Алесь Разанаў - У горадзе валадарыць Рагвалод

Чалавек трымаецца за рэчы, як за парэнчы, i яшчэ невядома, хто болей каго не хоча адпусціць ад сябе — ці ён ix, ці яны яго.

У рэчах назапашваецца рэха чалавечых думак, зарокаў i адрачэнняў.

З рэчаў, як выява іхняй спрадвечнай i таямнічай моцы, узнікае rex — цар.

У лесе ўсё пазрасталася i паспляталася: лісце, галіны, камлі, карэнне, зямныя лёхі,— ледзь закранецца нешта адно, адгукнецца другое.

Лес пачынаецца адразу за аселіцай, за сялом, за сялібай, i насяляюць яго іс.тоты, якія не ўмеюць жыць у сялібе — мядзведзі, ваўкі, лісы, ласі, лесуны.

Калісьці ў лесе жылі i людзі, але, палюбіўшы бяспеку болей, чым небяспеку, пляскатае болей, чым звілістае i галінастае, адасобіліся ад яго: між імі i лесам — адлегласць, i гэтая адлегласць не дазваляе, каб лес увайшоў у сялібу; калі ж усё-такі ён уваходзіць альбо ўязджае ў яе на калёсах, дык як паляўнічы здабытак, як балясіны i як бёрны, якія карнаюцца па людской мерцы лёзамі піл i сякераў i з якіх выбудоўваецца яна сама.

Сяліба ;— дом: у ёй усё відавочна i ўсё вядома, лес — лёс: у ім усё хістка i пакручаста, і, каб аднойчы сустрэцца з лёсам i даведацца пра саміх сябе нешта такое, што здзівіць i ўразіць ix саміх, людзі блукаюць па сцежках, якія ім сцеле пад ногі лес, i лезуць у глухамань, у сляпыя нетры, бо — на якой бы прыступцы жыццёвае лесвіцы ні давялося стаяць чалавеку — знадворку заўсёды ён гэтакі, як сяліба, а знутры гэтакі, як лес.

Летапіс i летапісец — лес памятае, што было летась i пазалетась, i безліч гадоў таму назад: якая часіна была ласкавейшая, якая слязлівейшая i якая балеснейшая, ён памятае нават тое, што будзе пасля, бо ад таго, які ён сягоння — знясілены ці ў сіле, у пялёстках ці ў плесені,— залежыць наступнасць.

Над лесам бліскаюць ясныя бліскавіцы, над лесам ляскаюдь бязлітасныя перуны.

Свечка асвятляе чалавечы твар i сведчыць пра чалавека; гледзячы на яе, чалавек пазнае ў ёй сябе: ён таксама, як i яна, запалены, ён таксама, як i яна, нявечны, ён таксама, як i яна, аднойчы згарыць альбо знячэўку пагасне,— i няма ў яго іншага выйсця, апроч таго выйсця, якое паказвае свечка: ператвараць воск плоці ў агонь духу.

Адна свечка — адзін чалавек, шмат свечак — веча, i ўсе тыя людзі, якіх засланіла ад свету века труны, уцелясняюцца ў свечках, запаліеных у імя іхняй памяці, i нанава пражываюць скарочаны курс жыцця.

Свечка лепіцца з «часу» — з пчалінага воску ці авечага лою, але асвячаецца вечнасцю.

Натура свечкі — самаахвярнасць: яна «нявечыцца» дзеля бліжніх, нічога не пакідаючы сабе, i таму ёй, як чароўнаю кветкай, вянчаецца рэчаіснасць, i таму на вячэры, якую наймяноўваюць тайнай вячэрай, між іншых апосталаў прысутнічала i яна — нераспазнаны, тайны апостал, прысвечаны ў таямніцу святла.

Дождж доўгачаканы, доўгажаданы. Ён «доіцца» з неба i дагаджае атожылкам руні, дрэвам, усёй зямлі — ён іхні заўсёдны добраахвотны даўжнік.

Дождж прыходзіць як боскі адказ на стараславянскую — старасялянскую — малітву: «Хлеб наш насущный даждь нам днесь».

Дождж добры, дождж дужы, калі ён у мепу, у дозу, у «досыць» i кал i ў пару — у сяўбу, а не ў жніво i ў дажынкі.