Генрых Далідовіч - Маладыя гады

«А чаго ж мы хадзілі столькі? — здзівіўся тады ён, думаючы, што яна не верыць яго шчырасці.— Я вось толькі з табой хачу жаніцца».

«Эх ты, жаніх! — яна з насмешкаю падціснула тоненькія вусны.— Я думала, што ты хлопец... А замуж, даражэнькі, я за цябе не пайду, бо ты хутка паедзеш у вёску... А я выйду замуж за юрыста ці за журналіста, бо яны далей раённага горада не паедуць... Вось крыху яшчэ пагуляю з табою i вазьму ў рукі нагледжанага...»

«Ты сур'ёзна?» — перасільваючы крыўду, злосць, спытаў ён.

«Канечне, — адказала яна.— Якія ж тут жарты? Але ты мне даспадобы. I ад сваіх тых слоў, што я раней гаварыла табе, я не адмаўляюся».

«Тады жадаю табе шчасця! — буркнуў ён сярдзіта.— А я табе не цацка, каб гэтак!..» — I пайшоў ад яе.

Праз год ён скончыў тэхнікум, прыехаў сходы, у невялікую вёску. Спярша, як астатні год i ў тэхнікуме, мучыўся, пакутаваў, не ведаў, як будзе жыць далей, ці здолее каго больш пакахаць. А пасля адчуў, што пакрысе забываецца тое, студэнцкае, можа, i не вартае яго памяці, каханне, як i не варта яго i яна, такая хітруня. Толькі пачаў недалюбліваць дзяўчат; а яшчэ пазней прапала i гэта пачуццё, ён неяк паволі паспакайнеў, надта тады, калі ад знаёмых пачуў, што яго былая сяброўка напраўду неўзабаве выйшла замуж за журналіста, паехала з ім у раённы горад, праз год нарадзіла дачку i атрымала кватэру, а яшчэ праз год, а можа, i раней, пачала паціху падгульваць з другімі. Сустрэўшы яго знаёмых, дапытвалася: «А як там ён, Васіль, жыве? У вёсцы? Добры хлопец быў, толькі не зусім разумеў жанчын...»

Пасля гэтага вось Васіль i супакоіўся, падумаў, што няма чаго крыўдзіцца ды шкадаваць: яна, тая беленькая, цвяроза думала, гадала пра свае сямейнае жыццё i, можа, вельмі з розумам, хоць i для яго чэрства, зрабіла, што адмовілася ад яго, бо была б з ім нешчаслівая, i ён вялікай радасці ад яе не меў бы.

Ён адразу ж, як толькі пачаў працаваць тут, скеміў, што вельмі падабаецца тутэйшай Нэлачцы, падабаецца тварам, паставаю, характарам ды паводзінамі — што ён добра працуе, умее ладзіць з людзьмі, амаль не п'е, дарэмна не растрачвае капейку. А яму не хацелася, каб яна глядзела на яго такім сталым, сур'ёзным ды гаспадарскім вокам, бо ўсё ж яшчэ хацелася нечага неабдуманага, пяшчотнага, нават узнёслага — той падлеткавай сляпой закаханасці, што некалі прыйшла да яго, калі ён сустрэў раней тую, беленькую...

Але тое, светлае, узнёслае, такое прыемна маладое, пачуццё ўжо да яго чамусьці не прыходзіла, i ён сумаваў па ім, як па нечым вельмі дарагім i незваротна страчаным. Думаў, што i ён нікога не пакахае, i на яго ніхто з дзяўчат больш не кіне вока — i пройдзе чалавечае шчасце побач, як гэта часта бывае.

...Сцежка павяла ля самых прысад. На ёй, як i на дарозе, быў відаць ад кустоў i высокіх дрэў цемнаваты мігатлівы цень, які рабіўся ўсё меншым — была палуднёвая пара. Гудзелі паблізу ля травы i кветак пчолы, ля лістоты тоўпіліся хмаркамі i тоненька зумкалі мошкі, недзе ў цяні адзінока разамлела пішчалі камары. Гарачае паветра пазвоньвала ад цішыні i спякоты.

Адразу за прысадамі, калі яны скончыліся i пачаўся лапінамі зялёны, a мясцінамі жоўты ад пяску выган, паказалася вёска з сухімі, аж белымі, стрэхамі i сценамі хат, светлымі платамі, кінуліся ў вочы зялёныя, крыху прыпыленыя сады, па якіх сярод густога лісця ледзь-ледзь бачылася маленькая крамяная завязь. Хутка Васіль убачыў хату, дзе ён кватараваў. У шчыце хаты зырка блішчала акенца, сляпіла вочы.

Васіль падумаў, што зойдзе зараз у гэты дом, скіне з сябе тэніску, майку, штаны, адзене трыко, возьме мяккі махровы ручнік i пойдзе босы на рэчку, што адсюль за вярсты дзве. Гаспадароў, канечне, цяпер няма, дык ён спакойна пераадзенецца, перакусіць.

Але хутка ўбачыў, што нехта дома. Адчынена i гайдаецца палавінка акна, вецер паднімае, хіне ў хату фіранку, чуецца гамонка. Ён бачыў гэта i адчуваў, як прыходзіць хваляванне, палымнеюць шчокі...

Калі адчыніў брамку i пайшоў па асфальтаванай сцежачцы да сянец, пачуў, як імкліва прарыпелі ix дзверы i на парозе паказалася гаспадыня Люда — маладая, гадамі крыху за трыццаць, высакаватая, у меру паўнаватая. Была яна ў кароткім халаце, што не закрываў поўныя круглыя калені. Яна хутка са знаёмым гарэзным бляскам у вачах зірнула на яго i не здзівілася, што ён ідзе так рана дахаты, відаць, раней ужо ўбачыла яго праз акно. Молада i прыгожа ружавеючы на шчоках, спакойна падалася насустрач, несучы перад сабою цяжкаватую мядніцу, у якой стаяла невялікая каструля, — відаць, хацела выцягнуць вады з калодзежа, уліць яе ў мядніцу — ахаладзіць шчаўе.