Генрых Далідовіч - Кліч роднага звона

«Здаецца, я нашмат старэйшая за цябе...— сказала Аксана.— Ты яшчэ знаешся, гуляеш з падлеткамі, хоць у той жа футбол, а я ўжо знаюся толькі са старэйшымі. Не буду таіць: у мяне ёсць хлопец,— прызналася, але не выпусціла ягонай рукі са сваёй.— Ён ужо студэнт... Чуеш?»

«Чую»,— ледзь вымавіў ён.

«Але я табе ўдзячная...»

«За што?»

«За тое наша дзіцячае, але шчырае, харошае, светлае. Гэта прыемны ўспамін з майго маленства».

Ён зноў змаўчаў, намагаючыся суцішыць боль. Боль адрынутага дзяўчом хлапчаняці.

«Я, мабыць, ніколі не забуду таго i цябе».

«Але пакахала іншага...»

«I ты, прыйдзе час, пакахаеш...— Яна нібы ўгадала яго думкі.— Каханне, скажу табе, вельмі моцная рэч...»

Пасля яны пяшчотна развіталіся. Назаўсёды. Ён доўга (нашмат цяжэй, чым мінулы раз) не мог апамятацца, пакутаваў, што, бадай, самы нешчаслівы чалавек на свеце, але потым, у школе, у апошнім класе, паволі перагарэў, нечакана нават для сябе захапіўся маладзейшай аднавяскоўкай, сястрой свайго сябрука, але i з гэтага захаплення нічога не выйшла. Як i ва універсітэце з аднакурсніцай. Ажаніўся зусім з іншай дзяўчынаю, з той, з якой трапіў разам настаўнічаць у адну школу. Ды каханне да Аксаны ўсё ж асела на яго душы — не, не горычным i мутным асадкам, a нейкім светлым i прыемным слоем, каб пасапраўднаму абудзіцца, прарасці пазней, калі i яму, закаханаму, жаночыя вусны зашэпчуць, што ён каханы i самы лепшы на свеце...

Цяпер Ясь, як казалі ўжо, дзед, мае ўнука, якому хутка будзе год; Стася — удава, бабуля некалькім унукам; Аксана была двойчы замужам, урач, дзяцей чамусьці не мае, Ясь ведае ад Мішкі яе адрас, тэлефон, колькі разоў збіраўся пазваніць ёй, але ў апошні момант стрымліваўся, лічачы, што сённяшняй сустрэчы i размовы не трэба...

1995

...Тады яны, Аляксей i Таня, разам вярталіся дадому.

Паволі ішлі па лясной дарозе з суседняй вёскі, дзе хрысцілі дзіця ў сваякоў. Сонца ўжо не было, але i тут, у бары, яшчэ не гасла дзённае святло, трымалася чэрвеньская вячэрняя відната. Ясна адсвечваліся сухім, з шэрым бляскам дзве шырокія тупкія каляіны на дарозе, добра бачылася тоўстае мазолістае, абабітае коламі i зацягнутае ўчарнелай смалою карэнне на ёй; паволі слаўся цень каля ядлоўцавага кустоўя i за камлямі старых сосен, але іхнія верхнія ствалы бронзава жаўцеліся; у небе сутоніўся блакіт, а яго заходні край палаў водсветам ад полымя; яшчэ не зусім суцішыліся птушкі, лагодна ціўкаючы сабе ў дзюбу ў гняздзе перад сном; мякка, прыемна струменілася цяплынь i водарна пахла нагрэтай за гарачы дзень смалой i карою, бярозавым лісцем i папараццю, а да гэтага прымешваўся саладкаваты пах сўхога сена — яго вазілі сюдою на калёсах i трактарах, дык яно вырывалася голлем i шматкамі вісела на ім альбо ляжала на доле.

У такую часіну, калі ў лесе ўсё відаць, жыве i падае голас, яшчэ няма на душы страхлівага вусцішу, дык ідзеш спакойны, задуменны, успамінаючы, што i як было сёння, альбо пра штосьці летуценіш. Што да Аляксея, дык на яго душы было яшчэ маладое захапленне, узнёсласць, i ён нібы лунаў увысі. Канечне ж, таму, што побач з ім крочыла яна, Таня, якую ў вёсцы чамусьці называюць Ляляй. Яна на гады чатыры старэйшая, ужо замужняя, невялікага росту, танклявая, дык спераду нібы дзяўчына. Але мае i іншае — светлыя завітыя валасы, круглаваты твар, на якім асабліва выдзяляюцца велікаватыя, жывыя, усмешлівыя вочы, невялікія, але вабна акруглелыя рукі, хораша выпуклыя грудзі, прыемную авальнасць ў паўнаважкіх клубах, спрытныя ногі,— дык усё гэта паказвае ў ёй жанчыну, што ўжо раджала i пачынае зацвітаць жаноцкасцю.

— Пра што ты думает, Лёша? — вось перахапіла ягоны, здаецца, не зацягнуты i не ўчэпісты, a мімалётны позірк, запытала, як заўсёды, смела. Праўда, цяпер без вольных намёкаў i жартаў, што вельмі любіць. Пра яе язык некагорыя ў вёсцы кажуць, што ён з крапівою i перцам.

Ён не ведаў, што адказаць. Мабыць, з сарамлівай усмешкаю паціснуў плячыма.

— Добра на душы, дык i я іду, думаю, але не магу сказаць пра што.

Дабрыня ў яго i ў яе, можа, ад таго, што яны сёння любаваліся чужым дзіцем (як яно спіць, плача альбо есць), што яшчэ гадзіну таму сядзелі за багатым сталом, нязмушана жартавалі, спявалі i танцавалі (у яго i цяпер у вушах словы з песні «На танец! На танец! На танец!»), а цяпер, на лёгкім падпітку, былі ў палоне супакоенай лёгкасці i радасці, да чаго падбіраўся ўжо нейкі смутак — не, не цяжкі, не маркотны ці зажураны, а прыемна мройны, крыху сумотны ад'таго, што ўсё сённяшняе, добрае i шчаслівае, хутка пройдзе. Аляксей спрабаваў думаць, што на днях трэба везці дакументы ў інстытут, а Таня, можа, успомніла сваё двухгадовае дзіця i мужа, які падаўся ў Сібір у заробкі. А можа, думала i пра штосьці іншае.