Наталка Харытанюк - Смерць лесбіянкі

Ці не для таго я прыехала сюды — каб навучыцца верыць ва ўсё гэта? І напісаць нарэшце свой раман. За размовай мы незаўважна дайшлі да дома са львамі — а адтуль ужо было вокам кінуць да дома цёці і дзядзі.

Дзядзя, фізік-практык, як ён сам сябе называў, ужо шмат год праводзіў свае даследаванні дома — на вялікім стале ў залі. Стол быў зацягнуты зялёным аксамітным абрусам, а пасярэдзіне на ім стаяла штосьці падобнае на лазер і нейкі празрысты камень. Дыямант, напэўна, вырашыла я сама для сябе. Яшчэ вельмі даўно — гадоў дваццаць таму, калі ўпершыню патрапіла ў гэтую кватэру.

— Ёсць чатыры агрэгатныя станы рэчываў, — патлумачыў мне тады дзядзя, калі я запыталася пра яго даследаванні, — вадкі, цвёрды, газападобны і плазменны. — Я спадзяюся вынайсці пяты.

І ўсе гэтыя дваццаць год, калі я прыязджала ў госці, я бачыла вялікі дыямант і лазер для эксперыментаў на стале ў вітальні. Дзядзя шукаў пяты стан рэчываў. А ў доме ад бясконцых эксперыментаў прыемна пахла вясной і надзеяй. Таму я вельмі здзівілася, калі зайшоўшы, не пабачыла ў залі гэтых прыладаў.

— Дык вы знайшлі пяты стан? — асцярожна спытала я дзядзю, шукаючы вачыма прыстасаванні для эксперыментаў.

— Анягож, — данеслася аднекуль з кухні. Я павярнулася да кухні, але ў гэты момант рыпнулі дзверы ў супрацьлеглым баку — у бібліятэку, і ў дзвярах паказаўся дзядзя.

На ім была шырокая шаўковая кашуля сіняга колеру. Як плашч чараўніка, — падумала я ў захапленні. Барада ж ягоная закручвалася кончыкам дагары — і выглядаў ён ад гэтага чыста як старажытны маг з персідскіх пустэльняў.

Дзядзя, нібы чытаючы мае думкі, прынес кубкі і сподачкі. Папрасіў пачакаць — і праз хвіліну на стале з’явіліся талеркі, на якіх панадна была раскладзена ўсякага роду дымляніна: кумпячына, сальцісона, каўбасы, якія не маюць роўных сабе ў свеце, калі прыгатаваны паводле старасвецкіх рэцэптаў. Цёцю гэтае відовішча зусім, здавалася, не здзіўляла. Я ж, не падрыхтаваная да новай стадыі дзядзевых адкрыццяў, была моцна ўражаная.

Калі ж у дзядзі ў руках закрасавала бутэлька густога чырвонага віна, запарушаная пылам і плесню, — у мяне пацяклі слінкі і я пацягнула келіх да дзядзі.

— Налівай, — неяк падазрона бадзёра скамандавала цёця. — Мы будзем піць і, як у рамане, паступова п’янеючы, расказваць табе пра ўсё тое, пра што цвярозыя нервова маўчаць.

І тады цёця ўсё расказала дзядзю: і пра конкурс літаратараў, і пра чатырох сябраў журы, і пра труп у бібліятэцы, і нават пра першую версію следства — яцвяскую. Версія пра праклён яцвягаў моцна насмяшыла і цёцю і дзядзю. Кату забаўка, а мышцы згуба, — пракаўтнула я і не змагла нават усміхнуцца. Я надта добра ведала — што такое праклён. А ў такім месцы, у такі час, воўчым месяцам, здагадвалася я, можна было чакаць чаго заўгодна.

— Не будзем адразу адкідаць гэтую версію, толькі таму, што яна нам падаецца немагчымай, — сур’ёзна сказаў дзядзя, пабачыўшы, як я нервова скамячыла край абруса. — Але, — лагодней працягнуў ён, — табе і праўду варта вызваліцца ад абцугоў сляпой містыкі. Можа, упадзе яблык на галаву — і ты раптам нешта ўцяміш. А можа, ты так і памрэш — забабоннай і поўнай страхаў. Няясна. Цяпер лепш за ўсё пра гэта не думаць — лепш падумаць пра верагодныя версіі верагоднага следства.

— Па праўдзе, я нават хацела б, каб следства развязала гэтую гісторыю і высветліла, што забойца меў самыя зямныя, лагічныя, рацыянальныя і зразумелыя матывы, — сказала я. — Каб гэта было забойства дзеля спадчыны, як заўжды ў Агаты Крысці. Або каб гэта была самая звычайная рэўнасць — як у большасці спраў, якія вёў камісар Мегрэ. Каб абавязкова знайшлася істота з цела і крыві, якая саштурхнула Ганну з драбіны. Каб гэта не быў снежны прывід ці цень з мінулага, хай сабе і яцвяскага. Я вельмі гэтага хачу, але штосьці замінае мне ўсур’ёз разглядаць магчымыя версіі — смірна ў руцэ лесбіянкі, валасатыя рукі следчага ці трывожная ўсмешка прафесаркі — не ведаю, усё гэта адсоўвае рэчаіснасць далёка ад мяне — і дацягнуцца да яе цяпер немагчыма.

— Заўваж, ты ўжо выпіла пяць келіхаў віна, — усміхнулася цёця. — Чым болей келіхаў, тым далей рэчаіснасць — і ў гэтым мала містыкі.

На такую раптоўную рацыянальную заўвагу я чамусьці рассмяялася — мне стала нашмат лягчэй. Сцены памякчэлі — і я ўжо не баялася падаць у бязжальную зеўру свайго жыцця. Калі побач разумныя людзі, яны абавязкова знойдуць тлумачэнне ўсяму і спыняць гэтае падзенне.