Барыс Пятровіч - Спачатку была цемра

Вядома, гэтага не магло быць у жыцці. Падобны сон ён лічыў сімвалічным — знакам таго, што пройдзе праз усе цяжкасці і ў рэшце рэшт даб’ецца свайго. Гэта відавочна. Але былі і сны рэалістычныя, звычайныя. І як не прыняць іх за праўду, як аддзяліць тое, што на справе было, ад таго, што прыснілася, каб не выплюхнуць разам з прыснёным важныя падзеі з мінулага?

Ён так і запісаў у сваім таемным сшытку: «Не ведаю, што праўда, а што сон, дзе я ў сваіх снах-успамінах сапраўдны, а дзе прыснёны…» І як адрозніць адно ад другога, ён прыдумаць не мог. Бо не было ў яго памяці — той асновы, той глебы, якая іншым дазваляе не з’ехаць з глуздоў, не заблытацца ў саміх сабе. Бо ўспаміналася яму начамі ўсё не запар, а кавалкамі: адтуль, адсюль — патроху. Розныя падзеі. Зусім не звязаныя між сабою. З розных гарадоў — як мінімум з двух, здагадваўся ён. І яшчэ з вёскі. Уперамешку. Фрагментамі…

Каб неяк упарадкаваць згаданае ноччу, ён сыходзіў з палаты ад Сашкі, які, калі не ляжаў пластом у ложку пасля ўкола, быў невыносным і навязлівым: лез з пустымі — бесталковымі, непатрэбнымі — размовамі, шумна дурэў, пырскаючы слінай… Сыходзіў у хол, сядаў ля вакна на адзіноце, на самоце, і мог сядзець так гадзінамі: ад палудня да вячэры, ладуючы падзею да падзеі, адбудоўваючы сваё мінулае, як дзіцё з рознакаляровых кубікаў ды плашак канструктара складвае нешта падобнае да будынка…

Станіславу Сцяпанавічу не верылася, як урачу, што Славік так хутка аднаўляецца, так прагрэсуе. Столькі часу праляжаць у бяспамяцтве, у коме, і цяпер пачаць узгадваць сваё мінулае! Ну ці не цуд… Праўда, не зусім згадваць: цяжка разабрацца пакуль, дзе яго сны цяперашнія, а дзе ўспаміны пра мінулае. Але якраз сны і дапамагаюць яму вярнуцца ў сённяшняе жыццё, адаптавацца ў ім. Інакш было б зусім цяжка… Мозг працуе. Ён, мусіць, працаваў і тады, калі Славік «спаў», так, спаў, і стан ягоны, відаць, пасля траўмы быў падобны да летаргічнага сну. Так, бо інакш за гады адбылося б поўнае разбурэнне свядомасці… Зрэшты, думаў Станіслаў Сцяпанавіч, я гэтаму не вучыўся, і трэба папытаць у спецыялістаў у Гомелі альбо ў Мінску, ці магчыма такое? І як увогуле бывае ў падобных выпадках… Ці паспрабаваць у кніжках пашукаць адказу… Хоць апроч агульных, апісаных у медыцынскіх падручніках паводзінаў, відаць, бываюць і выключэнні — у кожным канкрэтным выпадку адбываецца па-свойму.

Ці не з такім выключэннем з правілаў я і маю справу ў гісторыі са Славікам? — думаў Станіслаў Сцяпанавіч.

11.

Славік разумеў, што яму трэба займець тут сябра, з якім ён мог бы проста размаўляць і, між іншым, дзяліцца думкамі, а то і «снамі». Не трымаць усё ў сабе, а час ад часу пераказваць узгаданае, каб нейкім чынам упарадкаваць тое для сябе. Але — дзе ўзяць такога сябра? Ён перабіраў у галаве тых, каго ведаў, і прыкідваў, з кім можна падзяліцца сваім самым таемным.

Баба Маня… Можа быць. Але што яна яму параіць? І ці гатовая яна да сур’ёзных размоваў. Да доўгіх гутарак. Яна вечна некуды спяшаецца. Ёй трэба паспець усё зрабіць. Ды і якая яна баба? Ёй, можа, трохі за пяцьдзясят. Мае дзве ўнучкі. Таму і завуць бабай, што ёй падабаецца... Не, баба Маня не падыходзіць. Трэба чалавек больш вольны. Як мінімум.

Станіслава Сцяпанавіча, згадаўшы, Славік адразу адпрэчыў. Верыць яму ён не мог. Таму і ўтойваў запісы. І не спяшаў душу раскрываць. Чамусьці Славіку не хацелася давяраць і давярацца гэтаму чалавеку да канца. Нешта спыняла — мо тое, што называецца інтуіцыяй, калі яна ў яго была?.. Але — не… Нельга…

Самому ва ўсім трэба спачатку разабрацца, а потым ужо ўрачу пераказваць. Бо ён тут той першы, які павінен стаць апошнім…

Сцяпан... З ім ён час ад часу гуляе ў шахматы. Добры дзядзька, але — просты вясковец, які жыве толькі сваімі клопатамі… Здаецца, Сцяпан ні пра што не думае, а толькі пра гульню, і ад гутарак пра іншае адмахваецца, як ад назойлівае мухі. Не, яго і разгаварыць будзе цяжка, а не тое што раіцца з ім пра нешта.

Таня… Яна, хоць і зусім маладзенькая, магла б яго зразумець. І дапамагчы, захоўваючы таямніцу. Але яна дзяжурыць праз двое сутак на трэція. Не зможа ён вычакаць столькі яе, калі закарціць пра нешта тэрміновае пагаварыць. Тут трэба чалавек, да якога можна падысці ў любы момант, можа, нават ноччу пабудзіць.

Значыць, хтосьці з інтэрнацкіх, з «хворых». Сашка… Не, і думаць няварта. Калі ён будзе ў больш-менш нармальным стане, дык разнясе, разбрэша ўсё, пра што даведаецца, бо іншых ведаў і падзеяў у ягонай галаве няма, не трымаюцца. А калі ў яго прыпадак… Не. Ну вядома, не… Да таго ж Сашка вельмі любіць салодкае. Асабліва цукеркі. Шакаладныя.