Вінцэсь Мудроў: Багун

У гатэль ён убіўся апоўначы.

— Інтэлігенцыя называецца... усю лесьвіцу абванітавалі, — прабубніла калідорная ахмістрыня, бразнуўшы ключамі ад нумару.

За дзьвярыма аднаго з пакояў бразгалі шклянкі і грымеў пераселы гоманаўскі бас: — Пасьля вашай пісаніны чытач яшчэ сто гадоў ня возьме ў рукі беларускую кнігу...

У нумары было холадна. Не запальваючы сьвятла, ён таропка распрануўся, падбіўся пад коўдру, памацаў гарачы лоб і зразумеў, што захварэе.

А сёмай гадзіне раніцы, скаланаючыся ад дрыжыкаў, ён патэлефанаваў Лёньку Холаду, той доўга не адказваў, нарэшце азваўся дарэшты прыспаным голасам.

— Ваня?! Адкуль ты? Я ўжо ў міліцыю тэлефанаваў...

— З гатэлю. Я тут крыху прастудзіўся, дык думаю дзевяцігадзінным зьехаць.

— Прастудзіўся? — у голасе сябруковым прагучаў водгалас спачуваньня.

— Ты гэта, Лёня... — Іван адкашляў гарлавую вільгаць, — даруй мне...

— Вось дзівак. Пра што размова, — перабіў сябрук, не разумеючы, пра што размова. — Прачытаеш сваё спавешчаньне іншым разам. Выпі ў буфэце кавы і паляжы пад коўдрай. А восьмай прышлю машыну.

Праз гадзіну, ужо амаль непрытомны, Іван сядзеў у мікрааўтобусе і мутнымі вачыма глядзеў на дарогу. Кіроўца — той самы, што прыходзіў учора ў бібліятэку, — увесь час аб нечым гаманіў, раз-пораз пазяхаў і нечакана, крутнуўшы руль, спыніўся на ўзбочыне.

— Зусім забыўся! — зь вясёлам адчаем прамовіў хлопец, — Леанід Пятровіч прасіў вам грошы перадаць... за квіткі.

Вільготная Іванава рука намацала цупкія паперкі.

— Учора чытаў да трэцяй гадзіны ночы, а сёньня галава, як цэбар. Вы, дарэчы, “Фіесту” чыталі?

Іван зь няўцямнай павольнасьці павярнуў галаву.

— Гэмінгуэя, кажу, чыталі?

Іван плаксіва перакрывіўся, сьціснуў рукамі скроні.

— Што, зуб баліць? Зараз анальгіну дам. Сам пакутую.

Пальцы сьціскалі голаў, і яна, галава, здавалася як бы не сваёй — цяжкой, гарачай, тлумнай, і народжаны трызьненьнем Гэмінгуэй пасьміхнуўся яму з пажоўклага партрэту, і душа, пазбыўшыся цяжару мінулых гадоў, паляцела наўздагон дзяўчыне, якая бегла па некранутым сьнезе, падцягваючы рукой даўгую спадніцу.

Спыніўшыся перад брамай, Аўдзей узьняў вочы і падзівіўся – як разросься бэз. Мінулым разам, як хавалі Лабейку, брама выглядала вялізнай і грувасткай. Цяпер жа яна паменшала ў аб’ёме, па самы крыж захінулася зыркім зяленівам ды белымі гронкамі.

Прагнымі зацяжкамі Аўдзей дасмактаў цыгарэту – паліць на могілках было нязручна, — пашукаў вачыма сьметніцу і, выдаўшы дакорлівы зык “Экх!”, панурыўся ў духмяную, зумклівую ад пчолаў засень.

Перад прысадзістым, сылікатнай цэглы, дамком, дзе месьцілася адміністрацыя кладоў, ён ізноў спыніўся і пакутліва ўздыхнуў. Ніколі ў жыцьці не даваў хабару, а вось жа… давядзецца.

…Пасьля сьляпучага сонца ў пакойчыку было цемнавата і ўваччу плылі вясёлкавыя колы. Каб іх пазбыцца, давялося пацерці вочы. У дальнім куце, за сталом, сядзела кабета і, мяркуючы па водару, што поўніў прастору, піла каву. Праваруч ад стала, наваліўшыся шырокім канцом на сьцяну, стаяла чорнае века дамавіны. Па краях яно было аздобленая белым рубчастым карункам і Аўдзей міжволі сьцепануўся: на лобе ягоным напялася скура.

— Брак… на кутах тканіна парвалася. Трэба перацягваць, — патлумачыла кабета, перахапіўшы Аўдзеевы позірк. – Змахнуўшы са стала нябачныя крыхоткі, наглядчыца могілак ужо патрабавальным голасам запытала:

— Удзельнік вайны?

— Удзельнік… тылавік, — няўпэўнена прамармытаў Аўдзей, дастаўшы з кішэні складзеную ў дзьве столкі паперку.

Кабеціна паправіла аб’ёмісты начос на галаве.

— Могілкі тры гады як зачыненыя. Ужо й ня ведаю – куды класьці. Да самай ракі падступілі… А як паводка надарыцца, ды магілы пазалівае? — У гэты момант над аб’ёмным начосам пачала наразаць колы ўзбуджаная пчала і кабета махнула вялізным гросбухам. – А што ж гэта робіцца… а ня стала ж ніякая паратунку!

Праводзіўшы насьцярожлівым позіркам пчалу, якая з напятым гудам вылецела ў фортку, Аўдзей пераступіў з нагі на нагу. У яго было такое адчуваньне, што гэта ён ня цешчу хавае, а сам прыйшоў ладкавацца ў магілу.

— Мала таго, што можа вадой заліць, дык і схіл такі, што людзі ў ваду куляюцца.

На пачатку траўня Аўдзей хаваў свайго сябра – паэта Міцьку Лабейку. Сам бачыў той схіл. Таму й атрымаў ад жонкі наказ: выбіць больш-менш прыстойнае месца.