Вінцэсь Мудроў - Ператвораныя ў попел

Мы з сябрам пабеглі да лаўкі, на якой сядзеў сусед і ўадначас з намі да яе падбег капітан аўтабазаўскай каманды Пісьцюльга. Пісьцюльга лічыўся лепшым футбалістам горада і, па чутках, зусім не ўжываў гарэлкі.

— Пятровіч... зможаш? — задыхана мовіў капітан і Пятровіч, вытрымаўшы належную паўзу, рашуча падняўся на ногі.

Судзіў Хрушч як ніколі дагэтуль: бегаў ад брамаў да брамаў, дэманстраваў прафэсійныя жэсты ў стылі Тофіка Бахрамава[ 2 2 Знакаміты футбольны рэфэры, судзіў гульні Чэмпіяната сьвету па футболе 1966 году. ], рашуча спыняў спрэчкі і, чаго раней не надаралася, запісваў у кніжачку нумары гульцоў, якія выходзілі на замену. І калі ў канцы сустрэчы сусед замёр на хвілю і, паказаўшы на цэнтар поля, даў фінальны сьвісток, за цэцаўскімі брамамі, а потым і за аўтабазаўскімі ўдарылі ў ладкі.

Да вачэй маіх, разганяючы журботны ўспамін, падляцела штосьці чорнае, стукнула па лобе, упала на мысок чаравіка.

Ля ног маіх ляжала шчарбатая кружэлка-саракапятка.

—“Что-то случилось” ( муз. Попы — русский текст Д. Иванова )[ 3 3 Песьня з рэпэртуару Валерыя Абадзінскага. ]— прамармытаў я, зьдзьмуў пыл з налепкі, і толькі тады заўважыў двух падшывальцаў, якія стаялі на дарозе.

— Што... кружэлкі пускаем? — запытаўся я строгім голасам, і адзін з хлапцоў зь неахвотай кіўнуў галавою.

— Цябе як завуць?

— Валеркам, — з той жа неахвотаю азваўся падшывалец.

— А цябе... — зірнуў я на другога мальца, — Віцькам?

— Адкуль вы ведаеце? — уразіўся Віцька і праз імгненьне ўразіўся яшчэ болей, пабачыўшы, як сівы, лысаваты дзядзька пабег па дарозе і з маладым імпэтам шпурнуў у высокае неба шчарбатую кружэлку.

Фантасмагорыя

Старшыня выбарчай камісіі Іван Канстанцінавіч Пісьцюльга пазяхнуў у жменю, скасіў вока на самотную постаць, што горбілася ў супрацьлеглым канцы спортзалі. Ад ранку там, пад швэдзкай сьценкай, сядзела пяцёра назіральнікаў, цяпер застаўся адзін – пэкабовец Сырапеня, які зацята глядзеў на выбарчую скрыню, а калі ў залю завітваў самотны выбаршчык, ліхаманкава пазначаў штосьці ў сваім блякноце.

— Ідыёт, — ледзь чутна прашаптаў Пісьцюльга, перабраў – дзеля выгляду – нейкія паперы, пасьля чаго патрабавальна павёў носам. Сырапеня, чалавек сталага веку, сядзеў ад самай раніцы, не выходзіў нават па пільнай патрэбе, і старшыня камісіі зь лёгкім спалохам падумаў – ці не схадзіў той, незнарок, пад сябе. Спалохі, аднак, былі недарэчнымі. У паветры луналі звычайныя для школьных спортзаляў пахі поту і прэлых матаў, а таксама парфумна-часнычны перагар, які струменіла намесьніца старшыні камісіі Леакадзія Газевіч. Намесьніца таксама перабірала паперы і нечакана, схамянуўшыся, крыкнула: — Не зачыняйце!

У пройме разнасьцежаных дзьвярэй краталася маленькая, падобная да Чабурашкі бабуля. Намесьніца старшыні падалася да выхаду, з пакутлівым уздыхам падняла перакуленую бабуляй плястмасавую сьметніцу. Прыпёршы сьметніцай дзьверы, Газевіч вярнулася на месца.

— Аво-ой, авой… — прасьпявала бабуля, дастаўшы з глыбіняў пацёхканай кацавейкі яшчэ больш пацёхканы савецкі пашпарт. — Я ж, дзеткі, хачу за Лукашэнку… Гэта ж ня дай Бог, калі Ганчарыка аберуць…

— Галасуйце за каго хочаце, але без агітацыі… Сёньня агітаваць забаронена, — паўжартам паведаміў Пісьцюльга, а Газевіч, разгарнуўшы бабульчын пашпарт, зь лёгкім дакорам заўважыла: — Што ж вы… э-э… Капіталіна Фролаўна… 18-га году нараджэньня, а ногі б’яце? Мы ж маглі з выязной скрыняй пад’ехаць.

— Аво-ой… якія ногі? – ізноўку засьпявала старая, — мяне ж зяць прывёз… на трахтары.

Бабуля нахілілася да Газевіч, загаварыла сьцішаным голасам:

— Кожны ж дзянёчак сюды езьдзіць… па чарніла. Дачка нашу магазыншчыцу ўпрасіла, каб тая не давала. Дык ён сюды панадзіўся езьдзіць. Па дзьве бутэлькі бярэ. Дадому даедзе – ужо і п’яненькі, — бабуля зірнула на Пісьцюльгу, потым на шыльду з надпісам “Старшыня камісіі” і загаварыла ўжо зусім прытоеным голасам. – Ён жа, таварышок, і Лукашэнку лае, асабліва як цілівізер уключыць. Я яму кажу: пасадзяць цябе, паскуду…

Каб адчапіцца ад балаболкі, Газевіч тыцнула той у рукі выбарчы бюлетэнь, а Пісьцюльга падняўся з крэсла і ўдумнай хадою выйшаў з залі.

На школьным ганку Пісьцюльга дыхнуў салодкага паветра, прыпаліў цыгарэту, міжволі прыслухаўся да людзкой гаманы.

— І навошта было скідаць Кебіча? – скаланаў паветра зычны голас Пятра Дзядзюлі – тутэйшага праўдалюба-пазьнякоўца, якога выгналі з усіх прац і які цяпер езьдзіў па вёсках ды пілаваў дровы вясковым пэнсіянэрам. Пяцёра падпітых суразмоўнікаў, да якіх зьвяртаўся Дзядзюля, згодна ківалі галовамі. – Ну скажыце: хто такі Ганчарык? – задаўшы пытаньне, праўдалюб счакаў хвіліну і сам жа адказаў: — Ганчарык — гэта Кебіч сягоньня.