Анатоль Вярцінскі - Святло зямное

БУРБОНЫ ВЯРТАЮЦЦА Ў ПАРЫЖ

Гістарычны эцюд

Што, рэвалюцыя, — гарыш!
Дагарае твой сцяг чырвоны!..
Бурбоны вяртаюцца ў Парыж,
на трон вяртаюцца бурбоны.
Ззяй, раяліст, тваё ўзяло!
Радуйся, люд забабонны!
Бурбоны жывучыя, як зло,
на дзіва жывучыя бурбоны.
Радуйся, дзікая Вандэя, —
перамагла контрідэя.
А ты чаго невясёлы, плебс?
Ці табе хмурыцца лепш?
У цябе такое ўражанне,
што не было дня ўчарашняга?
Не было штормаў, толькі штылі,
не было штурму Бастыліі,
не было Марата і Рабесп'ера,
не было якабінца П'ера?
Было ўсё гэта ці не было?
Ці ва сне наплыло і сплыло?
Ці толькі сон прысніўся, Францыя,
а прабуджэнне — рэстаўрацыя?
Чаго ты, Францыя, маўчыш?..
...Бурбоны вяртаюцца ў Парыж.

ДА ПЫТАННЯ АБ СКЛЕРОЗЕ

Расказ урача

Знаёмы ўрач з санаторыя
расказваў нядаўна мне:
«Склерозам некаторыя
хварэюць па ўласнай віне.
Ёсць адна асаблівасць
сасудаў мазгавых:
не любяць яны санлівасць,
бяздумнасць не па ix.
Ім дай працаваць з нагрузкаю.
Ім свежай думкі прыток
патрэбен, як рухі — мускулу,
як лёгкім —
азону глыток,
А іншы не хоча думаць,
не думае ўсур'ёз, —
і пачынаецца тупасць,
па-нашаму — склероз.
Вось адно нагляданне.
Лячэбнай гімнастыкі ўрач
праводзіць гульню-заданне
на ўменне парыраваць мяч
і тут жа прымаць рашэнне,
тут жа даваць адказ,
на ўменне не лезці ў кішэню
за словам усякі раз.
Спачатку гульня ідзе туга.
Прывыклі ж да папер,
і вось вылятаюць з круга
адзін за адным цяпер.
Лёгкае вельмі пытанне,
такое, як двойчы два,
простае вельмі заданне,
ды — хворая галава.
Прыхопленая склерозам,
не хоча кеміць яна.
Насілу збаўляецца розум
ад склератычнага сна.
Адна гульня, другая,
адзін сеанс, другі,
глядзіш — ііпамагае,
і мозг не такі тугі.
Ён рэагуе іначай,
ён пачынае жыць...
— Бачыце, што значыць
мазгамі варушыць, —
кажу, калі прымаю
я пацыентаў сваіх.
Тут залежнасць прамая
ад рухаў і думак жывых.
Яны патрэбны для нас так!
Яны для артэрый i вен —
першая з гімнастык,
лепшая з гігіен.
Тупайце, хлопцы,
тупайце,
каб жывоцік не рос.
Думайце, хлопцы, думайце,
іначай — бяда,
склероз...»

ФАСАДЫ

Яны такія ўжо — фасады.
Заўсёды яркія, як фазаны.
Прыхарошацца, падфарбуюцца
і лезуць на вуліцу: «Салют!
Любуйся на нас, вуліца,
дзівіся на нас, люд!»
Вуліца гляне на фасады,
скажа насмешліва:
«Ого!
Ды вы, фасады, — як фазаны!..»
Вуліца знае, што да чаго.
Вуліца — яна баба бітая.
І ёй скрозь парадны ўбор
бачыцца звычайны быт яе,
яе будзённы задворак і двор.

ЗДАРЭННЕ ЛЯ ШЛАГБАУМА

«Нармальнае
становішча
шлагбаума
адкрытае»
чорным па беламу. Бачыце — вось!
Усе чытаюць. Ніхто не блытае.
Толькі шлагбаумшчык наблытаў штось.
Ці ў яго нервы дурэюць патроху,
ці проста меў дрэнны настрой, —
толькі ўзяў і закрыў дарогу
раней, чым звычайна. Стой!
Стой, конны і пешы!
Спыніся, мота!
Стой і ні з месца, аўто!
Шафёр з кабіны: —
Што за мода?!
Ты п'яны, браток, ці што?
Ступіў на пробку ці выпіў стопку?
Не выйшаў цягнік у маршрут,
яшчэ качагар распальвае топку,
а ён ужо тут як тут.
Трымаў дырэктар.
Трымаў дыспетчар.
Потым механік новаспечаны
трымаў з паўгадзіны ў гаражы.
Потым: «Пуцёўку пакажы».
Потым гai яшчэ трымала:
«Куды спяшаешся, не гані.
Знак нумарны ты чысціш мала...»
І вось яшчэ адно гai.
Ды адкрывай жа! Груз тэрміновы.
Стане там справа ўся.
Не разумее роднай мовы.
З яго, што вада з гуся.
Ды адкрывай жа, чорт паласаты!
А то пайду на таран!
Ды адкрывай жа, чорт валасаты!..
Шафёр узняў тарарам.
Шафёр злуецца, плюецца i лаецца.
Лаецца — на чым свет.
Дзяжурны толькі ўхмыляецца:
«Бачыў я вас, непасед».
Ён ухмыляецца і чухаецца.
Нарэшце рашыў не маўчаць:
— А раптам поезд ужо рухаецца
хто будзе тады асвячаць?
Hi разумення, ні пашаны.
На тое ж і шлагбаум,
каб быў парадак, паважаны!
Шлагбаум — не для забаў.
Праўда, закрыў я ранавата.
Дык так ужо ў нас яно:
калі не хочаш быць вінаватым —
раней апускай бервяно...
Ні разумення, ні пашаны.
Спяшаюцца ўсе, крычаць.
А не гарыць, не на пажары.
Навошта так імчаць?
Усё хутчэй бягуць машыны,
усё хутчэй — паязды.
А куды ўсе заспяшылі?
Куды, скажыце, куды?..
Пакуль рэзанёрствуе
дзяжурны,
з'явіўся ўраз цягнік.
Мільгнулі твары, абажуры.
Прагрукатаў i знік.
I з неахвотаю, са скрыпам
стаў узнімацца шлаг-
баум. Шафёр прыспешыў крыкам
i крануўся ў шлях...