Максім Клімковіч - Мяжа па даляглядзе

Асабліва яе чамусьці бянтэжыла прысутнасць у доме жанчын. Сабе самой яна пакінула толькі адну пакаёўку, ды і тая была старэйшая за майго ніколі мной не бачанага дзеда. Астатнюю працу выконвалі выключна мужчыны.

Карціны з аголенымі жанчынамі, якія ў свой час прыдбала мая маці і якія мачаха яшчэ пры бацькавым жыцці загадала зняць са сценаў, яна ж пасля смерці пераслала дзеду як памяць аб ягонай дачцэ. Тое ж адбылося і з падазронымі, на яе погляд, кнігамі з бібліятэкі. Так я дажыў да шаснаццаці год і не тое каб хаця раз пабачыў аголеную дзяўчыну, а нават не размаўляў сам-насам з апранутай. Якія толькі монстры не маляваліся замест іх майму ўяўленню, асабліва ў снах. Я не мог дачакацца, калі ж нарэшце змагу зрабіцца паўнапраўным уладальнікам сваёй часткі спадчыны і пачну ладзіць свае жыццё, як мне падабаецца.

Праўда, нельга сказаць, каб мачаха мяне не любіла, можа, нават залішне. Гэтым і тлумачылася яе жаданне няспынна сачыць за маім выхаваннем.

У той дзень, калі мне споўнілася шаснаццаць, пасля святочнай вячэры мы сядзелі з мачахай у зале, яна чытала ўголас нейкую страшэнна нудную кнігу.

Я не слухаў, я глядзеў, як змяняе колеры сонца ў вітражах. Раптам дзверы ў залу расхінуліся, і зайшоў дзедаў слуга — былы загоншчык і вядзьмак, за ім убегла старая пакаёўка.

— Я яму казала, што пані і паніч занятыя, што сюды нельга...

Мачаха спыніла яе ўзмахам рукі.

— Спадзяюся, гэтаму ўварванню есць дастаткова важкае тлумачэнне,— яна грэбліва зірнула на нядаўна начышчаныя, але запырсканыя свежым глеем боты загоншчыка.

— Паніч, дзед памірае, наказваў прыехаць неадкладна. Каня я прывёў,— ён нават не паглядзеў на мачаху, звяртаўся да мяне, і толькі.

— Вяртайся, я загадаю закласці карэту, і мы прыедзем пазней разам,— мачаха ўзяла са стала званочак.

— Наказана, каб паніч прыехаў адзін, неадкладна,— дзедаў слуга нават не павярнуў галавы, ён працягваў глядзець мне ў вочы.

Мачасе нават заняло мову ад такога нахабства.

— Пачакай у двары,— сказаў я,— зараз паедзем.

Я развітаўся з мачахай, сам нацягнуў боты з высокімі халявамі, надзеў бацькаву паляўнічую куртку. На дварэ было сутонліва і зімна. Конь для мяне стаяў пад самай балюстрадай ганка. Адразу з парэнчаў я скочыў у сядло.

Спачатку мяне кідала з боку ў бок, але калі мы мінулі агароджу парку, забытае ўменне аднавілася. Я прыўзняўся ў страмёнах і нагнаў праважатага. Мы скакалі поруч, баючыся адстаць на вузкай, раскіслай ад працяглых дажджоў дарозе, бо пырскі гразі ляцелі далека назад. Дарога ішла лесам, і нам даводзілася прыгінацца, каб не зачапіць нізкія галіны дрэў.

Лес, які, здавалася, будзе цягнуцца бясконца, нечакана застаўся ззаду. Над чорнымі хмарамі дрэў парку вымалёўваўся цямнейшы ад неба дзедаў палац.

Дзверы былі наросхрыст, за імі асвятлялі анфіладу залаў рэдкія свечкі. Слуга запаліў кандэлябр ад бліжэйшай, і мы пачалі ўздымацца пакручастымі сходамі. Потым былі пераходы, яшчэ нейкія прыступкі, спачатку трохі ўніз, потым наверх. Нарэшце недзе ў мезаніне мы спыніліся. Слуга адчыніў дзверы, прапусціў мяне наперад.

— Тут,— сказаў ён, дзьмухнуў на свечкі, адступіў крок і бязгучна растварыўся ў цемры.

Да пакоя больш пасавала назва — зала, калі б не ложак, адгароджаны шырмай. Святло ад прыкрытага экранам каміна выразна асвятляла толькі столь, усе астатняе заставалася бясколерным. Але чамусьці падумалася, што сцены драпіраваны менавіта чырвонай мануфактурай з залатым цісненнем.

— Я думаў, ты прыедзеш пазней,— прагучаў спакойны, адно што з прысвістам голас з-за шырмы.

Я падышоў да дзеда. Цела яго патанала ў пярыне, і таму коўдра здавалася роўна рассцеленай проста па ложку. У пульхкіх падушках твар выдаваў плоскай маскай.

— Вось ты які,— дзедаў голас гучаў роўна, але вусны рухаліся неадпаведна гукам.— Ты адзіны, каго я не мог уявіць сабе ў думках, адзіны, хто жыў па-за маім уяўленнем да гэтага часу. А яны ўсе, нават мёртвыя, тут, я чую іхнія галасы. Іхнія твары на маёй памяці змяніліся ад немаўленка да чэрапа ў грабоўцы. А я зараз іх бачу нязменнымі, якія яны есць. Добра, што цёмна і я не магу разгледзець твой твар. Я не хачу, каб ты далучыўся да іх. Хай яны далучаюцца да цябе. Сядай. Я ўжо не адчуваю свайго цела. Толькі вочы і язык слухаюцца мяне. Пасядзі побач. Мне засталося мала часу.

— Слуга паехаў па ксяндза? — я сеў на край ложка.

— Так, толькі ён не паспее. Ксяндзы і лекары заўжды позняцца, і толькі смерць прыходзіць раней, чым трэба. Не перабівай мяне, паспееш нагаварыцца, а я ўжо не. Ты мне павінен сказаць толькі — так ці не. А цяпер слухай. Усе, што я маю, хачу пакінуць табе, чуеш, усе, што маю, гэта не толькі грошы і маёнтак. Калі думаеш, закладзеныя вокны можна прабіць зноў — памыляешся. Няхай у іх будзе шкло, толькі ты ўсе адно будзеш памятаць іх каменнымі. Чуеш, ці згодны ты стаць маім нашчадкам? Ці згодны ты ўзяць усе, што я маю? Я таксама раней жыў, як і другія, як думаеш жыць і ты, але ж бачыш, што сталася са мной, з маім палацам, гэта як смерць — ніхто не думае паміраць, а паміраюць. Так і з тымі вокнамі: што можа быць закладзена цэглай, у рэшце рэшт будзе закладзена. Ды што вокны — драбяза, проста яны кідаюцца ў вочы, а ўсе астатняе? Яно ж таксама пяройдзе да цябе. Я нічога не хаваю, глядзі, нават сваю смерць. Падумай і адкажы. Ці згодны ты стаць нашчадкам, прыняць у спадчыну ўсе, што я маю? Падумай!