Вінцэсь Мудроў - Багун

— Бабуля казала, што ў яе, апроч лямпы, і швайка ёсьць. Так што лепш пад левую лапатку. Крыві ня будзе. І надзейней, — падзяліўся сваімі думкамі Іван, і кампаньён, пачухаўшы за вухам, няўпэўнена прамармытаў: — Ты думаеш?

Падышоўшы да агароджы, Іван стаў расхістваць кол, які на добры мэтр уехаў у зямлю. Рабіў ён гэта з асаблівым натхненьнем, радуючыся, што калоць кабана давядзецца ўрэшце не яму, а Лябёдку.

— Эх, Ваня-а! Кусьнем сьвежанінкі, самагонкі сёрбнем... Жыцьцё! — адным духам вымавіў кампаньён, калі кол быў, нарэшце, выцягнуты. Іван лізнуў параненую руку — у калу тырчалі цьвікі, — і, згадаўшы дом, з маркотаю прамовіў:

— А дахаты калі?

— Заўтра, Ваня, заўтра. У Мар’яны хата вялікая — месца пераспаць будзе, — узваліўшы на карак яловы кол, Лябёдка шырокім крокам рушыў на бабчын падворак.

Кабан ляжаў у сваім катуху і ціха рохкаў.

“Пудоў дзесяць будзе”, — падумалася Івану, калі ён адчыніў загарадку і ўвайшоў у катух. Тут было душна і цёмна. Агледзеўшыся, ён разблытаў нягнуткімі пальцамі вузельчык на вяроўцы і нечакана пудліва падскочыў: над галавой ягонай, крануўшыся кіпцюром вуха, узьляцела ашалелая курыца. Спорна б’ючы крыламі, хахлатка вылецела на двор, загарлала на ўсю глотку, і бабка Мар’яна, прыструньваючы вар’ятку, абурана вымавіла: — Кыш, каб цябе парвала! — Празь імгненьне курыны лямант пачуўся дзесьці на другім канцы двара і неўзабаве зьмяшаўся з мэталёвым шоргатам знадворку. Гэта Лябёдка, седзячы на ганку хаты, тачыў нажы і швайку.

Змахнуўшы халодны пот з лоба, Іван зірнуў на дарэшты заседжаную курасадню, памацаў вуха і, прысеўшы на кукішкі, паклаў далонь на цёплы вепручыны азадак. Вяпрук крыху здрыгануўся, задзёр лыч і гэтак жа, як і ён, Іван, пакутліва ўздыхнуў.

“Ляжыць, уздыхае... пра нешта думае. І пра што, цікава, можа думаць вяпрук?” — Іван прыслухаўся да мэталёвага шоргату, правёў рукавом па мокрым носе і з дрыготкай у голасе прашаптаў:

— Выбачай, братка... скончылася тваё жыцьцё.

— Ну, як там? — пачуўся той хвіляй незадаволены Лябёдкавы воклік.

Іван прыўзьняў вепручыную нагу, таропка накінуў зашмаргу, і кабан, які дагэтуль ляжаў незварушна, нечакана падхапіўся на ногі, рынуўся да адчыненай загарадкі, і давялося клікаць на дапамогу Лябёдку, каб загнаць свавольніка назад у катух.

Зачыніўшы загарадку, Лябёдка рушыў да матацыкла — зьліваць бэнзін для лямпы, а Іван, прывязаўшы канец вяроўкі да ручкі дзьвярэй, падняў з падлогі пабіты марозам яблык.

— Пачастуйся наастачу, — прамовіў Іван, наторкнуўшы яблык на дубец і працягнуўшы вепруку.

Вяпрук схапіў пачастунак, страсянуў вушамі, закідваючы яблык на зуб, а раскусіўшы, замёр на імгненьне. Ён, відаць, разважаў — ці варта есьці тое, што раскусіў, а зразумеўшы, што варта, рохнуў на знак падзякі і з асалодаю зачвякаў шырокай зяпай, пускаючы яблычны сок па адвіслым падбародзьдзі. Кабан чвякаў з такім смакам, з такой асалодай, што ў Івана нават зьвяло сківіцы, і ён, плюнуўшы пракіслай сьлінай у сьвінячы лыч, задуменна прамармытаў:

— І як цябе забіць, халеру?

На двары тым часам усё было гатова. На ганку ляжалі наточаныя нажы, запраўленая бэнзінам лямпа гатовая была вырыгнуць сіняе полымя, там жа, ля ганку, ляжаў абярэмак саломы, а пасярод двара стаялі вялізныя ночвы для трыбухоў.

— Толькі ж... мальцы... каб ён толькі не вішчаў... — падавала голас бабця Мар’яна, якая мыла гарачай вадой эмаліраваную мядніцу. — А то ж у мяне ад таго віскату сэрца абрываецца. — Бабця пабоўтала рукою ў мядніцы, зірнула на майстра: — Увесну мужыкі яго лягчалі, дык я ў хаце хавалася ды падушкай галаву накрывала.

— Будзеце наступным разам лягчаць — мяне клічце! — адказаў на тое Лябёдка, мацаючы пальцам наточаную швайку. — Я іх момантам лягчаю. — Лябёдка запіхнуў швайку за халяву кірзачоў, падняўся з парога і, убачыўшы недавер у бабчыных вачах, п’янаватым голасам растлумачыў: — Бяру бочку... кладу прынаду... парсюк туды лезе, я стаўлю бочку старчма і... — майстар паказаў рукамі , як ён абразае тое, што трэба адрэзаць, як кідае тое празь левае плячо, і бабуля, уражаная такім аповедам, плюхнула ваду зь мядніцы на свае апоркі.

... Напачатку ўсё ішло па пляну. Зацягнуўшы пятлю, Іван наматаў на руку канец вяроўкі, пералез цераз загарадку і, усхвалявана перавёўшы дых, адчыніў мыском чаравіка непадатную зашчапку. Кабан толькі гэтага і чакаў. Спатыкаючыся няўклюднымі нагамі аб карыта, ён выйшаў з катуха, вытыркнуў на двор галаву, але далей не пайшоў — захрас у дзьвярах, утароплена пазіраючы то на Лябёдку, то на важкі кол, што ляжаў пасярод двара. На вядро з запаркаю, якое Лябёдка трымаў у выцягнутых руках, кабан не зьвяртаў аніякай увагі.