Вінцэсь Мудроў - Багун

— Во, Матрона Іванаўна, паслухайце. Тут пра нашы Бычкі пішуць.

"Новае ў жывёлагадоўлі" — так называецца стэнд тэматычнай літаратуры, устаноўлены днямі ў памяшканьні Бычкоўскага сельскага клюба. На стэндзе дэманструюцца матэрыялы Красавіцкага пленума ЦК КПСС, кніжныя навінкі выдавецтва "Ураджай", у тым ліку брашура нашага земляка, знатнага жывёлавода Э. Дымагарнага "Грамадзкаму статку — клопат і ўвагу". Кніжны стэнд карыстаецца вялікай увагай сяльчан".

— І хто ж гэта піша? — пацікавілася цётка Матруна і наструніла слых.

Пад вокнамі загула, а потым лагодна завуркатала бліскучая чорная "волга".

— Божухна, і што яны ўнадзіліся...— прастагнала цётка Матруна, а фэльчарка Ніна, убачыўшы праз вакно чарговага цётчынага госьця — падхорцістага дзядзьку ў шэрым капелюшы, падхапіла валізку і падалася на двор.

Чарговы госьць увайшоў у хату нячутна — бяз рыпу, амаль бяз груку і тым самым напужаў гаспадыню. Паўстаўшы пасярод хаты, госьць млява пасьміхнуўся, выцягнуў з нутраной кішэні нататнік, а цётка Матруна, самлеўшы, схапілася рукой за фіранку, што вісела ля ложка, і плюхнулася на пярыну.

— Дарма так хвалюецеся, Матрона Іванаўна... і занавескі дарма абрываеце, — госьць дапамог гаспадыні сьцягнуць з галавы абарваную фіранку, спрытна прысеў на край услону. — Тым больш, мы ня маем да вас ніякіх прэтэнзій.

Госьць кінуў на стол капялюш.

— Толькі два пытаньні, Матрона Іванаўна... Ці ведалі вы такога Бэртрама Бомбаха?

Адарваўшы галаву ад падушкі, цётка Матруна залыпала вачанятамі, зацкавана страсянула галавой.

— А вы, Матрона Іванаўна, не сьпяшайцеся... Згадайце вайну. Успомніце — хто зь нямецкіх салдат да вас заходзіў, як вы іх сустракалі, — чакаючы адказу, госьць паляпаў нататнікам па сьцягне...

Матруна ляжала нерухома і нават кінула дыхаць.

— Дзіўна, — госьць засмучана ўздыхнуў, насупіў кусьцістыя бровы, — а нам казалі, што вы гэтага ваяку добра ведалі, што ён не раз і не два завітваў у вашу хату.

Замарачны звон у вушах ператварыўся ў бязладны шум і Матруна зусім ня чула — што кажа няпрошаны госьць і зрэдзьчасу, зусім не да месца ківала альбо трэсла галавою. І ўсё-такі тузін словаў дапяў да вушэй.

—... Цалкам верагодна, што немец будзе даваць грошы. Возьмеце вы іх, ці не — ваша асабістая справа, але мы б не рэкамэндавалі гэтага рабіць...

Пасьля таго цётка Матруна ціха войкнула і заплюшчыла вочы. Госьць пабег на кухню, сёрбнуў вады з вядра, пырснуў у твар зьнямоглай кабеціне і калі тая ачулася, схапіў капялюш і палахлівым ценем высьлізнуў з хаты.

У абед, разам з каровай, што вярнулася з поля, у Матрунчын двор завітала Карпачыха. Суседка доўга навязвала наравістую Зьвяздоху, грукала даёнкай, нарэшце ўбілася ў хату.

— Ну, як ты тут? Ці палягчэла? — гукнула Карпачыха і тут жа дадала: — Я яго шукаю, падлюгу, а ён у кінабудцы сядзіць, гарэлкай заліваецца. Другім разам, далібог, падапру калом, ды падпалю гэтую кінабудку разам з усімі п'янтосамі.

Карпачыха яшчэ пару хвілін лаяла цесьця і сунялася толькі тады, як Матруна застагнала і папрасіла зьбегаць па фэльчарку.

— У больніцу трэба — хай бы падлячылі, — уздыхнула суседка і ўжо адчыніўшы дзьверы, крыкнула: — Унука пашлю, а то ж каровы стаяць нядоеныя...

Дзьверы грукнулі і — дзіўная рэч — Матруне адразу ж палягчэла. Сэрца ўжо не рвалася з грудзіны, увушшу не шумела і Матруна нават пачула, як білася ў шыбу зумклівая восеньская муха. Звон у вушах заўсёды зьнікаў, калі яна згадвала пра больніцу — гэтае, ва ўяўленьні Матруны, страшнае месца, дзе яна за сваё жыцьцё так ніколі і не пабывала і дзе, па чутках, людзей рэзалі, поркаліся ў нутры, а потым зноў сшывалі.

У хляву рыкнула нядоеная Зьвяздоха, муха стукнулася ў шыбу і пачала кружляць над галавою, а ў самой галаве сталі кружляць неспакойныя думкі. "І чаго яны да мяне прычапіліся?" — думала Матруна, згадваючы нязваных гасьцей. Асабліва яе ўстрывожыў мужчына ў капелюшы, які пытаўся пра немца. — Ці не Канавальчык што набрахаў? — прашаптала Матруна і тут жа супакоіла сябе на думцы, што мужчына, відаць, яе з кімсьці пераблытаў. Муха ізноў стукнулася ў шыбу, а на двары пачуліся шаргатлівыя крокі. Прычым, ішлі відавочна не Карпачыха з фэльчаркай, бо знадворку кашлянулі, мацюкнуліся, грукнулі дзьвярыма, ды так, што парахня пасыпалася са столі і нехта сіплым голасам прамовіў: "Ня ўлезе, давядзецца пілаваць". Другі мужчына гракнуў: "Улезе!", а Матруна спалохана перахрысьцілася і прашаптала:

— Каго там яшчэ прынесла?