Анатоль Вярцінскі - Святло зямное

* * *

«Гора — не бяда, бяда — не гора:
пабыла — сплыла, нібы вада.
Няма праўды — гэта ўжо горай,
гэта ўжо цэлая бяда.
Гора — не бяда, бяда — не гора...» —
гаварыў так часта дзед Рыгор,
хоць да майго дзеда да Рыгора
гора і заходзіла на двор.
Спіць мой продак, соснамі адпеты.
Я жыву — яго і плоць і косць.
На маім рахунку ёсць і беды,
на маім рахунку гора ёсць.
Знаю добра іхні горкі прысмак,
іхні смак. І знаю я яшчэ —
як несправядлівасць, нібы прысак,
тваё сэрца раптам апячэ.
Я спасціг, што беды — непазбежнасць,
немінучы спадарожнік мой.
Я прызнаў жалезную залежнасць
ад прыроды — мёртвай і жывой.
Я сцярплю ўсе яе няміласці,
і капрызы, і сюрпрызы ўсе.
Толькі аднаго —
несправядлівасці
чалавечы дух мой не знясе.
«Гора — не бяда, бяда — не гора, —
я кажу, як гаварыў мой дзед. —
Вось несправядлівасць — гэта горай,
гэта горай ад усякіх бед».

МАРШАЛЬСКІ ЖЭЗЛ

Я знаю: жыццё — нялёгкі паход.
Ды якім ні быў ён цяжкім і даўжэзным,
не кладу я ў ранец генеральскі нагон,
не запасаюся
маршальскім жэзлам.
Мне б толькі добрым салдатам быць.
Салдатам, што ведае смак пораха,
які ўмее верна любіць
і да канца ненавідзець ворага.
Мне б толькі добрым салдатам быць,
Салдатам, як! на пасту не спіць,
не здрадзіць, не стане дэзерцірам, —
салдатам добрым, таварышам шчырым.
Пра якога, замест фальшывых од,
гавораць потым сябры-салдаты:
«Ён маршальскі жэзл не браў у паход,
але салдат ён быў выдатны».

БЯССРЭБРАНІКІ

М. Аўрамчыку

Навошта бяссрэбранікам серабро —
пасрэдных людзей пасрэднік!
(Гэта ўжо так: серабро — або
чыстасумленны бяссрэбранік).

Не трызняць бяссрэбранікі серабром.
Што серабро ці золата?
Грымеў бы вясновы гром за бугром
Радасна i молада!

Біла б весела кроў у скронь!
Яшчэ ім, няхцівым, патрэбны
шум серабрысталістых крон
ды спеў жаўрука срэбны.

Навошта бяссрэбранікам серабро?
Яны серабро не трызняць.
Не прадаюць тым болей
сяброў
за срэбранікаў трыццаць.

Яны і не думаюць аб серабры.
Ім толькі мець бы трохі
радасці той, што маюць сябры,
ды трохі сяброўскай трывогі.

Навошта бяссрэбранікам серабро,
скарбік сярэбразвонны?
Былі б толькі праўда,
ды дабро,
ды хлеб аржаны надзённы!

З прыватнай размовы

Комплекс непаўнацэннасці,
комплекс непаўнацэннасці!..
Адкуль такая немач? Хто яе дае?
Хапае ж іншым суцэльнасці,
хапае іншым нацэленасці
i пачуцця паўнацэннасці, а тут ix не стае.
Вось ён крочыць цвёрда, нясе галаву горда,
выпнутыя грудзі, плечы на ўсю шыр.
А ты галаву ў плечы,
падпёр сцяну недарэчы,
а ты сябе адчуваеш, як госць, як пасажыр.
Вось ён сябе ўзвялічвае,
цану на сябе ўзвінчвае,
заслугі свае выстаўляе,
любіць пра іх трубіць.
А ты ўсё сябе дакараеш,
а ты ўсё сябе караеш:
«Як мала мною зроблена,
як многа трэба зрабіць!»
Не можаш дазволіць раскошу надбавіць сабе
кошту,
надбавіць сабе кошту, павысіць сабе цану.
І вось ён крочыць цвёрда,
нясе галаву горда,
а ты ўбаку стаіўся, падпёр плячамі сцяну.
Стаіш, на месцы тупаеш,
стаіш і горка думаеш:
«Навошта сцяне падпоры,
навошта ёй плечы твае?
Сцяне хапае суцэльнасці...»
Комплекс непаўнацэннасці,
комплекс непаўнацэннасці —
вечныя мукі мае!

ГНЁЗДЫ

Людзі трымаюць ордэр,
так, як трымаюць ордэн.
Ключы ад кватэр бяруць,
як бяруць ад шчасця ключы.
Наваселле — радасць,
наваселле — гордасць,
віншуй навасёла,
шчаслівым яго лічы.
Атакуюць дом
сеннікі,
цюфякі,
пярыны,
з падушак пух вылятае курыны.
Такое ўражанне —
людзі ўюць тут гнёзды.
Малюнак такі
можа навесці на роздум.
І я гавару людзям:
— Жывіце і віце!
Віце гнёзды!
І сокалы ўюць, і арлы.
Помніце толькі:
лунаюць арлы ў блакіце,
з гнязда вылятае сокал, —
а мы?