Максім Клімковіч - Мяжа па даляглядзе

— Разбіць. Разбіць,— адгукнулася цемра.

Я кінуў высока ўверх, як у гульні «На каго Бог пашле». Шкло знікла без гуку. Страх не тое каб адступіў, ён сцяўся.

Паходні расступіліся. Я бачыў толькі абрысы таго, хто вёў майго каня за аброць. Доўгі плашч з капюшонам хаваў яго. Я сказаў, што згубіў дарогу, і спытаў, ці далека мая сядзіба.

— Пану няма чаго непакоіцца,— адказаў ён і нават не павярнуўся,— сёння палац маёй гаспадыні — палац пана, ён і так ужо дома, а раніцай згубленая дарога адшукаецца.

Лес падаўся ў бакі — і на высокім пагорку я ўбачыў палац. У высокіх венецыянскіх вокнах плавілася святло. Палац стаяў адзін, нідзе побач не было ні стайні, ні гаспадарчых прыбудоў, толькі побач з парадным ганкам, уздоўж сцяны, цягнуўся доўгі, пусты, апілаваны на чатыры канты брус, на які звычайна навязваюць коней.

Пасля напаўцёмных калідораў зыркае святло залы разанула па вачах. Пасярэдзіне залы на казетцы напаўляжала гаспадыня. Што гэта яна, а не хто іншы, сумненняў не было, госці сядзелі вакол яе, да таго ж яна была адзінай жанчынай у гэтай зале.

З твару яна мела год дваццаць, не болей, але на той розум здавалася недасягальна дарослай і прывабнай. Сукню яна мела наколькі магчыма адкрытую, але са шчыльнага ядвабу, непранікальнага для зроку. Яна прыўзняла руку для пацалунку.

— Вітаю пана Фабіяна, спадзяюся, мае слугі не залішне назалялі з запрашэннем. Калі ў пана пільная справа, то ён можа ехаць, затрымліваць сілай не буду, але пакрыўджуся — напэўна.

— Панна ведае мае імя?

— Сорам не ведаць уласных суседзяў. Келіх пану Фабіяну!

— Дзякую, я застаюся. Мне няёмка, па-першае, я не ведаю імя панны, а яна ведае мае, па-другое, я без падарунка, а трапіў на дзень нараджэння...

— Калі гэта так непакоіць пана, то стан рэчаў лёгка выправіць, да таго ж адным чынам. Няхай пан падорыць мне імя, якое пажадае. Сапраўды, калі я сёння нарадзілася, то павінны ж мне даць імя. Я чакаю...

— Я падумаю, падарунак не павінен быць танным: панна, панна... панна... Марта.

— А зараз, мне здаецца, трэба пакінуць казаць пан, панна. Ты не супраць, Фабіян?

— Калі атрымаецца перамагчы страх, Марта.

— Тады цудоўна. Шкада, я ведаю твае імя і не магу зрабіць такі ж шыкоўны падарунак. Марта... Марта — мне вельмі і вельмі спадабалася. Дзякуй табе. Прашу шаноўных гасцей не сумаваць, а лепей згуляць у што-небудзь, хаця б у карты або ў косці. Я ж мушу паказаць Фабіяну мой палац. Бо на сёння ж гэта і ягоны палац. А ўласнасць трэба агледзець. Давай пачнём з гэтай залы.

— А датыкацца рукамі можна? — спытаў я.

— Калі будзе нельга, я скажу.

Я агледзеў без фіранак венецыянскія вокны, столь, памаляваную ў аблокі. Госці заставаліся сядзець нерухома, толькі вачыма сачылі за кожным маім рухам. Я падышоў да сцяны, супрацьлеглай вокнам. Яна была задрапіравана зноў-такі непранікальным для зроку чырвоным у залатое цісненне ядвабам, хвалі тканіны ішлі ад столі і да падлогі. Я прыўзняў край драпіроўкі і зазірнуў за яе. Пад ей было люстра, суцэльнае, без аніводнага стыку люстра ўва ўсю сцяну. Марта кранула мае плячо.

— Гэта якраз той выпадак, калі датыкацца рукамі не варта, выбачай, я проста не жадаю, каб сёння было дзве імянінніцы. Я і так дастаткова шчаслівая, каб памнажаць шчасце ўдвая, закрый люстра, усе адно ў ім не ўбачыш нічога, акрамя таго, што можна пабачыць у зале. Не будзем марнаваць час. Яшчэ трэба агледзець шмат з таго, чаго ты ніколі не бачыў. Пайшлі ў другую залу. Нашто глядзець у люстэрка? Усей цікавасці — пабачыць уласны твар. Толькі на гэта люстэркі і існуюць. Усе астатняе можна сузіраць у арыгінале. Апусці заслону. Няўжо мой твар для цябе менш цікавы за твой уласны, так магу і пакрыўдзіцца.

Усе ў гэтай зале выдавала мне здаўна знаёмым. Так, нібыта нехта насцягваў сюды па частках рэчы, архітэктурныя дэталі, некалі бачаныя мной. Рэльефы карнізаў, парцалянавыя каларыферы, жырандолі былі рыхтык як у мяне дома. Я пазнаваў твары гасцей — гэты некалі прыязджаў да бацькі, але ж з таго часу мінулі гады, а твар застаўся нязменным, той нагадваў паляўнічага з карціны ў маім пакоі, не толькі твар, але і вопратка на ім была акурат з той жа карціны. Але ж, можа, і яго перастрэлі на дарозе, як вяртаўся з палявання? Бо наўрад ці ён так апрануўся, каб ехаць у госці.

Мы мінулі маўклівых гасцей. Над дзвярыма вісела ўжо згаданая мной карціна, тая ж самая з паляўнічым, нават фарба лушчылася на ёй у тых жа месцах.

— Хадзем, не затрымлівайся,— Марта ўзяла мяне за руку і прачыніла дзверы.