Максім Клімковіч - Мяжа па даляглядзе

Закрычала Гражына. Пачуўся тупат. Заляскалі дзверы. Нехта сутыкнуўся са мной і адразу ж адскочыў назад:

— Хто тут?

Я пазнаў Кяльміцкаса па голасе.

— Гражына! — крыкнуў я і прыклаў руку да твару, адчуў пальцамі ліпкасць крыві.

— Здаецца, жывая,— сцішана пачулася з глыбіні пакоя.

— Што такое, чаму згасла святло? — пачуў зусім побач Сакаў голас, чыркнула запалка і высвеціла ягоны твар. Запалка наблізілася да мяне, я адняў руку і агледзеў акрываўленыя пальцы.

— Нармальна,— адзначыў Сак,— рухавік працуе, відаць, нехта адключыў аўтаматычны засцерагальнік, гэта на нізе, я ведаю дзе, пайшлі на кухню,— Сак глыбока ўздыхнуў. Запалка дагарэла, і ён чыркнуў новую.

На кухні, покуль Сак шукаў электрашчыток, я адкруціў кран. Зімная вада прыемна астуджвала разбіты нос, кроў хутка спынілася. Нарэшце пераключальнік шчоўкнуў; і зноў запалілася святло.

— Ты не паспеў заўважыць, хто там быў? — спытаў Сак, калі мы вярталіся на мансарду.

— Нават не зразумеў, што здарылася.

Усе стаялі на калідоры. Гражына прытулілася да шула і расцірала шыю рукою.

— Што канкрэтна здарылася? — Сак адсунуў убок Кяльміцкаса і падступіўся да Гражыны.

— Мяне душылі. Згасла святло, і адразу ж нехта ўварваўся да мяне. Я толькі бачыла ліхтарык, ён свяціў у вочы, сляпіў. Потым святло знікла, і нехта схапіў мяне за шыю, пачаў душыць. Потым, відаць, Марцін выйшаў на калідор. Тады я не разумела, што адбываецца, а гэты нехта кінуўся ўцякаць, я чула грукат, пасля мяне паклікаў Марцін.— Тут яна толькі заўважыла.— Чаму кроў на кашулі?

— Не страшна, яна ўласная. Саданулі ліхтаром у нос, я падбіў яго нагой. Пасыпалася шкло.

— Ты кажаш, нехта пачаў душыць.— Сак сцішыў голас.— Гэта быў мужчына?

— Мне так падалося. Выбачайце, мне блага, раскажу ўсе падрабязна потым,— Гражына ледзь бачна падміргнула мне і зачыніла дзверы.

— Яна сказала,— Кяльміцкас задумаўся,— святло згасла, і адразу ж нехта ўварваўся. Выбачайце, каб выключыць рубільнік на кухні і падняцца наверх, патрэбны час. Як быць з «адразу ж»?

— Вельмі проста,— я нахіліўся і падняў з дывана складзеную ў некалькі столак паперку, з якой вытыркаліся два разведзеныя на шырыню штэпсельнага раз'ёму канцы прутка ад вялікай канцылярскай скрэпкі.— Бярэш і ўтыкаеш у разетку, тут жа, на калідоры. Замыканне — аўтамат на нізе выбівае.

— І мне яшчэ будуць даводзіць — злачынства зрабіла жанчына,— Тэрэза гучна зачыніла дзверы кабінета.

— Трымайся,— сказаў Сак і ўзяў у мяне паперку з сагнутым прутком.— Збяромся на нізе, як прызначылі, а ты, хлопец,— зноў звярнуўся ён да мяне,— павартуй дзеўку, каб не паўтарылася.

Калі я застаўся на калідоры сам, то пагрукаўся да Гражыны.

— Заходзь, Марцін,— яна сядзела, падкурчыўшы пад сябе ногі на вузкай, што стаяла пад самым нізам скошанай столі, канапе. Я сеў на адзінае крэсла. У цесным пакоі мы апынуліся зусім побач.

— Пакажы шыю,— сказаў я.

Гражына адняла руку. Шыя як шыя, ні драпін, ні слядоў ад пальцаў.

— Нагледзеўся? — Гражына ўзяла і абкруцілася баа.— Ці павярнуцца? Са спіны тое ж самае.

— Кажаш, душылі?

— Не,— яна хітнула галавой,— нават не збіраліся. Ён, ці для дакладнасці яно, ужо ўцёк ці ўцякло, калі ты выйшаў на калідор. А да мяне нават пальцам ніхто не дакрануўся. Усе адбылося інтэлігентна. Асляпілі святлом, выхапілі з рук што трэба, і ўсе. Калі б не твой нос, можна было сказаць, абышліся шляхетна.

— Так што ж знікла?

— Не здагадаўся? Я думала, свядома ўкрываеш мяне, а ты па недасведчанасці.

— Я здагадваюся, толькі лепш раскажы сама.

— Што знікла? Што знікла? Даўгалевічаў дзённік, вось што. Думаеш, чаго я з гэтай торбачкай насілася, як дурніца? — Гражына злосна адсунула яе на самы край канапы.— Баялася, каб касметыку не пакралі? Там ляжаў дзённік, Даўгалевічаў, яшчэ дзесяць хвілін таму.

— Дзевяць,— я ўдакладніў па гадзінніку.

— Як хочаш. Калі ўсе кінуліся ад стала ў лазню, на мяне як азарэнне найшло, унутраны голас сказаў —ратуй дзённік. Я і пабегла наверх. Сшытак ляжаў на стале.

Раптам пачула — бягуць наверх. Нават не паспела зразумець, а рукі самі дзённік у торбачку, торбачку ў акно, дзякуй Богу фортачка была адчыненая. Ледзь паспела адскочыць, тут убег ты з Сакам. Ён мяне тады каля возера і напалохаў, бо думала: забойца паціху выйшаў, каб торбачку з дзеннікам забраць, а саму ў возеры ўтапіць. Зручная сітуацыя была! Ты б сам усіх потым пераканаў — так, сама ўтапілася, з гора.

— А што там напісана?

— Я толькі чытаць пачала. На першай старонцы. Не было ж калі, хавалася. Там запісы за два дні да забойства пачынаюцца. Відаць, стары дзённік у Менску застаўся, а новы ён у Доме творчасці распачаў. Чытала пра нас з табою. Дакладней, пра цябе, мяне ён толькі раз узгадаў. Нібыта ты пішаш, як жывеш. Усе пішуць аб тым, як жывуць, а ты — як жывеш. Адчуваеш розніцу — аб тым і як?