Аляксей Карпюк - Свежая рыба

— Ну...

— І ты ўжо бачыла іх такімі. А вось жыццё дало магчымасць праверыць вынік тваёй працы. Нахабнік стаў крыўдзіць цябе — настаўніцу, маці, а твой выхаванец не толькі не кінуўся цябе абараняць, не заступіўся, а нават цябе прадаў, так? Дзеля шчанячай рысоўкі перад дзяўчатамі і сябрамі яшчэ і падыграў нахабніку. У класе знайшлося такіх больш, яны пазайдросцілі «герою», падхіхікнулі, астатнія — раўнадушна прамаўчалі. Табе стала крыўдна, што твая праца пайшла на марна. У парыве злосці ты пайшла на крайнасць — ударыла аднаго па мордзе. Малайчына!

Ён сказаў дакладна тое, што адчувала я сэрцам, толькі не знаходзіла слоў, каб гладка так і лагічна выказаць.

— Добра табе так казаць, але як мне заўтра паказацца ім на вочы? — пытаюся я, ужо ўстрывожаная.

— Нармальна. Такая крайнасць павінна дасягнуць свайго. На яе не ўсе здольны. Трэба быць адчайным чалавекам і мець вялікае жаданне дабіцца мэты. Супакойся. Перахварэеш ты, перахварэюць дзеці, але ў выніку — клас зблізіцца з табой яшчэ больш. Твой клас перажывае якраз момант, калі пэўныя колькасныя вынікі тваёй працы пераўтвараюцца ў маладых душах у якасныя. Пабачыш, Іра, заўтра вы ўжо будзеце не такія, якімі былі ўчора.

— Пра-аўда?!

— Сама пераканаешся!

— Ой, каб толькі так было!..

Я часам цярпець не магу самастойнасці, і тады я надта шчаслівая, што, вярнуўшыся дамоў, нарэшце магу быць ад каго-небудзь залежнай. Для мяне нават цана мужчыны вымяраецца па тым, на колькі хачу быць ад яго залежнай. Косця — такая адтуліна: сваю праблему я ўжо бытта пераклала на яго плечы.

Які ён у мяне разумны! А добра мець такога сябра, мужа! Якое шчасце, што такі чалавек — бацька маіх дзяцей! Я яго чула, з удзячнасцю цалую:

— Косцік, скажы яшчэ што-небудзь харошае!..

— Стань дарослай, без глупства!..

Праз нейкі час я, супакоеная і задаволеная, што сумленна правяла і гэты дзень, засынаю ў яго на грудзях.

10

Назаўтра выходжу ў школу ўпэўненая і як бы абноўленая. Сустракаю незнаёмага. І ён бытта пра ўсё ведае: усміхаецца мне ветліва, прыязна, і ад гэтага робіцца мне радасна.

Восьмы клас і сапраўды застаю бытта б іншым — больш дарослым, вінаватым. Я не злапомная і не помслівая, стараюся нічым не нагадаць учарашняга. З уздымам расказваю пра Тараса Бульбу, праводжу паралель з героямі «Маладой гвардыі», на памяць чытаю сцэны мужнай гібелі казака. Васьмікласнікі ўсё ж такі яшчэ дзеці. Стаіўшы дыханне, яны слухаюць мяне як ніколі.

Урок праходзіць непрыкметна, і званок, які звычайна ўспрымаецца з палёгкай, на гэты раз вучні сустракаюць расчаравана, хорам крычаць:

— Ужо-о?!

Лаўлю сябе на тым, што хачу, каб убачыў незнаёмы, якая я настаўніца, як у мяне спорыцца работа.

Шчаслівая, іду дамоў. Успамінаю, што няма з чаго заўтра варыць абед, заходжу ў гастраном.

Дзядзька ў белым халаце ля калодкі з сякерай чытае... Косцеву брашуру «Некаторыя псіхічныя ўласцівасці чалавека». Людзі пачалі надта цікавіцца такімі праблемамі. Вось і гэты ўглыбіўся ў чытанне, мяне не заўважае. Косця ўмее складаныя праблемы падаць неяк проста, займальна. Карціць сказаць прадаўцу: «Лепш адкладвай кніжку ды выберы добры кавалак мяса аўтару!» Але я — наадварот, нават вярнулася на пальчыках, каб чалавеку не перашкодзіць.

Дома нападаю на мужа:

— Ты ўсё сваё? Зараз жа кідай! Паглядзі, што на вуліцах робіцца: народу — не прайсці, аж у вушах гудзе! Ва ўсіх — абедзенны перапынак!

— Калі звычайныя людзі адпачываюць, наш брат працуе, гэткая наша доля...

— Косцік, у цябе, дальбо, яшчэ рукі паадсыхаюць! — цалую яго ў лоб па-мацярынску! — Вечна робіш тое самае і тое самае, свету божага не бачыш!

— Гэ, магу праседзець ля стала дзесяць гадзін або і цэлую ноч, і ў мяне нават не ўзнікне жаданне перамяніць позы! Горай, калі перапісваю. Але і тады не рукі баляць ад машынкі, а — сківіцы.

— Скі-ві-іцы?!

— Але! Запомні. Калі будзеш пісаць пра мужа-акадэміка ўспаміны — прыдасца! — смяецца ён і пацірае падбародак.

Хоць з Косцем жывём ужо восем гадоў, але кожны дзень у ім знаходжу штосьці новае, да жудасці таямнічае. Яшчэ студэнткай звярнула ўвагу на яго шырокія сківіцы — як у герояў Джэка Лондана.

Успамінаюцца мужчыны, якія дзень і ноч заганяюць «казла», праседжваюць у рэстаранах. З гонарам гляджу на мужа...

Хіба яго можна параўнаць з кім-небудзь з іх? Ён для мяне самы блізкі, паважаны і дарагі чалавек! Незнаёмы з вуліцы — міраж, фантазія, забава... Нездарма яго воблік ужо неяк растварыўся, знік... Толькі за нешта няёмка перад Косцем.