Вінцэсь Мудроў - Гісторыя аднаго злачынства

Раніцою яго абудзіў зычны голас:

— Мамедаў, на выхад!

У куце зарыпеў ложак, і той, каго клікалі Мамедавым, усхапіўся на ногі. Сукамэрнік памахаў у паветры рукамі, папрысядаў дзеля разьмінкі і пад незадаволеныя воклічы сяржанта, што стаяў ля ўваходу, выйшаў з камэры.

Іван павярнуўся на другі бок, пацёр зьнямелую шыю — спаць давялося на жалезнай сетцы, — і задумаўся.

«Што рабіць?» — думаў Іван, тупа пазіраючы на брудную сьценку. Ён шмат разоў паўтарыў у думках гэтае пытаньне, але адказу не знайшоў. Адлежаўшы правы бок, ён крутнуўся на правы і ў той жа міг пачуў незадаволены голас каўказца:

— Я патрабую начальніка! Што вы мяне да гэтага хлапчука водзіце?

Потым бразнула завала, і дзьверы з працяглым рыпам адчыніліся. Іван прыўзьняўся на локце, але замест шаргатлівых крокаў пачуў нешта зусім іншае.

— Ну як, званіў? — запытаўся каўказец зьнацку аціхлым голасам.

— Званіў. Ніхто не падымае, — адказалі з калідору, і каўказец, сказаўшы штосьці па—свойму, выцягнуў з кішэні нататнік.

— Пазвані па гэтым, — шапянуў ён, вырываючы аркушык, пасьля чаго дзьверы з бразгатам зачыніліся.

— Эй, ты хто? — выдыхнуў Мамедаў, толькі цяпер заўважыўшы, што ён у камэры не адзін.

— Бянько—оў, — адказаў Іван, ня ў сілах утаймаваць дрыготку ў голасе. У гэты момант ён згадаў Лёшкавы аповеды пра асобаў каўкаскай нацыянальнасьці, якія лютуюць у камэрах, і яму стала не па сабе.

— Што, зарэзаў каго? — запытаўся Мамедаў.

— Ды не... У краму залез, — прашаптаў Іван са свайго кута, намагаючыся не глядзець на каўкасца.

На радасьць Івану, сукамэрнік плюхнуўся на ложак, памаўчаў хвіліну, зь веданьнем справы запытаўся:

— Колькі ўзяў?

— Пя—аць! — усхліпнуў Іван, але пра тое, што ў пляшках было не віно, а ацэтон, прамаўчаў.

— Э—эх! Ці варта было з—за пяці штук рукі пэцкаць? — з запалам вымавіў каўказец і, аглушальна рыпнуўшы спружынамі, кульнуўся на бок.

І сапраўды — ці варта? Думка заварушылася, закружыла ў галаве. Іван уявіў, як роспачна будзе плакаць маці, пачуўшы пра ягоную бяду, і да таго ірэальнага плачу дадаўся зусім рэальны бразгат дзьвярэй.

— Эй ты, шкет! Выходзь! — загадаў, як адрэзаў, сяржант, і Йван, зваліўшыся з ложка, дробна затупаў да выхаду.

Габінэт, у які яго завялі, быў спрэс застаўлены сталамі ды сэйфамі, і за адным з тых сталоў сядзеў, гартаючы нейкія паперы, малады ружовашчокі лейтэнант. Убачыўшы затрыманага, лейтэнант склаў паперы ў стос, мяльком кіўнуў на крэсла, і Йван зразумеў, што гэта ён, ружовашчокі лейтэнант, злапаў яго каля крамы.

— Што, Гарашчэня, даскакаўся? — мэталёвым голасам прамовіў лейтэнант, калі пад Іванам рыпнула крэсла. — Смаркачы пад носам не абсохлі,а ўжо ў краму лезеш...

— Я не Гарашчэня, — выдыхнуў Іван, і ніжняя губа ягоная плаксіва затрэслася.

— Як не Гарашчэня? — зьніякавеў лейтэнант і ўжо зусім лагодным голасам запытаў: — А хто?

Іван удыхнуў паветра, мерачыся сказаць сваё прозьвішча, але ў гэты міг лейтэнант падхапіўся на ногі і абцягнуў мундур.

— Хвацка ты, лейтэнант... За тры дні працы — два затрыманьні, — прамовіў ад дзьвярэй каржакаваты дзядзька ў шэрым гарнітуры, і па той рашучасьці, зь якой лейтэнант падскочыў на ногі, Іван палічыў, што гэта ўвайшоў генэрал.

— Адкуль? — запытаўся генэрал, зь цікаўнасьцю агледзеўшы затрыманага.

— З Бычко—оў... — прабляяў затрыманы, і мыскі генэральскіх чаравікаў задрыжэлі і расплыліся ў ягоных вачах.

— Што, у краму ўлез? — генэрал прысеў на край стала, чакаючы тлумачэньняў, але Іван маўчаў, і генэрал перавёў позірк на лейтэнанта.

— Напярэдадні сыгнал быў. Бычкоўская магазыншчыца тэлефанавала. Сказала, што ўночы зьбіраюцца ў краму залезьці. Ну я і выехаў... прыхаваўся там...

— Зноў Бычкі, — з уздыхам прашаптаў генэрал. — Даўно ўжо трэба было гнаць гэтага Міхнова, генэрал зьлез са стала, выцягнуў з пачка папяросу, ізноў утаропіўся на Івана.

— Як тваё прозьвішча?

— Бянько—оў, — пралепятаў Іван.

— Бянькоў? — генэрал выпусьціў з роту шызы дым, летуценна паглядзеў на столь. — Гэта ня ты ў Віцебску шапік абабраў?

Пасьля такога пытаньня Іван яшчэ больш сьцяўся, і галава ягоная ўбілася ў плечы.

— Ну?! — пагрозьліва гукнуў лейтэнант.

— Я—а—а—а... — другім разам прабляяў Іван і спалохана заплюшчыў вочы. Ён чакаў грымотнага кухталя, але не дачакаўся.

Генэрал кашлянуў, павольнай хадою прайшоўся па габінэту.

— Што ён там сьцягнуў?

— Пяць пляшак ацэтону. Можа і яшчэ што — уначы не разгледзеў.