Генрых Далідовіч - Кліч роднага звона

Хутка вярнуліся з ведамасцю ад дыспетчара два шафёры, адзін сеў у кабіну, другі — на пярэдняе месца, i вялікі, з мяккімі, пакрытымі белымі чахламі крэсламі, аўтобус пачаў вырульваць з перона на вуліцу. Кабета на пляцоўцы пайшла побач i замахала рукой рыжанькаму ўнуку i яго бацькам.

— Шкадуе, што рана ад'язджаем, што не ўсё яшчэ зрабілі...— незычліва прамовіла маладзіца.

Мужчына не адказаў, толькі, здалося мне, нялёгка ўздыхнуў i ўсеўся ямчэй — здаецца, адкінуў назад спінку крэсла i прылёг.

Як i казаў, хочаш ці не хочаш, але мне прыходзілася ўсё чуць. Спачатку я, канечне, не зразумеў, з каго i з чаго кпіць маладзіца, а затым, калі яна пачала болей гаварыць, пачаў пакрыху i здагадвацца.

— Я ўжо не раз гаварыла, а цяпер скажу цвёрда: больш да тваёй мамачкі не паеду,— ужо гнеўна дадала яна.— Добра гэта ці блага, залюбіш ты ці не залюбіш — мне ўсё роўна. Не пакажу больш носа — i ўсё. Ты як хочаш: не дарагая табе свая сям'я, не шкадуеш, не клапоцішся пра нас, даражэйшая мамачка i яе гарод — ездзі адзін, рабі. Даставай дровы, матэрыялы, хату рамантуй, гной выкідай, соткі ўпарадкавай. Аблізніся (яна так i сказала: аблізніся) — i назад. Ледзь упаўзі ў кватэру — i на канапу! Што табе з таго, што мне трэба дзяцей у школу адправіць, у кватэры прыбраць, абед падрыхтаваць, у час на работу паспець, а пасля пабегаць па магазінах, вячэру зрабіць, бялізну памыць ды прыглядзець, як дзеці ўрокі вучаць... Не, больш сюды я ні нагою. Не хачу ні сумак цягаць, ні здароўе апошняе лажыць на сотках. Не хачу, каб людзі з мяне смяяліся, што дурная як пень...

Слухаючы, я аж хітнуў сам сабе галавой: старая, як i гэты свет, гісторыя — нявестка не ладзіць са свекрывёю, адваблівае ад яе сына.

Мужчына доўга маўчаў, a маладзіца ўсё выгаворвала i выгаворвала тое, што, мусіць, непакоіла яе ўжо даўно.

— Знайшла дурных! Калі якая цяжкая работа, дык адразу ж звоніць нам: «Прыедзьце, памажыце, Пятро i Зоя!» Што там вашы клопаты?! Галоўнае — мае. Але як памагчы, даць што — дык найперш Васільку i Верачцы...

Яна то гаварыла шэптам, то, забываючыся i абураючыся, павышала голас — скардзілася, папікала i тое, што не чула нічога ў адказ, здаецца, яшчэ болей распальвала яе. Я перастаў усміхацца: не, тут не звычайнае жаночае непаразуменне, тут — ужо сапраўдны канфлікт.

— Хоць бы калі разочак запытала: можа, i вам, Пятро ды Зоя, памагчы? Купіце ўжо i вы такую мэблю, якую маюць Васілёк i Верачка, а заадно вазьміце халадзільнік, тэлевізар каляровы. Усе жывуць як людзі, дык i вы пажывіце ўжо... Толькі падайце голас — памагу, падзялюся. Дык не. I не папытае ніколі пра тое, што трэба, i не дасць. I ты, цямця-лямця, не загаворыш пра гэта. Сорам, ніякавата ўсё табе! А вось Васілёк i Верачка не саромеюцца выцыганьваць ад маці i ад цябе. Саплякі яшчэ, a ўжо вунь што маюць! Не ты, старэйшы, a Васілёк «Жыгулі» мае, а Верачка на «Масквіч» збірае. I збярэ. Ды што я кажу? Не збярэ, а забярэ ад маці, а то яшчэ i ў цябе апошняе падчысціць. А ты, дурань, укалвай i на сваёй рабоце, i на матчынай гаспадарцы, памагай ім грошы зарабляць! Сябе не глядзі: ат, не трэба мне пышноты-дурноты, я i так, як ёсць, пражыву. Не ў лапцях жа хаджу i не на лаве сплю!

— Перастань, Зоя,— ціха папрасіў мужчына.

— Што — перастань, замаўчы?! Згарчэла ўжо мне чуць гэтае тваё — «сціхні», «цярпі», «неяк жыць будзем, не згінем», «трэба ж адзінокай маці, меншым памагчы», «пажывём—лепшае нажывём»!

— Па-твойму, я павінен адвярнуцца ад маці, родных?

— А яны — якія? Твая любімая мамачка, як толькі ты падцягнуўся, выпхнула цябе з хаты, а сама прымака ўзяла. А яны, яе новыя дзеці? Ды яны ўсё жыццё ваўчанятамі на цябе зыркаюць, але, кажу, не саромеюцца ўварваць штонебудзь ад нас...

— Нашто ж так гаварыць, Зоя? Няпраўда ж гэта. Мама зусім маладая была, калі мой бацька памёр. Гадоў Дваццаць пяць толькі мела. Пакуль быў я дома, яна нікога не брала. А як сам падаўся ў горад, дык яна толькі тады прыняла дзядзьку Хведара. I то абое пыталіся ў мяне згоды. Ды i Вася з Верай не такія паганыя ўжо. Можа, праўда, не зусім кроўныя, блізкія. Яны ж без мяне раслі, у людзі пайшлі. Цяпер таксама без бацькі. Дык хто ж ім паможа, калі не мама?

— А чаму яны маме не памагаюць? Гной выкідаць, сена касіць, бульбачку выбіраць альбо дровы загатаўляць?

Мужчына змаўчаў.

— Ara, маўчыш! — пазлараднічала маладзіца.— Бо сказаць няма чаго. Па-нершае, доўга пры маці i бацьку былі, не прывучаныя да работы, а па-другое, куды ім такую чорную, брудную работу пыніць: вучоныя, інцелягенты! Адзін — хірург, а другая — скрыпачка! А ты, Пятро, цёмны, дурны, ля станка стаіш, дык i ездзі, рабі тое, што ім сорам рабіць...