Вінцэсь Мудроў - Багун

Не ўздымаючы вачэй, Матруна паціснула спачатку шырокую і цёплую мужчынскую далонь, а потым халодную й далікатную жаночую далоньку.

— Как ваше здорофйе, Матрйона Іванофна? — запытаўся немец, дыхнуўшы саладжавым пахам мяты.

Матруна неакрэсьлена кіўнула і, змагаючыся з нэрвовай дрыготкай, пачала перабіраць пальцамі ражкі навюткай, па выпадку павязанай хусткі.

Немец стрымана кашлянуў, расшпіліў, потым зноў зашпіліў верхні гузік палітону: — Я ест сын Бэртрама Бомбаха, который тут погіб. Вы же его зналі, Матрйона Іванофна?

Матруна ізноў кіўнула, узьняла вочы і, наткнуўшыся на суворы пагляд з-пад шэрага капелюша, страсянула галавой.

— Может, Матрйона Іванофна, вы знаете — где он был похоронен?

— Вы ведаеце, дзе быў пахаваны спадар Бомбах? — перапытаў праз хвілю “шэры капялюш”, але Матруна маўчала, з хваравітай зацятасьцю пазіраючы пад ногі.

Немец яшчэ штосьці пытаўся, выцягнуў з кішэні мэталёвую блямбу, згадаў Лёшку Клячкіна, нарэшце асуджана ўздыхнуў і жонка — бялявая й вастраносая кабета — тузанула яго за рукаво. Немка штосьці прамовіла па-свойму, пайшла да машыны і сьледам за ёю, цяжка шоргаючы падэшвамі чаравікаў, пайшоў і сын Бэртрама Бомбаха.

— Гендэ хох! — гукнуў з-за плоту Канавальчык. Канавальчык зірнуў на жанчын, спадзеючыся, што тыя ацэняць ягоны жарт, але жанчыны абурана зашыкалі, а Карпачыха крутнула пальцам ля скроні і па-мужчынску мацюкнулася.

— Адзін гарлае абы-што, другая маўчыць як статуёвіна, — ледзь чутна прасіпеў Бамбіза, махнуў рукой і лёгкім трухам пабег да свайго “казла”.

Неўзабаве машыны зьніклі за павароткай, і жанкі, пастаяўшы хвілінку, пачалі разыходзіцца. Ніхто зь іх не падышоў да Матруны, ніхто нічога не сказаў, нават Карпачыха сарамліва адвяла вочы, і толькі Канавальчык штосьці крыкнуў у яе бок, ды словы ягоныя заглушыла вуркатаньне грэйдэру, які выяжджаў з прыдарожных кустоў. Матруна села на лаўку, насунулася сьпінаю на плот і з дзіўным спакоем падумала, што так і памрэ тут, пад плотам, ня ў сілах падняцца на ногі.

У абед прыгналі статак — быў канец кастрычніку і скаціну пасьвілі толькі да абеду. Зьвяздоха доўга рыкала пад гарою, клічучы гаспадыню, нарэшце прыйшла да хаты, пастаяла ля паркану і, лізнуўшы шурпатым языком вільготныя ноздры, пасунулася ў хлеў. Па абедзе — ужо ў вечаровым сутоньні — да хаты пад’ехала крытая машына, з кабінкі выкуліўся той самы мужчына, што прывозіў тэлевізар ды іншыя рэчы. Мужчына штосьці спытаў, Матруна кіўнула і праз колькі хвілінаў госьць вынес з хаты спачатку тэлевізар, потым згорнуты ў трубку кілім, нарэшце, журнальны столік і люстру, якая суцішна зазьвінела на ветры.

— А ты думала, што табе далі назаўсёды? — гукнуў ад сваёй хаты Канавальчык, калі машына ад’ехала.

Матруна нават не зірнула ў суседавы бок і Канавальчык, абражаны такімі абыходзінамі, падцягнуў зацухмоленае галіфэ, жвавым трухам перабег дарогу.

— Гэта хто, сынок таго фрыца, якога мы шлёпнулі? — сусед вытрымаў паўзу, чакаючы, што Матруна абзавецца хоць словам, але тая маўчала. — Тут да мяне чалавек прыходзіў... з Камітэту...— Канавальчык вытрымаў яшчэ адну паўзу, — між іншым, пра цябе пытаўся... Я яму ўсё і распавёў. Як мы таго немца вялі, як той немец жыць прасіўся. Гэта ж я яго і шлёпнуў, а Міцька Дзенісенка на сябе запісаў... Хітры быў, хахляра, таму і выбіўся ў людзі.

Нейкая дзіўная сіла падняла Матруну на ногі і яна, зьлёгку хістаючыся ўбокі, пасунулася дадому. Убіўшыся ў хату, Матруна глынула збружэлага квасу, няўмела перахрысьцілася і, не распрануўшыся, лягла на ложак. Жанчына цяжка ўздыхнула, зьмежыла павекі, а калі зноўку расплюшчыла вочы, дык убачыла ў пройме прачыненых дзьвярэй Бэртрама. Бэртрам пасьміхнуўся ёй аднымі вуснамі, паставіў у кут стрэльбу і, ня ведаючы — чым заняць рукі, стаў расшпільваць, а потым зноў зашпільваць верхні гузік мундура.

— Сын твой прыяжджаў, мы яго ўсёй вёскай сустракалі, — прамовіла Матруна і, прыкусіўшы дрыготкую вусну, скрозь сьлёзы прашаптала: — Замуж я так і ня выйшла.

— Ведаю, — азваўся Бэртрам і голас ягоны прагучаў гулка, нібыта з калодзежу.

Згадка пра калодзеж на кароткае імгненьне абудзіла Матруну; жанчына страпянулася, памкнулася разьвязаць хусьцінку, якая душыла яе, ды нечакана скацілася з ложку і паляцела ў халоднае і сырое прадоньне, на дне якога плюскала вада і хтосьці голасна гукаў яе імя.

Імжыстым ранкам ў шыбу пастукалі і на падворку прастуджана кашлянуў Канавальчык.

— Гэй, Матруна, выганяй карову!