Вінцэсь Мудроў - Багун

— Толькі што курыца падохла! – задыхана прамовіла ў адказ Польця, спатыкнуўшыся на парозе. — Няйначай, чорт гэты зьвёў са сьвету.

— Хто, зяць мой?!

— Ды не... фатограф... ну, што карткі павялічвае... – Польця разьвязала хусьцінку, перавяла дых.

Пакуль сяброўкі аддыхваліся, у сьвятліцы абудзілася радыёкропка і пачуўся зьнявечаны радыёшумамі голас Валянціны Церашковай: «Усе сыстэмы касьмічных чаўноў працуюць выдатна! Самапачуцьцё выдатнае! Працягваем выкананьне праграмы сумеснага палёту».

— А ці ня я вам казала: як толькі бабу запусьцяць – чакай бяды. Прыйдзе чорт напагасьціны.

— Твая праўдухна, — прастагнала Нюрка, выціраючы сьлязьлівае вока. – Як толькі ў хату ўвайшоў – я адразу зразумела, што гэта нячысьцік. Вачыма так і сьвідруе, так і сьвідруе... І пах ад яго нейкі падазроны. Нашы мужыкі так ня пахнуць.

— Дык а што ж цяпер рабіцьме? Сёньня курыца падохла, а заўтра карова капыты адкіне. Ці хата агнём возьмецца, — прашаптала Польця.

— Ціпун табе... – буркнула Язевічыха, размашыста, усёй пяцярнёй перахрысьцілася і, стаўшы на зэдаль, дастала з-за абраза пук сухога палыну. – А я яшчэ падумала: і хто гэта мне чыгуны ў печы пераставіў? Ажнуль во хто!

Язевічыха чыркнула запалкамі, падпаліла пук, а задзьмуўшы агонь, стала абкурваць хату, мармычучы сабе пад нос: — Прэч, нячысьцік, з маёй хаты... і не вяртайся сюды ніколі...

У прысенку між тым мацюкнуліся і ў хату ўваліўся ўчастковы Міхноў. Кляцнуўшы носікам рукамыйніка, ён з гучным крэканьнем пляснуў на твар халоднай вады і, чухаючы пальцам вуха, жартаўліва запытаўся:

— Вы там што, цёткі, мох замест “беламору” смаліце?

— Каб цябе так пярун смаліў, — выдыхнула Язевічыха і, ужо на поўны голас паведаміла: — У пятніцу фатограф прыедзе, дык ты яго там, каля аўтобуса, пераймі. Партрэты возьмеш. Грошы мы ўжо заплацілі.

— А чые партрэты?

— Дзядзькі Міканора, матчынага брата, што ў мікалаеўскую вайну загінуў.

Міхноў зьняў з цьвіка ручнік, спытаў цётак – чаму фатограф ня можа прынесьці партрэты на дом, але тыя нічога не адказалі і выбеглі на падворак – абкурваць хляўчук і адрыну.

Аўтобус – запылены аднадзьверны “газон”, — жаласьліва скуголячы на пад’ёмах, пад’яжджаў да Азярышча. У салёне было горача, тлумна, і з Барыса за сямнаццаць кілямэтраў дарогі сышло сем патоў. Ён прыспана дзюбаў носам і галава ягоная раз-пораз прымашчвалася на плячук мажной, гарадзкога выгляду кабеты, што сядзела пад бокам. Кабета пры гэтым незадаволена торгала плечуком і каротка выдыхала: «Мужчына!» Барыс на імгненьне абуджаўся, прыспана глядзеў на спадарожніцу, і зноў, з панылым адчаем абрыньваўся ў сон.

Скрозь скавытаньне матору і мернае біцьцё крыві ў барабанных перапонках у сонную сьвядомасьць прарываліся цьмяныя зыкі: гамана пасажыраў, гусінае гагатаньне, уздыхі гарадзкога выгляду кабеты і пад цяжкімі, працятымі сонечнымі промнямі павекамі, мільганула раптам нечая пагрозьлівая постаць. Чапляючыся за голыя ногі, што тырчалі ў праходзе, ён пабег па вагону, заляцеў у прыбіральню, адчыніў вакно, вылез вонкі і завіс на руках, з жахам назіраючы за размытай стужкай зямлі пад нагамі...

— Мужчына, ну што вы, далібог... – кабета тыцнула яму локцем пад драбы, адсунулася, на колькі можна, і Барыс чарговым разам страсянуў галавой.

Апошнім часам яму сьнілася адно і тое ж: як ён, пятнаццацігадовы юнак, скакаў, ратуючыся ад міліцыянта, з вагону хуткага цягніка.

Пазяхнуўшы на поўную губу, Барыс працёр вочы, зазірнуў у газэціну, якую разгарнула суседка. У газэце, амаль палову паласы, займаў здымак касманаўтаў: Церашкова з Быкоўскім ішлі, нага ў нагу, па дывановым ходніку.

— Зірні, у Церашковай белыя «лодачкі», — прамовіла кабета, зьвяртаючыся да спадарожніцы, што сядзела ззаду. – У маёй сястры такія ж... Была ў яе неяк, прымерыла – як на мяне зробленыя.

— А дзе яна іх дастала? — запытала спадарожніца, і аўтобус рэзка загамаваў.

За шыбамі ўзьнялася пыльная кудаса і пачуўся сіпаты вокліч:

— Шофер, вазьміце...

— Сядай, бабуля, — гукнуў шафёр і ў аўтобус убілася Пелагея Катавод.

— Польця, ты адкуль? — крыкнула бабуля, што месьцілася адразу ж за кіроўцам, трымаючы кош з двума гусакамі, і Польця, паправіўшы хусьцінку, засакатала.

— Ай, во... сена варушыла на Дабранскай гары. Ды самлела на сонцы. Ледзь цягнуся.

Барыс узьняў ўгору партфэль, пасьміхнуўся бабулі, як старой знаёмай, позіркі іх сустрэліся і Пелагея, раскрыўшы шчарбаты рот, ударыла азадкам у дзьверы.