Вінцэсь Мудроў - Ператвораныя ў попел

“Паэт!” — не зусім цьвярозым голасам, а таму па-пракурорску сур’ёзна выгукнуў я, і паэтава жонка панурыла вочы, пагаджаючыся з такім вэрдыктам.

На той час Мінкіны ўжо перабраліся ў Полацак і жылі ў маленькай хатцы на беразе пракаветнай Палаты. Хатка была старая, з падгнілымі падвалінамі; падлога пры хадзе небясьпечна зыбалася, са столі ў дождж крапала вада, ды Алехну — так, на беларускі манер, стаў я называць свайго новага сябра — гэта ня надта засмучала. Алехна пісаў вершы.

Вечарамі я завітваў у хатку, мы сядалі ля печы, бралі па чарцы, і сябрук чытаў мне з свайго пацёхканага, шарым пушком пакрытага блякноту, кагадзе напісаныя тэксты. У куце сьпяваў цвыркун, за сьценкай тахкалі ходзікі, сырыя дровы ціха сіпелі ў печы і, у поўным суладзьдзі з тымі зыкамі, у хаце гучалі вершы:

Праз шмат гадоў, апавядаючы гурту маладых менчучак, што прыехалі ў Полацак, пра тутэйшыя выдатнасьці, я тыцнуў рукой у бок Запалоцьця і паведаміў: “А вунь там, на Млынарскім завулку, калісьці жыў паэт Алехна Мінкін...”

“Дзе?! Дзе?!” — разам азваліся менчучкі. Іхняя цікавасьць была такой палкай, што давялося весьці аматарак паэзіі ў Запалоцьце і там, ля збуцьвелай, даўно пакінутай гаспадарамі хаціны, працяцца сьветлаю зайздрасьцю да паэта, якога й дагэтуль любяць сталічныя дзявулі.

Пры канцы верасьня 1980 году падборку Мінкаўскіх вершаў надрукавала “Літаратура і мастацтва”. Колькі дзён Алехна бліскаў натхнёнымі вачыма, потым паслаў свае тэксты ў “тоўстыя” часопісы і атрымаў ляпідарныя адказы: “Вершы слабыя, друкаваць ня можам. Жадаем творчых посьпехаў”. Сябрук, чыя маладосьць прайшла ў дзіцячых дамах ды інтэрнатах, і які ў жыцьці сёе-тое зьведаў, успрыняў такія адказы з філязофскай разважнасьцю. “У рэдакцыях сядзяць вясковыя мальцы — яны крамолу здаля чуюць, ды й канкурэнты ім не патрэбныя”, — казаў сябрук.

Неўзабаве Алехна ўладкаваў мяне на працу. Так пачалася нашая сумесная нафтаправодная Адысэя. Шмат давялося паезьдзіць, шмат чаго пабачыць. На нашым вандроўным азымуце былі Летува і Латвія, Калмыкія і Астрахань, вытокі Волгі і балтыйскае ўзьбярэжжа... Былі вакзалы, аэрапорты, гулянкі давідна, кансьпіратыўныя сходкі, бойкі, мімалётныя любошчы і вершы, вершы... Алехна пісаў іх уначы, а раніцою, сёрбнуўшы гарбаты, з патасам чытаў напісанае. У тэкстах раз-пораз пракідваліся русізмы, я папраўляў аўтара і аўтар тут жа перапісваў радок, замяняючы расейскае слова беларускім. Трэба адцеміць, што сябар заўсёды ўважліва прыслухоўваўся да маіх заўвагаў і амаль заўсёды зь імі пагаджаўся. А яшчэ ён вельмі лёгка падпадаў пад чужыя ўплывы. Варта было Алехне Мінкіну прачытаць навуковыя працы фальклярыста Аляксандра Афанасьева, як ён абвясьціў сябе паганцам, стаў пісаць вершы пра Белуна і Белабога, а сустрэўшыся з паэтам Алегам Бембелем, адразу ж зрабіўся хрысьціянінам, спрабаваў — даволі беспасьпяхова — пасьціцца, і сувора насупліваў бровы, калі я называў Сьвятое Пісаньне казкамі народаў Міжрэчча і Палестыны.

На пачатку Перастройкі мы зь сябрам падаліся на Поўнач. Месца, дзе нам лёсіла жыць і працаваць, называлася Таварным паркам і тулілася пасярод глухой цюменскай тайгі. Там, на Поўначы, Алехна кінуў пісаць вершы і засяродзіўся на прозе. Дакладней, на сваёй, даволі пасрэднай, як на мой густ, антыўтопіі “Краіна хлудаў”. Ён яе безьліч разоў перапісваў, перайначваў прозьвішчы герояў, мяняў сюжэтныя хады, нарэшце, узяўся крэсьліць мапу Краіны хлудаў, але антыўтопія ад таго лепей ня стала.

Паэзія, як любіў казаць ужо згаданы тут Алег Бембель, гэта голас нябёсаў. Посьвіст сіверу і шум тайгі, куды сябрук штодня хадзіў на лыжах, зрабіў гэты голас дарэшты невыразным, і Алехна Мінкін за чатыры з паловаю гады сібірскай “камандзіроўкі” не напісаў аніводнага вартага паэтычнага тэксту.

Увосень 1988-га сябрук зьехаў з Поўначы і нашыя жыцьцёвыя пуцявіны назаўсёды разышліся. Цяпер мы жывем у розных гарадах, у розных дзяржавах і амаль не сустракаемся. Дый навошта сустракацца? Каб пабачыць адбіткі часу на сваіх азызлых тварах?