Анатоль Вярцінскі - Святло зямное

Як ні чапляйся за статус-кво,
як ні лянуйся знацца, змяняцца,
надвор'е стукне ў акно:
«Працягваецца акліматызацыя!»
Калі разлічваеш сіл запас,
звяраеш іх з планамі, справамі, прадамі,
не забывай улічваць штораз
закон штодзённай акліматызацыі.
Ён свой падатак бярэ ў нас,
ад нас вымагае сілы і час.

Ідзе лінянне, змяненне кары,
ідзе абнаўленне — з вяршка да кораня...
Якое надвор'е на двары?
Сіноптык, скажы, якое надвор'е?
«Якое надвор'е?» —
надзея з надзей.
«Якое надвор'е?» —
падзея з падзей.
«Якое надвор'е?» —
пытанне, з якога
пачынаецца шлях-дарога.
Пытанне, якім пачаліся калісьці
пошукі земляў, законаў, ісцін.

Калумб не адкрыў бы Новага Свету,
калі б не ўлічваў напрамак ветру.
Не ўбачыў бы Ньютан таго прыцягнення зямнога,
не ўнікні аднойчы ў сэнс дажджу праліўнога.

Рэйс першы касмічны
з вясновым надхмар'ем
узгоднілі Каралёў і Гагарын.
Узважыў складаемыя надвор'я
Ленін, раней чым грымне «Аўрора».
(Багіня ранішняй зары,
якое надвор'е на двары?)

Якое надвор'е на двары?
Пытанне старое, адказ не стары.
Бо ў новага дня надвор'е новае.
Няважна, зімовае ці вясновае,
няважна, пагоднае ці суровае,
заўсёды новае, чорт пабяры!

Сплывае воблака зверху ўніз —
даўно вядомае як кучавое,
па форме і колеру дажджавое,
ды ў воблака новы зусім абрыс.
Чуецца ветру шум глухі.
Па дадзеных гідраметэазводкі,
тыя ж парыў і хуткасць, ды ўсё-ткі
у шуме ветру новыя ноткі
і тэмбр у ветру зусім другі...

«Якое надвор'е?» — пытаем штораз.
Наш клопат па вартасці ацэнены.
Новымі фарбамі i адценнямі
надвор'е штодня адорвае нас.
«Якое надвор'е на двары?»
Як нетры зямныя, лясы i воды,
вятры ўсе чатыры, чатыры пары —
набытак народа, багацце народа.

Бачу ў акне палоску зары.
Бачу ўзыходжанне першых зор я.
Пытаю, праводзячы дзень стары
i тое надвор'е, што на двары:
«Якое заўтра будзе надвор'е?»

ПЕРШЫ ГРОМ

Апоўдні дзінькнулі шыбы крыштальна.
Прытаіўся, прыслухаўся дом.
Дом прытаіўся запытальна:
«Што гэта — гром?»
Сціхлі ўсе гукі, крокі і словы...
І зноў са сваіх высокіх стром
прагрукатаў раскаціста гром —
першы, вясновы!
Голас той быў сапраўды грамавы.
Гэта — вясна гартанна-арганна
акорды ўступныя прайграла,
ў свае ўваходзячы правы.

Прайграла акорды цвёрда i горда,
аж рэха пайшло ад таго акорда!
Прытым, заўважым, без струн i труб
яна прайграла свой уступ.

Без партытуры, без клавіятуры
сыграла сваю ўверцюру вясна.
Прытым сыграла чыста яна,
сыграла без фальшу, без халтуры.
Што значыць голас жывой натуры!

Каб так прагрымець — мала ўмець,
і мала мець серабро ды медзь,
і мала ўзлесці на катурны...
Быць трэба верным сапраўднай натуры!

Без нот і без палачак дырыжорскіх,
без іншых атрыбутаў жорсткіх,
а проста таму, што ва ўдары была,
а проста, ці з радасці, ці са зла,
натхнёна вясна зымправізавала,
сыграла: слухай, зямная зала!

Прытым сыграла не дзеля сенсацыі,
не дзеля славы i авацыі,
не на публіку, не на «біс».
А раскацілася зверху ўніз
таму, што — час, таму, што — трэба,
што так захацелі зямля i неба.

Аддаў я належнае грому першаму?
І музыканту паклон адвешваю.
Прашу я тут Янчанку і Мулявіна —
зразумейце, сябры, мяне правільна.
Крыху кульгае, магчыма, мой троп,
кульгае, як кожнае параўнанне.
Ды верша без тропа не было б...
Прашу, маэстра, даравання.
Такі варыянт прапаную, маэстра, вам:
грому — громава, аркестру — аркестрава.
Пасткрыптум. Вечарам, дома,
запісвала стомленая рука:
«Сёння, семнаццатага красавіка, —
дзень першага грома...»