Анатоль Вярцінскі - Святло зямное

2. ПЕСНЯ КАВАЛЯ ГЕФЕСТА

Высока мой молат узлятае: гэ-эх!
Горн мой шугае.
Толькі ўздыхае стары мой мех.
Сумна ўздыхае.
Як быццам вядома меху таму
нешта такое,
што не дае адному яму
сёння спакою.
Як быццам прадбачыць бяду адну,
што наплывае.
Як быццам сваю і маю віну
ён прадчувае,
Горн мой іскрыцца і гудзе.
Молат лятае.
А Праметэй усё не ідзе.
А мех уздыхае,

3. ПРЫЗНАННЕ ПРАМЕТЭЯ

Не страшны мне, Гефест, багоў пагрозы.
Страшней мне друга даўняга згубіць.
І ў тым сакрэт маёй метамарфозы,
што з нейкае пары я стаў любіць.
Калі сышоў аднойчы на зямлю —
адчуў я раптам, што зямлю люблю...
Люблю зямлю, люблю я ўсё зямное,
люблю я ўсё і ўся жывое,
і мой агонь — агонь любві маёй,
не ведаю, нябеснай ці зямной.
Глядзеў на свет я новымі вачыма,
не ведаючы, як далей мне быць.
Ды ведаў: не любіць больш немагчыма,
магчыма толькі ўжо адно — любіць.
Любіць...
Нязвыклым быў мне новы стан.
Па-новаму душа была сагрэта.
Сказаў я: «Праметэй, сын Іяпета,
тытана сын і сам тытан!
Даволі без любові жыць! Любі!
І імем той любові ўсё рабі!»
Стаў іншым я ў сваім змаганні.
Па-іншаму я гавару з багамі.
Зеўс хоча пасварыць мяне з табою,
уводзіць у душу мне: ненавідзь!
А я ў адказ яму: «Буду любіць!
Любоўю даражыць цаной любою!»
Зеўс пагражае гнеўна: «Пагублю!
Я да скалы прыб'ю на краі света!»
А я ў адказ яму на гэта:
«А я край света палюблю...»
«Арол піць будзе кроў тваю!»
«Арла таго я палюблю...»
«Святла пазбаўлю, асляплю!»
«А я змрок вечны палюблю...»

МАЛОЧНЫ КАКТЭЙЛЬ

За столікам насупраць
дзве студэнткі сядзелі.
Заўважыў я іх прысутнасць.
Яны ў мой бок паглядзелі.
Смяшынку — хітрыыку — саромінку
выдалі мне іх вочы.
Цягнулі праз саломінку
дзяўчаты кактэйль малочны.
Цягнулі, смакавалі,
расцягвалі задавальненне.
Іх звонкія тралі-валі
я слухаў у аддаленні.
Чулася з-за іх століка.
пра цёзку майго,
пра Толіка,
пра паліто скарочанае,
пра нешта яшчэ дзявочае...
Апёршыся лакаткамі,
студэнткі смакавалі
маленькімі глыткамі
кактэйль і тралі-валі.
Цягнулі кактэйль дзяўчаты,
а ён усё не канчаўся,
хоць быў даўно пачаты, —
дзяўчаты чакалі шчасця.
Так, гэта было чаканне
шчасця, лёсу, кахання
за тым кактэйлем малочным —
наіўным сродкам дзявочым...

ВЫХАД З ТУПІКА

Чалавек у сне можа машынальна
пераварочвацца на другі бок.
З навуковай працы

...Я адвярнуся да сцяны
і акунуся ў змрок, у сны.
Калі ж прачнуся раніцой —
не сутыкнуся са сцяной,
бо я ўжо на другім баку,
бо я зусім не ў тупіку.
Гляджу ў вокны я, у столь,
туды, дзе неба, дзе прастор...

НЯМА ДУРНЫХ

Дурны, дурны, а шкварку любіць.
Народная прыказка

Ён любіць не толькі шкварку.
Ён любіць яшчэ і чарку.
Ён любіць і булён.
А бачылі, з якім смакам
есць ён булку з макам?
Ці мала што любіць ён.
Пакуль вядуць разумныя
свае размовы сумныя,
сухі жуюць бутэрброд,
пакуль разважаюць разумнікі,
дурань есць ласункі
на поўны рот і жывот.
На смачнае ён ласы.
І любіць не толькі кілбасы.
Ён любіць яшчэ шмат што:
і добрую апратку,
і лайкавую пальчатку,
і выезд на аўто.
Не толькі цёплае месца,
дзе добра п'ецца і есца, —
ён любіць і арэол.
Ён любіць высокае званне,
і тытул, і шанаванне:
не курыца, а арол!
Ён любіць...
Ён шмат што любіць.
Ён нас прадасць і купіць,
разумнікаў, тых i другіх.
Прадасць i пакажа кукіш —
маўляў, мяне не купіш,
маўляў, няма дурных.

НЕПРАМЕТЭІ

Для тых, каму не хапае святла,
для тых, каму цяпла не хапае,
ёсць парада ў нас адна:
хай сам пра сябе ён болей дбае.
Хочаш жыць у святле i цяпле —
сам здабывай агонь для сябе.
А мы... мы не лезем на ражон,
тым больш — на ражон небяспечны
А мы свае пальчыкі беражом,
баімся іх апеч мы.
Мы прыкавалі моцна сябе
да скалы ўласнага страху.
I не арол нашу печань дзяўбе,
а верабей з суседняга даху.
Звычайны, шэранькі верабей,
якому ўсё роўна чым пажывіцца -
мякінай,
крывёй,
рудой вадзіцай, —
абы чырыкаць было весялей.
Чык-чырык, чык-чырык...

ТРЫ БРАТЫ

Паводле народнага жарту

Жылі-былі тры браты.
Жылі, не ведаючы бяды.
Не зналі бяды да той пары,
пакуль не памёр іх бацька стары.
Памёр іх бацька,
пакінуў ім
хатку старэнькую зусім.
Хатка разваліцца вось-вось,
адно, што хоць падпоры ёсць.
Сумуюць браты: што ім рабіць?
— Новую хату трэба рубіць, —
кажа малодшы. — Дзе тапор?
Пайду па лясіну я ў бор.
— І сапраўды, што бедаваць, —
кажа сярэдні, — хадзем будаваць!
Я па каменне, па гліну пайду,
новы падмурак закладу.
Старэйшы ўсміхнуўся ў адказ:
— Нялёгкая праца чакае вас.
Вы слухайце лепей мяне, бедакі,
ёсць выхад найлепшы, не такі.
— Стук-грук! — ускрыкнуў старэйшы брат.
Вось вам i хата, лепшая з хат!
Цяп-ляп! — разявіў зноў ён рот. —
Бачыце, печ стаіць пасярод!
Здарова ў новай хаце, браты!
Браты раскрылі толькі раты.
— Стук-грук! — паўтарылі ціха ўдвух.
— Цяп-ляп! — агледзеліся наўкруг.
Новая хата ў іх ці не?
Ці гэта прыснілася ім у сне?
Жыць прадаўжаюць у хаце той —
нібыта новай, нібыта старой.
Дзіркі ранейшыя ў сцяне,
Новая хата ў іх ці не?
Калі не ўдарылі халады,
усё зразумелі браты тады.
Сталі яны бедаваць, сумаваць,
як ім зіму перазімаваць?
— Э-э! — кажа старэйшы. — Вашу бяду
я адным словам развяду.
Я ўладжу справу ў адзін міг.
«Стук-грук! Цяп-ляп!» —
і ў падпечак шмыг.
— Тут, — кажа, — ні ветру, ні. дажджу,
тут да вясны перасяджу.
Малодшы брат туды не палез,
узяў тапор i пайшоў у лес.
Сярэдні брат рыдлёўку знайшоў
i па каменне, па гліну пайшоў.
Працуюць браты,
не шкадуючы рук.
Старэйшы з падпечка:
«Стук-грук, стук-грук
Шчыруюць браты —
толькі хата была б.
Старэйшы з падпечка:
«Цяп-ляп, цяп-ляп!»
Хату браты збудавалі ўдвух,
у новай хаце — цёплы дух.
Вылез з падпечка старэйшы брат,
ён новай хаце таксама рад.
— Ну што казаў я?! — ускрыкнуў ён. —
Стук-грук — і хата стаіць як звон.
Цяп-ляп — і гора ўсё з плеч,
стаіць пасярэдзіне хаты печ.
Чаго раскрылі, браты, раты?
Здарова ў новай хаце, браты!