Максім Клімковіч - Мяжа па даляглядзе

Як пасля ён мне прызнаўся: там была напісана адна праўда і пра пачатак іхніх адносін, і пра тое, як я прымушаў яго апошніх паўгода пісаць лісты, пра тое, як ён сустрэў і пакахаў Тэрэзу, у канцы была просьба больш яму не пісаць.

Наступны ліст атрымаў я ад сваіх віленскіх сяброў. Яны паведамлялі, што адна нашая агульная знаёмая паэтка тыдзень таму спаліла ўсе свае рукапісы, ліставанне і ўжыла смяротную дозу соннага. Што пахаванне ўжо адбылося, але паведаміць мне тэлеграмай у час яны не паспелі, за што прасілі прабачэння.

Так і не засталося пасля яе аніводнай публікацыі. Дарэчы, большасць з вершаў, дадам, лепшых, у Вадзіміра — пераасэнсаванне яе паэзіі. Ён працягваў пісаць за яе. Гэта, дарэчы, і ўражвае ў іх: жаноцкі светапогляд, але пададзены мужчынам. Я, калі шчыра, такога больш ні ў кога не сустракаў.

Тэрзза вам, відаць, расказала, як я біў Даўгалевіча,— у той дзень да мяне прыйшоў ліст. Тэрэза не ведае, што стаіць за ўсім гэтым. Мы ёй зманілі, маўляў, не падзялілі гісторыі нашых народаў. Я баяўся, каб самагубства не паўтарылася ні з боку Тэрэзы, ні з боку Вадзіміра. Але ж абышлося. Толькі Вадзімір з таго часу пачаў піць.

Ён усе тлумачыў мне, што здзяйсняе гэтым самагубства, толькі расцягнутае ў часе, каб паспець адпакутаваць за свае грахі. Можа, мне падалося, але, відаць, ён сапраўды пакахаў тую дзяўчыну пасля яе смерці і толькі перанёс пачуцці на Тэрэзу. Таму, хутчэй за ўсе, і не ажаніўся з ёю. Бо не любіў сустракацца, затое любіў пісаць лісты, нават калі мы жылі з ёю ў адным інтэрнаце. Пісаў на самай справе не Тэрэзе, а нябожчыцы, якую кахаў.

Кяльміцкас змоўк, і ў кабінеце ўсталявалася маўчанне. Я не запісаў за ім ні слова, адно накрэсліў уніяцкі крыж на паўаркуша.

— Як было імя той дзяўчыны? — парушыў маўчанне Сак.

— Я знарок не згадаў яго,— Кяльміцкас скрыжаваў рукі,— для вас, беларусаў, яно нічога не азначае. Лепш давайце вернемся да справы, я толькі хацеў даць тлумачэнні напружанасці ў сваіх з Вадзімірам адносінах, і толькі.

— Вы ўпэўнены, Маршанская не ведала пра гэта? — спытаў Сак.

— Хутчэй за ўсе. Інакш расказала б вам, ёй утойваць няма сэнсу.

— У адным выпадку есць — калі забіла яна сама. Але вернемся да нядаўніх падзей. Што вы рабілі самі і што заўважылі пасля таго, як мы скончылі гуляць у карты?

— Адразу ж пайшоў да сябе, хацеў пераапрануцца да вячэры. Дзверы я не зачыняў — сеў папаліць, пакой невялікі, а акно адчыняць — холадна. Спачатку прайшла Тэрэза ад Гражыны да сябе, потым выйшла ў марынарцы, яшчэ раз завітала да Гражыны і, відаць, пайшла на шпацыр. Я чуў, як спускалася сходамі і як зачыніліся ўваходныя дзверы.

Я дапаліў і пайшоў на кухню ўзяць перакусіць — не магу піць нашча. Калі вярнуўся, зазірнуў у прылазнік, хацеў пераканацца, ці выйшаў Даўгалевіч. Спачатку пагрукаў — ніхто не адказаў. Прачыніў дзверы — Вадзіміраў ручнік і халат ляжалі на лаўцы.

— У саму лазню вы не заходзілі?— Сак пільна глянуў Эдмундасу ў вочы.

— Не.

— І значыцца, не ведаеце, ці быў ён яшчэ жывы на той час?

— Не ведаю, бо адразу пайшоў да сябе і лёг адпачываць.

— Дзверы ў прылазнік за сабой вы зачынілі?

— Дзверы?— Эдмундас намысліўся.— Не, рукі ў мяне былі занятыя — келіх з мінералкай і канапка, дзверы я адчыніў плячом ды так і пакінуў.

— Гэта дакладна? — Сак, здавалася, знерухомеў.

— Дакладна. Яшчэ адно — я ляжаў, было ціха, толькі фонам да гэтай цішыні гучалі фісгармоніі і спеў. Потым на мансардзе адчыніліся дзверы, нехта прабег на ніз, і літаральна праз хвіліну, відаць, той жа самы чалавек, больш не было каму, ледзь чутна пракраўся калідорам назад, каб не рыпенне масніц, то крокаў бы я не пачуў.

— Вы, калі вярталіся, то не краталі дзвярныя клямкі на мансардзе?

— Не, я ж казаў, рукі былі занятыя.

— І апошняе пытанне. Вы каго-небудзь падазраяце?

— Ува ўсіх можна знайсці матывы, але ж ні ў кога не было дастаткова важкіх падстаў да гэтага. Адна справа забіць у афекце, другая — планаваць забойства за некалькі дзён. Не, нікога канкрэтнага не падазраю. Гражыну не бяру ў рахубу, бо яе практычна не ведаю. Тут лепш спытацца ў Марціна.

Самыя напружаныя адносіны былі, відаць, у Даўгалевіча з Маршанскім, і бытавыя, і ў мастацтве. Маршанскі апошнім часам нечага дамагаўся ад Вадзіміра. Нейкія фінансавыя справы, як мне вядома. Але ж лепш пра гэта распытайце яго самога. Я паклічу,— Эдмундас устаў.

— Калі ласка,— Сак таксама ўстаў,— але ж няхай зойдзе не адразу. Добра?

— Добра,— Эдмундас выйшаў.