Алесь Разанаў: У горадзе валадарыць Рагвалод

Занятак у цвіка цывільны, а постаць вайсковая: ён, як вінтовачны патрон, мае вострае, доўгае i пляскатае, але, у адрозненне ад патрона, ён цэласны, ён суцэльны, i часткі яго не дзеляцца між сабою: дзе адно, там усё.

Цвік цікаўны: усё яго тычыць, усюды ён утыкаецца, каб даўмецца, ці ёсць недзе нешта, чаго б ён не ведаў, ці няма.

I калі яго цюкае па плешцы малаток, калі вішчыць дошка, квічыць масніда альбо скавыча аполак, ён, «гучна» ўцякаючы ад малатковага націску, ціха дзякуе яму за паслугу.

Цвік ні на кога не мае злосці, нікога ні на кога не нацкоўвае, нікога не цвеліць, ён толькі выконвае сваю місію — місію цывілізатара: сцвярджае ў драўляным царстве, што ўжо адцвіло i не здольна цвісцд нанова, прыйсце жалезнага веку.

Цвіка не цікавіць ні спарахнелае, ні гнілое, але i скамянелае, зацятае на сабе, не цікавіць таксама: тады ён спыняецца, тады ён скрыўляецца i просіцца ў абцугоў, каб яны яго выцягнулі назад.

У цвіку спалучаюцца функцыі ключа i замка: ён — ключ, але на адзін раз, замок — але назаўсёды, i ўсё, замкнёнае ім, трымаецца на ім, пакуль не скончыцца цыкл часу i пакуль драўлянае i жалезнае не скажуць адно аднаму: мы — квіты.

Хлеб святы, хлеб вялебны, i ўсё, што спалучана з ім, што «злеплена» з ім, адбываецца як абрад, як набажэнства, як малебен.

Хлеб хвалебны: яго шануюць i хваляць усе плямёны — i дулебы, i вялеты, i лахвічы.

Хлеб лепшы: з усіх страў, з усіх наедкаў, у ім — жыццё (ці на іншай мове — Leben).

Ён есца, смокчацца, грызецца, «хлябаецца» i генетычна памятае свой радавод, сваю бацькаўшчыну — глебу.

На выгляд хлеб чорны, але па сваёй сутнасці белы.

Плот мае клопат: пільнаваць забароненыя плады — каб ix не ўгледзелі не тыя вочы i не аблатошылі не тыя рукі.

Плот дзеліць пляц, плато ці плантацыю на часткі: знадворную i ўнутраную, на сваю i чужую,— i з'яўляецца плоццю падзелу.

Калі плот цэлы — ён аплот, калі ён дзіравіцца, яго латаюць, як палатно.

Плот складаецца з клічнікаў, але на плоце вісяць заўсёдныя «пытальнікі» — rap шкі, гладышы, глякі, латушкі, а то i патэльні.

На плот, каб праспяваць сваё «кукарэку», лапочучы крыллем, узлётвае певень.

Пад плотам буязоць лопух, палын i тры путнік.

Да плота прытульваецца лапата.

Ля плота блукаюць усялякія чуткі, у плот ублытваюцца ўсялякія плёткі накшталт гэтай, што Лот вунь уцёк, а Лотава жонка вунь стала слупам, нібыта плот мае нейкае дачыненне да Лотавай жонкі i да яго самога.

Плот платанічны: да ўсіх ён ставіцца роўна, да ўсіх аднолькава, але ўспрымаецца ён «палітычна»: аднымі — з патыліцы, другімі — з твару.

Плот тут, але i там, цяпер, але i потым, ён лётае, але не скранаецца з месца, ён уцякае — Дае лататы — i даганяе ся бе самога — дае пытлю, ён — натоўп, але j гэтым натоўпе няма больш нікога, апроч яго аднаго.

Усё, што яна збудавала, скрышылася, i ўсё, што яна ўзвяла, зрушылася i стала крушэннем.

Сагнуўшыся крукам, скруха сядзіць між крушняў друзу i пацярухі, абведзеная нябачным кругам, i пазірае, як ацярушваецца з крушыны i ясакара лісцё, i не мае ахвоты распачынаць што-небудзь спачатку, i не мае ахвоты куды-небудзь рухацца.