе разагнаць народнае свята! Ды пры гэтым абражаючы наш народ!

Фрунзе павярнуўся да Клёнава i сказаў:

— Вядзіце ўсіх у свой кабінет. I ўсіх добра дапытайце. А ты, пан Лашковіч,— наўмысна падкрэсліў гэтае «пан»,— застанься, калі ласка. Я сам адпушчу цябе.

— Ну што ж, дзякую...— як толькі ўсе, апрача прапаршчыка, выйшлі, па-блазенску схіліў галаву Лашковіч.

— Ну, не задзірайся, Максім,— папрасіў Фрунзе.— Хочаш ці не хочаш, а нам цяпер прыйдзецца i супрацоўнічаць. A калі так, то давай шукаць i ўзаемапаразуменне.

— Я не хачу варушыць нашыя старый тэарэтычныя спрэчкі, Арсен,—сказаў Лашковіч, прысаджваючыся каля стала, насупраць прапаршчыка, які з цікаўнасцю за ўсім назіраў.— Але хочаш ці не хочаш, ды наспявае новы канфлікт...

— Які? — запытаў Фрунзе, садзячыся не за стол, а каля яго.— Давай пагаворым шчыра, Максім.

— Вам, Арсен, абы рэвалюцыя! З-за яе вы гатовыя на ўсё... Вы зусім не зважаеце: тут амаль дзесяцімільённы самабытны народ...

— Мы не жадаем, Максім, i твайму, як ты кажаш, самабытнаму народу міру, волі, дабрабыту?

— Не закалыхвай мяне, Арсен, прыгожымі словамі,— абарваў яго Лашковіч.— Вы, а таксама i ў саюзе з іншымі партыямі, як я паспеў разабрацца, на многае тут, у краі, у Мінску, замахваецеся. Найперш праз Мінскі Савет, а таксама i праз міліцыю. Але наколькі я ведаю, у Выканкоме Мінскага Савета няма ніводнага чалавека ад нашых партый, а то i ўвогуле беларуса. Дык вось i скажы ты мне, дарагі, як вы думаеце справядліва дбаць пра нас? Без нас саміх?

— Сапраўды, у Выканкоме Савета няма пасланцоў ад беларускіх партый,— сказаў Фрунзе.— Але мы не супраць супрацоўнічаць, скажам, з вашай БСГ. На сходах, на мітынгах мы ахвотна даём вам слова.

Лашковіч з ухмылкаю скрывіўся:

— Ну-ну! Уважылі! Дазволілі разявіць рот!

— А вы чаго хочаце? — неспадзявана ўступіў у гаворку незнаемы вайсковец.

Лашковіч павярнуўся i пільней прыгледзеўся блізарукімі вачыма: вайсковец па-ранейшаму сядзеў паклаўшы нагу на нагу. Здаецца, невысокі, таўсматы. Чарнявы, высакалобы, з шырокім раздвоеным падбародкам. Як i ўсе маларослыя, мусіць, настойлівы, самалюбівы i агрэсіўны.

«Закаўказец»,— падумаў Лашковіч, a ўголас запытаў:

— Вы — хто, васпане? Бальшавік?

— Бальшавік,— рэзка адказаў вайсковец.— Ну й што?

— Дык вось мы хочам прыкладна таго, пра што вашы лідэры шмат гаварылі да вайны...

— Дык вы сёння будзеце крычаць i лямантаваць?

— Што — для нас няма свабоды сходаў, слова? — па-ледзяному прыплюшчыў вочы Лашковіч, але вайсковец вельмі не збянтэжыўся.— Што — нам няма пра што пагаварыць? Няма чаго дабівацца для свайго затаптанага народа?

— Дык чаго ўсё ж вы хочаце?

— Людзьмі звацца...— крыху дурасліва нахіліў галаву i прыклаў руку да грудзіны Лашковіч.

— Калі ласка, канкрэтней...

— А не скажу...— ужо захуліганіў Лашковіч.— Бо не бачу ні спачування, ні разумення...

— Мацёры таварыш! — заматляў галавою прапаршчык.— Не ў прыклад сваім памяркоўным землякам...

— Памяркоўнасць, дарагі т а в а р ы ш, нікому не зашкодзіць, а вось быць баязлівымі, угодлівымі, самазнішчацца — хопіць!