Аляксей Карпюк - Свежая рыба

Яна толькі так гаворыць, а сама задаволеная. Чалавеку памагчы заўсёды прыемна, а выручыць сяброўку — тым больш.

— На, трымай!..

— Дзякуй, Верачка. Толькі дробныя надта, яшчэ Міхась Макаравіч здагадаецца пра ўсё. Давядзецца, мабыць, зайсці ў магазін, памяняць.

— Ладна, па дарозе памяняеш... Ты чула, наша дырэктрыса злавіла мужанька з пісьмом ад любоўніцы!..

— Ён жа стары пень? — дзіўлюся я і прадбачу цікавую размову.

Вера пачынае ўжо маляваць займальную гісторыю.

Ой, гэтыя плёткі!! Як вы сабе хочаце, але я ў іх знаходжу і нешта карыснае! Слухаючы плёткі, мы перажываем сітуацыю, ад якой нас шчасліва ўсцярог лёс. На хвіліну і мы адчуваем сябе героямі незвычайнага здарэння ці скандалу, пра які толькі што даведаліся. Адразу ў нас паляпшаецца і настрой, бо можам самі сабе зрабіць камплімент: «Каб са мной так здарылася, я не гэтак зрабіла б, ого!»

Я, мабыць, таксама добрая пляткарка. Верыну дырэктрысу і яе неўгамоннага мужа разбіраем мы па костачках. Позна ўжо. Збіраюся дамоў.

— Ірка, пачакай! — просіць, спахапіўшыся.— Сённня атрымала пасылку з Кубані ад мамы. Занясеш дзецям гасцінец...

Пакуль Вера робіць з газеты кулёк і, не шкадуючы, шчодра насыпае мне сушаных абрыкосаў і семак, уяўляю сабе, як мае малыя будуць вішчаць ад радасці. Расчулена кажу:

— Ведаеш, а мой Віця ўчора кажа: «Вазьмі мяне з сабой спаць, у цябе новы халат, як у царыцы».— «Ну, хадзі» — дазваляю. За ім і дачка. І пачалося: «А чаму, калі мы цябе казычам, ты не баішся, а так ты баішся козыткі?», «Хто такі Неру?», «А чаму ён называецца Неру?..»

— Ну-у, твае ж вельмі развіты-ыя! — прытворна прыбядняецца Вера.— А мой Ігар — рабацяга. Учора выпілаваў палічку на мыла і прыбіў. Унь, вісіць!..

Я зайздрошчу.

— А мая Марынка ўжо іграе на піяніна пару п'есак! — хвалюся, хоць кожную ноту ўганяю ў яе сілком.

— А мой...

Пакідаю сяброўку. Яшчэ трэба накарміць сям'ю, пакласці дзяцей спаць, праверыць сшыткі, падрыхтаваць на заўтра ўсім вопратку...

Так і праходзіць мой рабочы дзень.

9

Сёння ў мяне здарылася такая непрыемнаць у школе, пасля якой не хочацца жыць на свеце.

Прыходжу раніцой на работу, а мне заяўляюць, што мая вучаніца пасварылася з бацькам і спрабавала атруціцца.

Я расхвалявалася да таго, што аслабела, а пад канец дня нервы зусім здалі, і на ўроку літаратуры ў восьмым классе я... ударыла вучня!

Паплаўскі ля дошкі характарызаваў вобраз Любы Шаўцовай з «Маладой гвардыі». Раптам адчыніліся дзверы, уварваўся аболтус з сёмага класа Данько ды пачаў крычаць нешта Паплаўскаму.

— Загадай свайму сябру выйсці з класа!— кажу я свайму вучню.

Паплаўскі толькі ўсміхнуўся.

Я, аднак, вытрывала, спакойна вывела нахабніка за дзверы.

На перапынку падыходзіць Данько.

— Пусціце мяне ў свой клас на заняткі?

— Ты гэтага не варты!

— То я сарву вам іх!

— Паспрабуй!

— І паспрабую!

Па ўзросту яму ўжо быць у дзесятым.

Пачаўся ўрок. Раптам адчыняюцца дзверы зноў, урываецца гэты самы Данько ды садзіцца побач з Паплаўскім. Той спакойна дае яму месца.

— Паплаўскі, выведзі яго за дзверы! — узрывае мяне.

— А што, хіба я наняты?

Са злосцю выштурхоўваю семікласніка ў калідор, тады нападаю на свайго вучня:

— Марш і ты з класа!

Паплаўскі неахвотна ідзе. Іду да дзвярэй за ім і я. На парозе ён паварочваецца да класа і з дурнаватай усмешкай гаворыць:

— За што выганяеце, хіба я ў швейцары да вас запісваўся?!

Яму падхіхікнула некалькі галаскоў з партаў, і гэта мяне даканала. З нейкай роспаччу і абурэннем я — плясь нахабніка па твары...

Клас ад жаху абмёр...

Паміж намі нібы вырасла сцяна.

Выпадак разбіралі на педсавеце. Адны мяне асуджалі, іншыя спачувалі, падтрымлівалі, але я была занадта ўсхваляваная, каб што-небудзь запомніць з таго, што гаварылі настаўнікі.

Вярнулася дамоў позна, расказала пра ўсё Косцю і з плачам прыстала да яго, бытта ён быў ва ўсім вінаваты:

— Ну, і што цяпер будзе?

Косця на гэты раз не толькі адклаў свае рукапісы, але стаў грэць мне вячэру.

Я не адставала:

— Чаму так атрымалася, скажы?

— Мне ўсё ясна...

— Табе заўсёды ясна, ты ніколі нічым не праймаешся!

— Супакойся, паслухай! Ты ўлажыла ў вучняў сваю душу. Адбірала ад сябе, ад дзяцей час і аддавала ім дні і ночы. Ты вучыла іх быць сумленнымі, такімі, якія б гатовы былі ў любы час заступіцца за пакрыўджаных, за жанчыну, за старых і бездапаможных, гатовых на барацьбу за ідэю, за праўду, як Карчагін ці Алег Кашавы, ці не так?