Ён павячэраў разам з дачкою ў яе пакоi. Пры ад'ездзе ён не тлумачыў ёй мэты iх падарожжа, не зрабiў гэтага i цяпер, хоць яна i прасiла. Заўтра ён усё ёй раскажа, сказаў ён, i яна можа не сумнявацца, што усё, што ён плануе i робiць, ёй толькi на карысць i выгоду, а ў будучым прынясе ёй шчасце. Пасля вячэры яны згулялi некалькi партый у ломбер, i ён усе прайграў, бо не глядзеў у свае карты, а любаваўся прыгаджосцю яе твару. Каля дзевяцi ён правеў яе ў яе пакой насупраць ягонага пакоя i замкнуў дзверы. Потым i сам лёг спаць.
Ён раптам адчуў страшэнную стому -- гэта ад напружання цяжкага дня i папярэдняй ночы, але ў той жа час ён быў задаволены сабою i ходам падзей. Без анiякай заклапочанасцi, без змрочных прадчуванняў, якiя мучылi яго бессанню аж да ўчарашняга дня кожнага разу, як ён тушыў лямпу, ён адразу заснуў i спаў без сноў, без стогнаў, без сутаргавых здрыгаў i нервовага пераварочвання з боку на бок. Упершыню за доўгi час Рышы здабыў глыбокi, спакойны сон.
У той жа самы час Грануй падняўся са сваёй посцiлкi на канюшнi. Ён таксама быў задаволены сабою i ходам падзей i адчуваў, што добра адпачыў, хоць не спаў нi секунды. Калi Рышы заходзiў у канюшню, ён толькi прыкiнуўся, што спiць, каб яшчэ больш падкрэслiць i падмацаваць тое ўражанне бясшкоднасцi, якое ўжо сам па сабе рабiў яго "някiдкi" пах. Вось якраз ён успрыняў Рышы вельмi i вельмi востра, нюхам, i ад яго зусiм не ўтоiлася палёгка, якую адчуў Рышы, убачыўшы яго.
Такiм чынам, у момант iх кароткай сустрэчы абодва яны пераканалiся ў бяскрыўднасцi адзiн аднаго, i, на думку Грануя, гэта было добра, бо ягоная ўяўная бяскрыўднасць i сапраўдная бяскрыўднасць Рышы толькi пасаблялi ягонай, Грануевай, справе. Зрэшты, Рышы быў той самай думкi пра стан сваiх спраў.
45
Грануй прыступiўся з прафесiйнай абачлiвасцю. Ён развязаў мех, дастаў адтуль кавалак палатна, памаду i шпатэль, разаслаў палатно на гуньцы, на якой ляжаў, пачаў абмазваць яго тлустай пастай. Гэтая праца патрабавала часу, бо тлушч трэба бяло наносiць нераўнамерна-- дзе больш тоўста, дзе больш тонка, у залежнасцi ад таго, на якое месца цела прыпадзе тая цi iншая частка палатна. Рот i падпахi, грудзi, палавы орган i ступакi выдзяляюць болей паху, чым, напрыклад, галенi, спiна або локцi; унутраныя бакi далонi -- больш, чым тыльныя; бровы -- больш, чым вейкi, i г.д. -- i адпаведна на iх трэба было болей тлушчу. Так што Грануй адначасова мадэляваў на палатне пахавую дыяграму цела, якое падлягала апрацоўцы, i гэтая частка працы давала яму, уласна кажучы, найбольшае задавальненне, бо гаворка iшла пра нейкую артыстычную тэхнiку, якая займала ў аднолькавай меры i органы пачуццяў, i фантазiю, i рукi i, апрача таго, дазваляла наперад смакаваць асалоду ад вынiку, якi меўся быць напаследак.
Патрацiўшы ўвесь горшчычак памады, ён зрабiў некалькi завяршальных штрыхоў --дзе паклаў тлушчу крыху гусцей, дзе зняў лiшак, падрэтушаваў i яшчэ раз праверыў змадэляваны тлушчам ландшафт--зрэшты, карыстаючыся носам, а не вачыма, бо ўсё адбывалася ў апраметнай цемры, што было, магчыма, дадатковай прычынай роўнага i радаснага настрою Грануя. У гэтую ноч поўнi нiшто не заважала яму. У свеце не было нiчога апрача паху ды, бадай што, шуму прыбою, якi даносiўся з мора. Ён быў у сваёй стыхii. Потым ён склаў палатно, як складваюць кавалак шпалераў, каб памазаныя тлушчам паверхнi накладвалiся адна на адну. У яго гэта была балючая аперацыя, бо ён добра ведаў, што пры ўсёй асцярожнасцi часткi змадэляваных контураў ад гэтага змажуцца i зрушацца. Але ў яго не было iншай магчымасцi перанесцi палатно. Склаўшы яго так, каб можна было без лiшняга клопату ўзяць яго падпаху, ён паклаў у кiшэню шпатэль i нажнiцы, узяў алiўкавую дубiнку i пракраўся на двор.
Неба завалакло хмарамi, дом стаяў у цемры. Адзiная iскрынка ў гэтай непраглядзi мiгатала на ўсходзе: маяк форта на востраве Сэнт-Маргерыт, што за мiлю ад Ля Напулi, нагадваў блiскучую галоўку шпiлькi на чорным, бы крумкачынае крыло, покрыве. З бухты дыхаў лёгкi ветрык, даносiў пах рыбы. Сабакi спалi.
Грануй падышоў да свiрна, да сцяны якога была прыхiлена драбiна. Ён захапiў вольнай правай рукой тры папярэчыны-шчаблiны, падняў драбiну; трымаючы яе вертыкальна i абапершы яе на правае плечка, перанёс яе цераз двор да яе акна. Акно было прачынена. Падымаючыся ўгору па шчаблiнак, як па прыступках, ён павiншаваў сябе -- бо вось такая нагода надарылася сабраць ураджай паху гэтай дзяўчыны тут, у Ля Напулi. У Грасе, дзе вокны былi з рашоткамi, а сам дом строга ахоўвалi, усё было б намнога цяжэй. А тут яна нават спала адна. Нават не давядзецца прыбiраць служанку. Ён адхiлiў аканiцу, шмыгнуў у пакой i паклаў на падлогу складзеную прасцiну. Потым павярнуўся да ложка. Водар яе валасоў дамiнаваў, бо яна ляжала на жываце, уткнуўшы ў падушку акаймаванае згiнам рукi твар, i яе патылiца проста-такi сама прасiлася пад удар.
Читать дальше