Патрык Зюскiнд - Парфума

Другiя, больш кемлiвыя галовы, гуртавалiся, бо аднаго разу царква ўжо схiбiла i сталася бяссiльная, у акультныя групы, за вялiкiя грошы наймалi ведзьму з Гурдона, якая ўжо сябе выдатна зарэкамендавала, зашывалiсяў якi-небудзь лёх граскага падзямелля, якiх тут была пропадзь, i там служылi чорныя мшы, каб увачавiднiць нячыстаму ванцаку, што згодныя пакланяцца i яму. Некаторыя шаноўныя буржуа i адукаваная блакiтная косць рабiлi стаўку на навуку -- магнетызавалi свае дамы, гiпнатызавалi сваiх дачок, стваралi флюiдальныя тайныя гурткi ў салонах i спрабавалi шляхам супольнай перадачы думак на адлегласць тэлепатычна прагнаць дух забойцы.

Царкоўныя калегi ладзiлi пакайныя працэсii з Граса ў Ля Напуль, так бы мовiць --тэнды i з паўротэм. Манахi пяцi кляштараў горада дзень у дзень i ноч у ноч служылi набажэнствы з пяяннем святых псэльмаў i кантаў, так што то ў адным то ў другтiм канцы горада чулiся няспынныя енкi-- дзень у дзень, ноч у ноч. Амаль нiхто не працаваў -- усе ратавалiся.

Такiм чынам усе насельнiцтва Граса трывала ў лiхаманкавым бяздзеяннi, амаль унясцерп чакаючы, калi ж там каго зноў... А што забойства будзе, нiхто не сумняваўся. I ўпотай кожны хацеў хутчэй пачуць вусцiшную навiну з адзiным спадзяваннем, што яна зачэпiць не яго, а кагосьцi, дай Бог, iншага.

Аднак улады ў горадзе, акрузе i правiнцыi гэтым разам не заразiлiся iстэрыкай народа. Упершыню з таго часу, як Забойца Дзяўчат заявiў пра сябе, пачалося планамернае i разгалiнаванае супрацоўнiцтва гарадскiх уладаў Граса, Драгiньяна i Тулона на ўзроўнi магiстратаў, палiцыi, Iнтэнданта, парламента i марскога флоту.

Прычынай такой салiдарнасцi мацакоў свету гэтага было, з аднаго боку, апасенне перад агульным народным паўстаннем, а з друголга, той факт, што з моманту забойства Лаўры Рышы паявiлiся адпраўныя пункты, якiя дазвалялi нарэшце пачаць сiстэматычнае ганенне на забойцу. Забойцу бачылi. Гаворка несумненна iшла пра таго падазронага чаляднiка дубiльшчыка, якi ў тую фатальную ноч быў на канюшнi пастойнага двара ў Ля Напулi, а ранiцай знiк без следу. Гаспадар, конюх i Рышы ў адзiн голас пасведчылi, што гэта быў непрыкметны недаростак у карычневай курце з палатняным заплечнiкам. Хоць у астатнiм паказаннi гэтых трох сведкаў былi на дзiва расплывiстыя i яны не змаглi апiсаць, напрыклад, рысы твару, колер валасоў або вымаўку гэтага чалавека, гаспадар пастойнага двароа усе-такi ўзгадаў, што, калi ён не памыляецца, з похапкаў i паходкi незнаемага кiдалася ў вочы нешта нягеглае, быццам у яго калiсьцi была зламаная галень цi знявечаны ступак.

Маючы гэтыя прыкметы, два берагавыя атрады берагавой аховы прыкладна апалдуднi таго дня, калi адбылося забойства, пачалi пагоню ў напрамку на Марсэль, адзiн уздоўж берага, другi -- па дарозе ўглыбiню правiнцыi. Блiжэйшыя ваколiцы Ля Напулi было загадана прачасаць дабравольцамi. Два ўпаўнаважаныя граскага суду выбралiся ў Нiцу, каб там, у Нiцы, навесцi даведкi што пра чаляднiка дубiльшчыка. У Фрэжу, у Кане i Антыбе былi агледжаны ўсе судны, што выпраўлялiся ў мора, усе дарогi ў Савой былi перакрытыя, у падарожнiкаў пыталiся дакументаў, якiя пасведчвалi асобу. Гончы лiст з апiсаннем злачынца ўручаўся ўсiм, хто ўмеў чытаць, каля ўсiх гарадскiх брамаў Граса, Ванса, Гурдона i каля царкоўных брамаў у вёсках. Тройчы на дзень яго зачытвалi на пляцах бiрычы. Праўда, упамiнанне пра кульгавасць ўзмацняла падазрэнне, што злачынцам быў сам д'ябал, i хутчэй сеяла панiку, чым памагала збору праўдзiвых звестак.

Толькi пасля таго, як старшыня граскага суду ад iмя Рышы паабяцаў за звесткi пра злачынцу не меней двух сотняў лiўраў узнагароды, у Грасе, Апiё i Гурдоне было затрымана па даносах некалькi чаляднiкаў, з якiх адзiн на самай справе меў няшчасце быць кульгавым. Яго ўжо збiралiся, нягледзячы на пацверджанае многiмi сведкамi алiбi, аддаць на дапытку, але тут, на дзесяты дзень пасля забойства, у мэрыю звярнуўся адзiн чалавек з гарадской варты i зрабiў суддзям наступную заяву: аполуднi таго самага дня, калi ён, Габрыэль Тальяска, капiтан варты, як звычайна нёс службу каля заставы Дзю-Кур, да яго звярнуўся нейкi суб'ект, якi, як яму цяпер здаецца, нiбыта адпавядае апiсанню прыкметаў у гончым лiсце; суб'ект гэты некалькi разоў настойлiва дапытваўся, якой дарогаю з'ехаў ранiцай Другi консул са сваi караванам. Капiтан не надаў гэтаму выпадку нiякага значэння нi тады, нi пазней i напэўна ж не згадаў бы гэтага суб'екта -- надта ж бо ён такi нявiдны з сябе,-- калi б выпадкова не сустрэў яго, прычым тут, у Грасе, на вулiцы дэ-ля-Луў, перад атэлье мэтра Друо i мадам Арнульфi; i гэтым разам яму кiнулася ў вочы, што гэты чалавек, заходзячы ў майстэрню, прыкметна накульгваў.