Патрык Зюскiнд - Парфума

Ён зусiм расчулiўся ў прылiве ўпакоранасцi i ўдзячнасцi. "Я дзякую табе,-- цiха сказаў ён,-- я дзякую табе, Жан-Бацiст Грануй, што ты такi, якi есць!" Аж настолькi ён быў у захапленнi ад самога сябе.

Потым ён расплюшчыў вочы -- не каб заснуць, а каб цалкам аддацца замiранасцi гэтай Святой Начы. Мiр напаўняў ягонае сэрца. Але яму здавалася, што i вакол яго пануе мiр. Ён чуў нюхам мiрны сон служанкi ў суседнiм пакоi, глыбокi, замiраны сон Антуана Рышы ў пакоi насупраць, ён нюхаў мiрную дрымоту гаспадара i слуг, сабак, жывёл у стойлах, усяго мястэчка i мора. Вецер улёгся. Усё было цiха. Нiшто не парушала мiру.

Адзiн раз ён адсунуў нагу ўбок i вельмi мякка дакрануўся да нагi Лаўры. Слушней кажучы, не да нагi, а якраз да палатна, якое яе ўкрывала, з тонкiм пластам тлушчу на вывараце, якi ўбiраў у сябе яе пах, яе --яго!--царскi водар.

Калi заспявалi птушкi -- задоўга да свiтання-- ён устаў i закончыў працу. Ён разгарнуў палатно, як пластыр, з мёртвай. Тлушч добра сыходзiў са скуры. Толькi ў паглыбленых месцах яшчэ заставалiся невялiкiя згусткi, якiя ён сабраў шпатэлем. Астатнiя пацёкi памады ён выцер нiжняй кашуляй Лаўры, якою напаследак выцер усё цела з галавы да ног так старанна, што забраў самыя малыя кроплi тлушчу нават з пораў яе скуры i разам з iмi апошнiя нiтачкi i абрывачкi яе паху. Цяпер яна была для яго сапраўды мёртвая, завялая, бляклая i азызлая, як адыходы кветак.

Ён кiнуў нiжнюю кашулю ў вялiкае араматызванае палатно, у якiм толькi яна цяпер i жыла, паклаў туды ж начную кашулю з яе валасамi i загарнуў усё ў маленькi тугi пакунак, якi ўмясцiўся ў яго падпахай. Ён даў сабе клопату прыкрыць труп на пасцелi. I хоць чэрнядзь ночы ужо ператварылася ў шэрую сiнь свiтання i рэчы ў пакоi пачалi набываць абрысы, ён больш не зiрнуў на яе пасцель, каб хоць раз у жыццi ўбачыць яе вачыма. Яе постаць не цiкавiла яго. Яна больш не iснавала для яго як цела, а толькi як водар, што не мае цела. А яго ён трымаў падпахай i забiраў з сабою.

Ён цiха ўскочыў на падваконнiк i спусцiўся па драбiне ўнiз. На дварэ зноў падняўся вецер, неба прасвятлiлася i разлiвала над зямлёй халоднае цёмна-сiняе святло. Праз паўгадзiны адна служанка запалiла агонь на кухнi. Выйшаўшы на двор па дровы, яна заўважыла прыстаўленую драбiну, але не зрабiла нiякiх высноваў, бо была яшчэ дужа заспаная. Неўзабаве пасля шостай узышло сонца. Велiзарнае, колеру чырвоннага золата, яно паднялося з мора памiж абодвума Лярынскiмi астравамi. На небе не было нi аблачынкi. Пачынаўся зiхоткi вясновы дзень.

Рышы, чый пакой выходзiў на захад, прачнуўся а сёмай. Упершыню за шмат месяцаў ён выдатна выспаўся i, адышоўшы ад звычкi, яшчэ чвэрць гадзiны кволiўся ложку, потым шчасна пацягнуўся, i ўздыхнуў, i прыслухаўся да прыемных гукаў з кухнi. Тады ён устаў, разнасцежыў акно, i ўбачыў, што на дварэ цудоўнае надвор'е, i ўдыхнуў свежага ранiшняга паветра, i пачуў шум прыбою, i ягоны добры настрой стаў зусiм-такi нястрымны, i ён, склаўшы губы ў трубачку, засвiсцеў нейкi вясёленькi матыўчык.

Адзяваючыся, ён усе яшчэ насвiстваў i насвiстваў, выходзячы з пакоя i шпарка падыходзячы да дзвярэй пакоя сваёй дачкi. Ён пастукаўся. I зноў пастукаўся, зусiм цiха, каб не спалохаць яе. Адказу не было. Ён усмiхнуўся. Падумаў, што яна яшчэ спiць.

Ён асцярожна ўставiў ключ i павярнуў ручку, цiха, зусiм цiха, каб не спалохаць яе, амаль хочучы нават застаць яе ў сне, каб разбудзiць пацалункам, яшчэ раз, апошнi раз, перш чым аддасць яе iншаму мужчыне.

Дзверы адчынiлiся, ён увайшоў, i сонечнае святло ўдарыла яму ў твар. Пакой быў як усё роўна залiты расплаўленым срэбрам, усё ззяла, i ад болю яму прыйшлося на iмгненне заплюшчыць вочы.

Расплюшчыўшы iх зноў, ён убачыў на пасцелi Лаўру -- голую i мёртвую, астрыжаную нагола i сляпуча белую. Гэта было як у кашмарным сне, якi ён бачыў на тым тыднi ў Грасе -- i забыўся, а цяпер гэты кашмар, быццам удар маланкi, узнiк у яго памяцi. Усё раптам стала дакладна як у тым сне, толькi намнога ярчэй.

Навiна пра забойства Лаўры Рышы так iмклiва разнеслася па наваколлях Граса, нiбыта нехта абвясцiў: "Кароль памёр!", або "Вайна!", або "Пiраты высадзiлiся на бераг!" -- i выклiкала амаль такi самы, як бы ад гэтых абвестак, панiчны страх, а можа, i большы. У сплюск вока вярнуўся дбайна забыты жах, такi самы прылiплiвы, як i летась увосенi, з усiмi яго пабочнымi праяўкамi: панiкай, абурэннем, шалам, iстэрычнай падазронасцю, роспаччу. Начамi людзi не вылазiлi з дамоў, замыкалi дачок, барыкадавалiяся, не давяралi адно аднаму, не спалi. Кожны думаў, што цяпер усе паўторыцца, як i тады: кожнага тыдня будзе забойства. Здавалася, час адсунуўся на паўгода назад. Страх паралiзаваў яшчэ больш, чым паўгода назад, бо раптоўнае вяртанне небяспекi, якую лiчылi даўно адоленай, пашырала сярод людзей пачуццё бездапаможнасцi. Бо ж не пасобiла нават бiскупава анафема! Калi Антуан Рышы, усемагутны Рышы, гарадскi багатыр, Другi консул, уплывовец, разважнiк, якi меў усе сродкi абароны не змог упiльнаваць свае дзiця! Калi забойчая рука не сцепнулася перад нябеснай прыгажосцю Лаўры -- бо яна i праўда, здвалася святою кожнаму, хто яе ведаў, асаблiва цяпер, калi яна больш не жыла. Як жа пасля ўсяго гэтага мець надзею на ратунак ад забойцы? Ён быў чумнейшы за чуму, бо ад самой чумы можна было ўцячы, а ад гэтага забойцы -- нельга, як яно й вiдаць з прыкладу Рышы. У яго яўна былi здольнасцi звышнатуральныя, надпрыродныя. Ён, якое тут сумненне, схаўрусаваўся з д'яблам, калi толькi сам не быў д'ябал. I многiм людзям, асаблiва калi хто папрасцей, недалёкага розуму, заставалася адно -- iсцi ў храм i малiцца; кожны рамеснiцкi стан малiўся свайму патрону: слесары -- святому Алаiзу, ткачы -- святому Крыспiну, садоўнiкi -- святому Антонiю, парфумнiкi -- святому Язэпу. Яны бралi з сабою жанок i дочак, разам з iмi малiлiся, елi i спалi ў царкве, не выходзiлi з яе нават удзень, упэўненыя, што ўнебяспечыцца ад пачварыны (калi толькi тая бяспека была яшчэ ўвогуле!) яны здолеюць толькi пад абаронай парафiяльнай абшчыны i пепрад аблiччам Дзевы.