Патрык Зюскiнд - Парфума

Робячы гэтую жахлiвую выснову, Рышы сядзеў на сваiм ложку ў начной кашулi i дзiву даваўся, якi ён быў спакойны. Ён больш не дрыжаў. Няпэўны страх, якi калацiў яго некалькi тыдняў, прапаў, саступiў месца ўсведамленню канкрэтнай небяспекi. Задума забойцы была яўна скiраваная на Лаўру -- з самага пачатку. А ўсе астатнiя забойствы -- антураж гэтага апошняга заключнага забойства. Праўда, было няясна, якую матэрыяльную мэту маюць гэтыя забойствы i наогул цi ёсць у iх мэта. Але асноўнае, менавiта сiстэматычны метад забойцы i ягонае iмкненне да iдэалу, Рышы адгадаў правiльна. I чым больш ён пра гэта думаў, тым больш падабалася яму i тое i другое i тым большую павагу ён адчуваў да забойцы --зрэшты, такая павага як у гладкiм люстэрку паказвала ягоныя адносiны да самога сябе, бо не хто там якi, а менавiта ён, Рышы, сваiм тонкiм, аналiтычным розумам пранiк у намыслы працiўнiка.

Калi б ён, Рышы, быў забойца, апантаны тымi самымi палкiмi iдэямi, ён не мог бы дзейнiчаць iнакш, чым да гэтага часу дзейнiчаў той, i ён паставiў бы на карту ўсё, каб завяршыць сваю вар'яцкую задуму забойствам царыцы красы, Лаўры, роўнай якой не было.

Гэтая апошняя думка яму асаблiва спадабалася. Тое, што ён мог у думках стаць на месца будучага забойцы ягонай дачкi, давала яму, у сутнасцi, велiзарную перавагу перад забойцам. Бо забойца, зразумела, пры ўсёй сваёй кемлiвасцi, вядома ж, не мог паставiць сябе на месца Рышы -- хоць бы ўжо таму, што ён, вядома, не мог загадзя здагадацца, што Рышы даўно паставiў сябе на яго месца -- на месца забойцы. Па сутнасцi, тут усе было гэтак сама, як i ў дзелавым жыццi --mutatis mutandis*, а як жа. Калi ты разгадаў задуму канкурэнта, пеправага на тваiм баку; ён ужо не пакладзе цябе на лапаткi; не пакладзе, калi твае iмя -- Антуан Рышы i ты прайшоў агонь, ваду i медныя трубы i не прывык саступаць у барацьбе. Урэшце ж, Антуану Рышы належыць самы буйны ў Францыi гандаль парфумнымi таварамi, нi багацце, нi пасада Другога Консула не звалiлiся на яго з неба, ён заваяваў iх упартасцю i хiтрасцю, своечасова распазнаючы небяспеку, празорлiва разглядаючы планы канкурэнтаў i змятаючы з дарогi працiўнiкаў. I сваiх будучых мэтаў -- улады i дваранскага тытула нашчадкам -- ён дасягне гэтак сама. I гэтак сама ён перакрэслiць план забойцы -- свайго канкурэнта ў барацьбе за валоданне Лаўрай,-- хоць бы ўжо таму, што Лаўра -- вянок у будынку i яго, Рышы, планаў. Вядома, ён любiў яе, але ён i меў патрэбу ў ёй. А таго, у чым ён меў патрэбу дзеля здзяйснення сваiх найвышэйшых амбiцый, ён не саступаў нiкому, за гэта ён чапляўся пазурамi i зубамi.

Цяпер яму палегчала. Пасля таго як яму ўдалося свае начныя роздумы пра барацьбу з дэманам апусцiць на ўзровень дзелавога канфлiкту, ён адчуў, што зноў поўны адвагi i нават азарту. Растаў апошнi астатак страху, знiкла адчуванне прыгнечанасцi i гнятлiвага клопату, што мучыла яго як маразматычнага старца, развеяўся туман змрочных прадчуванняў, у якiм ён некалькi тыдняў шукаў дарогi навобмацак. Ён быў на знаёмай тэрыторыi i быў гатовы прыняць любы выклiк.

Адчуўшы палёгку, амаль задавальненне, ён саскочыў з ложка, тузануў за шнурок званка i загадаў слузе, якi спрасонку ледзь трымаўся на нагах, складваць вопратку i правiзiю, бо ён рашыў на свiтаннi са сваёй дачкою ехаць у Гранобль. Потым ён апрануўся i падняў з пасцеляў усю астатнюю чэлядзь.

Cярод ночы дом на вулiцы Друат прачнуўся, i ў iм забурлiла жыццё. На кухнi палалi агменi, па калiдорах шмыгалi ўвiшныя служанкi, угору-ўнiз па лесвiцах насiўся асабiсты слуга гаспадара, у скляпах звiнелi ключы кладаўшчыка, у двары гарэлi паходнi, фурманы выводзiлi коней, другiя выцягвалi з канюшняў мулаў, кiлзалi, сядлалi, бегалi, грузiлi -- можна было падумаць, што на горад наступаюць, як у 1746 годзе, аўстра-сардзiнскiя орды грабежнiкаў, якiя змяталi ўсё на сваей дарозе, i гаспадар дома ў панiцы рыхтуецца да ўцёкаў. Але нiчога такога! Гаспадар дома спакойна i ганарыста, як маршал Францыi, сядзеў за пiсьмовым сталом у сваёй канторы, пiў каву з малаком i аддаваў загады чэлядзi, якая проста з ног ужо збiлася. Разам з гэтым ён пiсаў пiсьмы мэру i Першаму консулу, свайму натарыусу, свайму адвакату, свайму банкiру ў Марсэлi, барону дэ Баёну i розным дзелавым партнёрам.

Да шасцi гадзiн ранiцы ён адправiў карэспандэнцыю i аддаў усе неабходныя для яго планаў распараджэннi. Ён паклаў за пазуху два дароржныя пiсталеты, зашчоўкнуў пражку на поясе з грашыма i замкнуў пiсьмовы стол. Потым пайшоў будзiць дачку.

У восем ранiцы маленькi караван выправiўся ў дарогу. Наперадзе вярхом ехаў Рышы, ён выдатна глядзеўся ў сваёй камiзэльцы колеру чырвонага вiна, з залатымi пазументамi, у чорным англiйскiм плашчы i чорным капелюшы з дзёрзкiм султанам з пёраў. За iм следавала ягоная дачка, апранутая сцiплей, але такая сляпуча прыгожая, што народ на вулiцы i каля вокан не мог адвесцi ад яе вачэй, у натоўпе чулiся багавейныя ахi i вохi, i мужчыны здымалi капелюшы --нiбыта перад Другiм консулам, а на самай справе перад гэтай дзяўчынай з паставай каралевы. За ёю сцiпла следавалi яе пакаёўка, далей слуга Рышы з двума нагружанымi конямi -- выкарыстанне карэты выключалася з прычыны дрэннага стану гранобльскага тракту,-- замыкаў картэж дзясятак мулаў, гружаных усемагчымым таварам, пад надзорам двух грумаў. Каля брамы Дзю-Кур варта ўзяла на каравул i апусцiла вiнтоўкi толькi тады, калi апошнi мул прайшоў праз браму. Дзецi яшчэ доўга беглi за працэсiяй, махалi ўслед каравану, якi павольна ад'язджаў па крутой, звiвiстай дарозе.