Вінцэсь Мудроў - Багун

Мужчыны доўга валтузіліся ў сенцах, нарэшце ўваліліся на кухню і Матруна з жахам убачыла, як у сьвятліцу, падчапіўшы квяцістую фіранку, уехала тоўстае габляванае бервяно.

— А божухна, — выдыхнула Матруна і ў той жа міг ўгледзела барвовы твар карпачысінага зяця: Казік трымаў цяжкое бервяно і зморана аддзімаўся.

— Прыйшлі, цётка, падлогу табе замацаваць, — засоплена і не зусім цьвяроза прабубніў "западэнец", прымасьціўшы бервяно на калена, — так што выбачай — патурбуем.

Мужчыны — а разам з Казікам у хату ўваліўся Васька Халімонаў — паклалі бервяно, зморана ўздыхнулі і ў хаце запахла гарэлкай.

— З раёну званілі. Загадалі ўмацаваць падлогу, — патлумачыў Казік. — І ганак паправіць, — гукнуў праз Казікава плячо Васька Халімонаў — малады яшчэ мужчына, якога летась пазбавілі шофэрскіх правоў і перавялі ў цесьлі.

Казік раскрыў рот, каб яшчэ нешта сказаць, ды тут у хату ўбілася цешча.

— Вы што! — гракнула Карпачыха ад парога, — зусім ад гарэлкі пашалелі? Зь бервяном у хату лезуць!

— Старшыня паслаў, — уставіў слова Васька Халімонаў, — загадаў падлогу ўмацаваць, як вэтэрану працы.

— Дык што ж вы, будзеце мазгатаць хворай жанчыне над вухам? — не сунімалася Карпачыха і зяць, адвёўшы вочы, пакрыўджана прамармытаў: — А можа яе да нас? Хай пажыве пару дзён, пакуль мы ўправімся.

Цешча неяк дзіўна паглядзела на зяця і, ці не ўпершыню ў жыцьці, пагадзілася зь зяцевай прапановай.

— А й сапраўды, Іванаўна... Фэльчарка ў раён зьехала, дык чаго ты тут будзеш ляжаць? Пайшлі да нас, а то ж не дадуць гэтыя п'янтосы жыцьця.

І Йванаўна, шморгнуўшы носам, асуджана ўздыхнула ў адказ.

Да сяброўчынай хаты ішлі моўчкі. Карпачыха, аднак, увесь час мерылася штосьці спытаць — керхала, набірала ў грудзіну паветра, але тут жа стульвала вусны і з шумам аддзімалася. Нарэшце, абмінуўшы зялёную каровіну ляпеху, яна чародным разам керханула і запыталася:

— А што за чалавек да цябе прыяжджаў?

Матруна зьлёгку сьцепанулася, паправіла хусьцінку на скроні.

— А я й сама яго ня ведаю. Прыйшоў... у капелюшы, ня выпіўшы, дастаў нейкую кніжачку і пачаў пра нейкага Бомбуха пытацца. Пытаецца, а ў мяне мятлікі ўваччу. Так і самлела. Ачулася, а яго ўжо і ў хаце няма.

— Хто ж такі, гэты Бомбух? —задуменна выдыхнула Карпачыха, — ці не халімонішын гэта швагра, што летась краму абрабаваў?

Сяброўка прымружыла вочы, згадваючы прозьвішча халімонішынага швагра і, не згадаўшы, прашаптала:

— Гэта ж я сёньня ў сяльпе была, дык там Халімоніха байкі баяла. Казала: пільнуйце, бабы, калодзежы, бо нейкі немец едзе — хоча ваду патруціць.

Матруна, аднак, ня чула тых слоў, бо душа ейная зноўку вырвалася з грудзіны і адляцела ў мінулае. І на Матруну ізноў зірнуў малады немец і ў сенцах зноў брыдка вылаяўся Міцька Дзенісенка. І толькі тады Матруна ўцяміла, нарэшце — хто едзе ў адведкі і бяскроўныя вусны бязгучна прашапталі: "Божухна, няўжо гэта ягоны сын?”

— Ты, Іванаўна, балбатню тую да сэрца не бяры, — засакатала Карпачыха, пабачыўшы, што Матруна зьмянілася з твару. — Халімоніха ж вядомая балаболка. Памятаеш, казала на Тройцу, што на Бычкі міцярыт зваліцца

...За цэлы дзень Матруна не прамовіла ні слова — ляжала ў чужым ложку, глядзела на столь, маркотна ўздыхала і ад уздыхаў варушылася сівая павуцінка, што вісела над галавой. Увечары сяброўка паставіла на стол чыгунок парнай бульбы, паклікала есьці і калі Матруна адмовілася, сілком зацягнула да стала.

— Паеш ты, далібог, а то памрэш з галадухі.

Есьці і сапраўды не хацелася… Матруна распалавініла бульбіну, каўтнула малака, наставіла на сяброўку сумныя вочы і сяброўка, адсунуўшы ўбок талеркі, падхапілася на ногі.

— Давай пагадаю. Уведаеш, што будзе — адразу палягчэе.

Карпачыха дастала з шафы калоду карт, ператасавала, расклала на стале, засяроджана пачухала гузаваты нос.

— Вось гэты стары псюк табе й не дае спакою, — сяброўка тыцнула пальцам у піковага караля і ўздыхнула — глыбака і трывожна. — Чакаюць цябе нейкія згрызоты, нейкія размовы, а ўсё скончыцца...— Карпачыха перагарнула дагары тварам крайнюю карту, сумелася і ў гэты момант на парозе — з глухой кашлянінай і тупаценьнем — паўстаў зяць Казімер.

— Хату ці зачынілі? — запыталася цешча, і Казімер, пачарпнуўшы вады зь вядра, стомлена выдыхнуў: — Зачынілі...

— За вас дужа не бярыся, п’янтосы няшчасныя, — прамовіла Карпачыха і з такім імпэтам узялася тасаваць карты, што яны высьлізнулі з рук і пасыпаліся на падлогу.