Генрых Далідовіч - Свой дом

— Але не падышла да нас,— усміхнуўся Алесь.

— Кажа, пасаромелася.

— Ну, а вы што скажаце? Не супраць?

— Хіба я, Алеська, вораг свайму дзіцяці? Але...— нахітаў галавою.— Не пара мы вам...

— Пра гэта не гаварыце, дзядзька,— папрасіў ён.— Чым мы горшыя ці лепшыя за вас? Па адной зямлі ходзім, адну работу робім, з плоці і крыві адной.

— Здаецца мне, што твой бацька, Алеська, за гэта не пахваліць цябе,— сказаў Сцяпан.— Волька мая, нічога не скажаш, вылюднела, файная дзеўка, але ж не мае тваёй галавы, граматы.

— Дык можа мець, дзядзька Сцяпан,— падбадзёрыў старога Алесь.— Цяпер...

— Ды і вяселля мы ёй не зробім...— перажываў за сваё той.— Сам ведаеш: былі галякі галякамі, імі і засталіся.

— Абыдземся і без пышноты, дзядзька Сцяпан. Абы здароўе ды шанцаванне было! Дык запросіце ў хату ці не?

— Заходзь, Алеська, заходзь,— замітусіўся Сцяпан. Ніколі дагэтуль не разгубліваўся перад ім, а вось цяпер зніякавеў. І можа, не столькі перад ім, як перад яго бацькамі і вёскаю. Што ні кажы, Нямкевічы — адны з самых паважаных людзей у Янкавінах.

2.

Самым надвячоркам Алесь падышоў да свайго дома. Адзін. Як ні ўгаворваў Вольку, тая не пайшла з ім. Дагэтуль паважала яго бацькоў, а цяпер збаялася іх.

У сваім ачышчаным ад снегу двары ён убачыў незвычайнае відовішча: пасярод двара стаіць іхняя чырвонай масці карова, галяндэрка, як казалі ў вёсцы, а абапал яе топчуцца бацька, Янка і пляменнік Ясік. Вось стары — у валёнках, кажуху, згорблены, як і Сцяпан,— апусціўся наколенцы і пачаў абмацваць пярэднюю нагу каровы, а Янка — у вайсковай форме, толькі без пагонаў — узяў яе за рогі. Калі наблізіўся, дык згледзеў: бацька абмацвае не нагу, а драўляную белую, ці не з бярозы, кульцю, што была замест нагі — аж да калена.

Бацька разагнуўся — Янка пацягнуў карову за рогі. Яна ступіла — добра левай нагою, а вось прыладжаную кульцю, што была за правую, не падняла і не пераставіла, а зашмаравала па доле, а пасля і прыпала на яе і збіла.

— Ну, калі ты ўжо навучышся хадзіць! — дакорліва сказаў бацька.— У цырку звяры вунь не тое дарабляюць!

Гаўкнуў каля будкі рослы шэры сабака — усе павярнулі галовы і ўбачылі яго. Ад нечаканасці бацька не падхапіўся, стаяў на каленях, пакуль ён не падышоў. Упад ён, вітаючыся, падаў руку, памог падняцца.

— Госць во нечаканы...— усміхнуўся стары, атрос снег з калень. А калі ён парукаўся з Янкам і Ясікам, запыніўся нібы ў нерашучасці, загарэзаваў: — Дык ты адзін прыехаў ці не адзін?

— З Волькаю,— трошкі ніякавеючы, адказаў.

— Дык дзе ж яна?

— Дома.

— Дык праўда гэта ці не, што вы пабраліся?

— Праўда.

— А...— няпэўна сказаў бацька і, здаецца, таксама ўжо сумеўся.

— А што гэта ў вас тут? — Алесь перавёў размову на іншае, іхняе, і паказаў вачыма на кульцю.

— А ў нас тут, сын, дзялы...— уздыхнуў бацька. Але не паспеў пачаць апавядаць, бо на двор выбегла Кастуся, а за ёю выйшлі Гіполь і маці.

Кабеты кінуліся з пацалункамі, а брат паціснуў руку і хітнуў на карову:

— Што, не бачыў гэткага дзіва?

І тут жа:

— Ія, брат, нідзе такога не бачыў. Ні тут, ні ў Амэрыцы.

— Ну што, мама, гэтак пазіраеце? — усміхнуўся Алесь, бачачы, што маці замілавана глядзіць на яго і плюскае вачыма.

— Чысценькі, харошы...— прамовіла яна скрозь слёзы.

— Бо ўжо дагледжаны...— не то пажартаваў, не то пакпіў бацька.

— Дык гэта праўда, Алеська, што ты з Волькай Сцяпанавай сышоўся? — запытала маці.

— Праўда, мама.

Яна аж пляснула рукамі:

— Дык няўжо вучаную, сабе да пары не мог знайсці?

— Не, мама,— усміхнуўся.— Ды яна лепшая за ўсякіх вучаных.

— Дык праўду-такі людзі кажуць...— уздыхнула маці,— Нездарма яна туды паляцела і адзін, і другі раз!

Алесь, бачачы, што бацькі незадаволеныя, насупіўся. Бацька, убачыўшы гэта, замаўчаў, нагнуўся, пачаў папраўляць кульцю, а маці схамянулася:

— Дык заходзь, сынок, у хату.

— Дзякуй, што не выганяеце...— узяў сябе ў рукі, усміхнуўся Алесь.

— От, не па-людску ты кажаш, сынок,— пакрыўдзілася маці, затупала ўслед за ім у хату.

Там, на кухні, ён убачыў братавых. Ядзю і Анельку. Ядзя, зноў кругленькая, з маладым агняным, а заадно і сарамлівым бляскам у вачах, заўсміхалася, падала яму руку, а Анелька нязграбная, худая, здаецца, цяжарная, збянтэжылася звыш меры. Якраз яна цяпер паліла ў печы, бо вунь на лобе і на краёчку хусткі чарнеецца сажа — відаць, даткнулася ловам да коміна, калі накладала ў печ дровы.

— Вы цяпер, мама, мусіць, толькі камандуеце...— пажартаваў, каб асвойтацца.— Вунь колькі ў вас памочніц!