Вінцэсь Мудроў - Багун

Дарожны паказальнік з надпісам “Берестянка. 2 км” трымаўся на адным цьвіку, паказваючы вострым канцом на прысыпаную рэдкім сьняжком узбочыну. “Ці не на той сьвет паказвае?” — падумаў Іван, згадаў родную хату і ўпершыню пашкадаваў, што выбраўся ў гэтую вандроўку.

Дарога ў Берасьцянку і сапраўды нагадвала дарогу ў пекла. Уся яна была разьбітая коламі “беларусаў”, глыбокія каляіны прыхапіла марозам, і ехаць па той праселіцы было папросту немагчыма. Дапамагаючы сабе нагамі, Лябёдка коўзаўся на матацыкле па калдобінах, пругкі алешнік хвастаў яго па твары, і майстар, адплёўваючыся каляным лісьцем, слаў праклёны на “беларусаў”, нялюдзкую дарогу і старую Кабеньчыху, якая яго ў тую дарогу выправіла.

Іван шыбаваў сьледам, прыціскаў да грудзей валізку (зьнялі з матацыкла, каб не пабіць радыёлямпы) і п’янавата пасьміхаўся: цяжка было ўтрымацца ад усьмешкі, пазіраючы на Лябёдкавы пакуты.

Да вёскі дабіраліся цэлую гадзіну, пры гэтым два разы спыняліся, каб ахаладзіць рухавік, а выбіўшыся з кустоў на роўнае поле і ўбачыўшы на даляглядзе вясковыя хаты, Лябёдка зморана паваліўся на пасівелую ад марозу траву.

Івана, праўда, дарога ня надта і стаміла: на зямлю ён паваліўся хутчэй з пачуцьця салідарнасьці, а паляжаўшы хвіліну-другую, прыўзьняўся на локці і азірнуў навакольле. Нават такім шэрым днём мясьціны тутэйшыя уяўляліся даволі маляўнічымі. Роўнае поле, пасярод яго стаяла згалелае дрэва, а леваруч, бліжэй да вёскі, бліскала між кустоў ці то рачулка, ці то азярына.

— Ловаць. Вялікая рака, — выдыхнуў Лябёдка, перахапіўшы Іванавы позірк. — Я тут летась рыбу лавіў.

Колькі часу яны ляжалі моўчкі аж пакуль Лябёдка не падхапіўся на ногі.

— Усё! З бальшаку цяпер ні на крок... І грошы буду браць па прэйскуранту! — прамовіў ён, шпурнуўшы недакурак, і гэта азначала, што хмель выпетрыўся зь Лябёдкавай галавы, і настрой з тае нагоды канчаткова сапсаваўся.

Берасьцянка — невялічкая, ня болей дзесяці хат вёска — упіралася сваім канцом у рачны бераг. Памятаючы словы бабці Параскі, кампаньёны, не пытаючыся дарогі, паехалі да Ловаці, а ўбачыўшы над крайняй хатай шост з пакарабачанай антэнай, рашуча завярнулі ў двор. Лябёдка па-майстэрску дакладна ўпісаўся ў вузенькія весьніцы, узьняў у паветра курэй, загнаў на страху вялізнага чорнага ката і, выклікаючы гаспадароў, да ўпору крутнуў ручку газу. Лябёдка, відаць, добра напужаў гаспадароў, бо яны нічым сябе не выдавалі, а калі нарэшце дзьверы прачыніліся, дык у дзьвярную пройму можна было ўпіхнуць хіба што нос. Нос, дарэчы, і вытыркнуўся з проймы, і Лябёдка, маракуючы — каму ён мог належаць — мужчыну, ці жанчыне, прыязным голасам вымавіў:

— Вам прывітаньне ад сястры.

Пройма пашырылася, зь цёмных сяней вытыркнулася сьсівелая бабуля, якая зьдзіўлена-плаксівым голасам запытала:

— Якой гэта сястры?

— Якой-якой... Кабеньчыхі, халера старая, — буркнуў Лябёдка, вырваў з Іванавых рук валізку і, бачачы, што гаспадыня па-ранейшаму зь недаверам лыпае вачыма, дадаў: — Зь Неўля мы, з тэлеатэлье. Тэлевізары рамантуем.

Зірнуўшы на Лябёдкавы шлем, гаспадыня паспрабавала прычыніць дзьверы, аднак Лябёдка пасьпеў упіхнуць нагу ў дзьвярную шчыліну і з усёй рашучасьцю ўвайшоў у сені.

— Давай, бабуля, гатуй пачастунак, а то ў нас часу мала, — загрымеў праз хвілю ягоны голас, і Іван, азірнуўшыся на бокі, падаўся ў хату.

У Кабеньчысінай хаце было цёмна, няўтульна, а тут панаваў парадак, пахла нейкімі зёлкамі, а на засланым белым абрусам стале красавалі папяровыя кветкі ў зялёнай вазе. Тэлевізар таксама быў засланы белым абрусам, і Лябёдка, не рашаючыся зьняць яго сваімі бруднымі рукамі, зь нецярплівасьцю паглядзеў на гаспадыню. Бабуля ў сваю чаргу паглядзела на Івана, потым перавяла позірк на валізку, а ўпэўніўшыся, што перад ёю тэлемайстры, увішна падхапіла покрыўку.

— Даччын цілівізер, — паведаміла старая, змахнуўшы пыл з экрана. — Сабе новы ўзяла, а мне ўжо гэты... Прывезьлі зь зяцем, уключылі... Як тут былі, дык рабіў, а як зьехалі, дык зламаўся. — Бабуля ўздыхнула, склала ў дзьве столкі абрус, а ўбачыўшы, што майстар зморана адсопся, дэманструючы, што такія размовы яму добра-такі надакучылі, ціхенька сышла на кухню.

Лябёдка паднёс штэпсэльную вілку да разэткі, але нечакана сумеўся, страсянуў вілку ля вуха.

— У вас тут мужчыны ёсьць? — крыкнуў, зьвяртаючыся да бабулі, майстар, і голас ягоны сьведчыў за тое, што калі яму зараз жа не нальюць пахмяліцца, ён і папраўдзе памрэ.