Наталка Харытанюк - Смерць лесбіянкі

Таму я так люблю і шкадую вудзі-алэнаўскага Зэліга.

— Як дзіўна пачувацца маргіналам у сваёй жа краіне, — нібы адгукнулася маім думкам цёця.

— Пра што гэта ты?

— Пра лесбіянку.

— А ты хіба не адчуваеш сябе маргіналам, калі цябе называюць украінскай ведзьмай? — не вытрымала я.

— А мяне так не называюць, — абурана сказала цёця і разгубілася. Ды пачала нешта прыгадваць. Пасля яна спрабавала патлумачыцца, ды я не слухала: я заўважыла — за трэцім столікам ад нас, так, што мы не маглі яго адразу заўважыць, бо сядзелі спінай да яго, абедаў той самы рыжы студэнт Міхал. Ён акурат у гэты момант надкусваў вялікую катлету па-кіеўску — не парэзаўшы яе, а накалоўшы на відэлец, адзначыла я з сумам — але ўвесь час уважліва глядзеў у наш бок. Калі б я была неўраўнаважанай, — спакойна падумала я, — я б вырашыла, што ён за намі сочыць.

Міхал у гэтае імгненне безабаронна падняў вочы — крыштальна чыстыя і даверлівыя. І я адразу зразумела — ён не мог забіць. “Вы мяне ўразілі, — прызналася я, калі падышла і схілілася над яго столікам, — тым вершам пра лебедзяў у восеньскім парку, і пра бясконцую вайну ў сэрцы, — у гэты момант у мяне з пляча споўз шалік і ўпаў карункамі на пальцы Міхала. Здавалася, яго ад гэтага працяла токам, але я працягвала: — Я таксама вучуся з ёй жыць — і не задыхацца”.

— Гэтая вайна ніколі не спыніцца, — ціха сказаў Міхал, паглядзеўшы на свае пальцы. — Але як жыць — не вызваліўшыся ад нянавісці? — спытала я.

Ён яшчэ нічога не адказаў, а цёця ўжо на мігах клікала мяне назад.

— Прафесарка вас ужо шукае, — паспяшалася я папярэдзіць Міхала. — Яна не можа дараваць вам, што вы напісалі такія прыгожыя вершы. І яшчэ — яна па картах нагадала, што забойца — рыжы.

Міхал трошкі разгублена схапіў мяне за руку, але я нічога не адказала: пра паэзію, як і пра вечнае, я была ўпэўненая, нельга гаварыць доўга. Адзін радок, паўза, выразны позірк — гэтага дастаткова.

Замест адказу я чамусьці ўсміхнулася Міхалу сваёй самай бязлітаснай усмешкай — усмешкай, якой я ўжо многіх паланіла. Калі б я толькі ведала, што сама гэтым разам апынуся ў палоне — то, мусіць, не затрымлівалася б каля таго Міхала. І, вядома, не прасіла б расказаць мне пра гэтае месца.

— Самае каштоўнае тут — кнігі, — паказаў Міхал рукой на сцяну насупраць нас. Я прыгледзелася: кніг нідзе не было — адно віды Галыччыны. Горныя лугі. Старыя цэркаўкі. Смэрэкы.

Міхал прайшоў у канец залі, адхінуў цяжкую фіранку у дзвярным прахоне — усе ў гэты момант паглядзелі на яго — а ён, неяк аж занадта дэманстратыўна, моўчкі, аднымі толькі вачыма, паклікаў мяне.

Я падумала, што там усяго толькі кухня — аж за фіранкаю аказалася яшчэ адна заля. Я не наважылася падысці — але і сысці таксама не магла. Стаяла перад ім — як зачараваная.

— Дык яго ж няма? — спахмурнеў Міхал.

— Каго? — не зразумела я.

— Вечнага пакарання.

У гэты момант перад намі вырасла вялікая цёмная фігура з пустой талеркай у руках. Гэта была цёця. Яна тройчы пастукала пазногцем па талерцы — і я прахапілася. Нібыта абудзілася ад сну.

— Усё прастыне, — трывожна гледзячы на студэнта, зашаптала мне цёця і павяла назад да нашага століка. Але пра што мы з Міхалам гаварылі — яна чамусьці пытаць не стала.

— У Менску мы ходзім у кавярню “Брута”, — загаварыла я першая, калі мы даелі боршч, — там фантастычныя завертуны са шкваркамі і грыбны суп. А падчас сесіі мы бралі там сабе закрытую піцу, журавінавую галарэтку пад вяршкамі і самую моцную каву. І ведаеш, чым заканчваўся кожны такі выхад у кавярню?

— Ведаю, — дакорліва пахітала галавой цёця, перасмыкнуўшы плячыма, і падсунула мне талерку з пампухамі.

Перш чым пакаштаваць пампух, я запыталася пра тое, што непакоіла мяне найбольш — пра пярсцёнак, які цёця называла ў множным ліку — Сінія Тыгры.

— Чаму на ім праявілася шэрае вока — ледзь заўважнае, ды ўсё ж — калі я сыходзіла з Бібліятэкі? І галоўнае — чаму гэтае вока такое падобнае да вока ювеліра?

Пра тое, што ў Міхала — рыжага студэнта — такое самае вока і што ён гэтак жа ўважліва глядзеў на мяне, я чамусьці змаўчала.

— Легенда кажа, што гэта ўнутранае вока сапраўднага Майстра — таго, што не прамяняе няяснае ў сваім жыцці ні на што і ні за што. Таго, хто гатовы жыць на мяжы з вар’яцтвам. Магчыма, гэту легенду прыдумалі вар’яты, якія не прыходзяць да цяму сярод сваіх камянёў, сваіх Сініх Тыграў — каб, крый Божа, ніколі іх не пералічыць Але гэты камень і праўда многага вымагае ад таго, хто яго надзявае.