Максім Клімковіч - Мяжа па даляглядзе

— Зараз,— я прымружыў вочы, не думалася, у вушах гучалі словы: «грошы, незалежнасць», дзявочыя постаці вымалёўваліся скрозь смугу.— Я падумаў: так, згодны.

— Добра,— дзед заплюшчыў вочы,— цяпер ты тут гаспадар. Паварушы вуголле ў каміне: накруці гадзіннік на каміннай паліцы.

Абкладзены паліраваным чорным мармурам камін патыхаў сухім цяплом. Вуголле ледзь прабівалася чырванню праз попел. Я падклаў дровы. Агонь хутка ўскараскаўся па іх і асвятліў пакой. Бліснуў вызалачаны скульптурны гадзіннік, адбіўся ў ідэальна гладкай паверхні каміннай паліцы. Цёплы ключ ляжаў побач. Суха захрабусцела пружына. Гадзіннік раптам уздрыгнуў, і загучала незнаёмая мінорная мелодыя.

— Якая гадзіна? — спытаў я.

— Ты гаспадар, на якую паставіш, такая і будзе,— прагучала ў пакоі.

— Поўнач,— адзначыў я і не стаў датыкацца стрэлак,— час ценяў.

Мелодыя не канчалася, паўтор ішоў за паўторам.

Я зноў сеў на ложак. Дзед маўчаў. Пасля зыркага агню каміна вочы зноў прызвычаіліся да змроку за шырмай.

— Дзеду,— няголасна аклікнуў я. Ён маўчаў. Я ўстаў, нахіліўся і пацалаваў у лоб нябожчыка — майго дзеда.

Мне раптам сталася задушліва. Я падбег да акна, расхінуў фіранкі. За імі слаліся роўныя рады цэглы ў плямах раствору. У коміне засвістаў вецер, зарыпелі дзверы, калыхнулася тканіна шырмы. Граў гадзіннік. Я адчуў, як скура ў мяне халадзее.

Камінныя шчыпцы выслізгвалі з рук. Нарэшце я здолеў сціснуць імі галаўню і выбег з пакоя на калідор. Сходы. Забітыя крыжом дзверы. Пераходы. Страх штурхаў мяне ў спіну. Я ніяк не мог знайсці выхаду. Жарынкі, падхопленыя скразняком, раз-пораз зрываліся з галаўні. Сцены то сціскалі мяне з бакоў, то адступалі ў цемру. Палац поўніўся гукам маіх крокаў. Раптам у твар плесканула свежым паветрам, і ў канцы анфілады бліснуў месяц. Я выбег на ганак, шпурнуў шчыпцы з галаўнёй на каменныя пліты і прашаптаў: «Выбачай, дзед, я не магу зараз застацца з табой, мне страшна, зразумей і выбачай, я прыеду да цябе заўтра з раніцы, я зраблю ўсе як трэба, ты ж ведаеш, выбачай, мне страшна». Ледзь чутна ў глыбіні палаца граў заведзены маёй рукой гадзіннік.

Я адвязаў каня, ускочыў у сядло і паімчаў. Конь сам скіраваў у ледзь бачны ў месячным святле прагал між кустоў шыпшыны. Здзічэлы парк змяніўся лесам. Чвякала пад капытамі глеба. Страх усе болей апаноўваў мяне. Згадваліся страшныя гісторыі пра начныя балотныя агеньчыкі, што заманьваюць у багну.

Каб супакоіцца, я пачаў уяўляць, што зраблю, як атрымаю грошы. Як уладкую палац, якія ў мяне будуць жанчыны і госці. Але ў святочныя думкі зноў урываліся пачвары і жахі, прыгажуні ператвараліся ў хімер, у гасцей адрасталі іклы, і яны ўжо гналіся за мной па маім шыкоўным палацы, а вецер гасіў свечкі, блыталіся, перасякаліся калідоры, а выйсця не было. Урэшце я адчыняў дзверы, але за імі была цагляная кладка.

Лес падступіўся бліжэй, звузіў дарогу да шырыні калідора. Я разумеў, што па часе, колькі скачу, даўно павінен быць дома, што збіўся з дарогі і пакінуў свой палац недзе ўбаку, але страх не даваў спыніць каня і агледзецца. Я імчаў у вільготнай цемрадзі і суцяшаў сябе, што кожная дарога прыводзіць куды-небудзь.

5. Дарога прыводзіць у зачараваны палац

Калідор дарогі замігцеў няпэўным святлом, нарэшце сталіся бачнымі кропелькі імжыстага дажджу, які церушыў невядома адкуль і куды: не то зверху ўніз, не то знізу ўверх, а хутчэй за ўсе проста вісеў у паветры.

Дарогу наперадзе перагароджвалі сталы, над якімі ўзнятыя кандэлябрамі матляліся агеньчыкі свечак. Насустрач мне ўжо беглі, пакінуўшы свае крэслы, людзі ў плашчах, было чутна, як патрэсквалі іх паходні, ад іх разам з дымам адляталі маленькія жарынкі. Конь спыніўся сам, і першы, хто дабег да мяне, схапіў яго за аброць, конь тузануўся, але трымалі моцна.

— Віват пану,— крычалі астатнія,— паніч проста так не праедзе. Сёння свята! Гаспадыня запрашае!

З-пад плашча ўзнік высокі, каляровага шкла келіх, у яго з усхліпваннем палілося віно.

— Пан павінен выпіць за гаспадыню!

Раптам усе разам сціхлі. Той, хто трымаў каня, сціснуў між пальцаў шкляную ножку і ўзняў руку. Келіх загайдаўся перада мной. Я перахапіў яго, наблізіў да вачэй, пукатае шкло сказіла мае рысы, я пакруціў ножку, адбітак мяняўся, але заставаўся на месцы. «У кулі келіха адбіваецца ўвесь свет, увесь свет, акрамя неба»,— знянацку падумалася мне.

— Віват гаспадыні! — скалануўся лес.

— А што за свята?

— Сёння дзень нараджэння.

Я перакуліў келіх. У ім была напаўналіўка, напаў- віно, як гатавала маці. Я працягнуў пусты келіх.