Павал Місько - Прыгоды Бульбобаў

- Нічога, магло быць і горш, - сказаў, уздыхнуўшы, тата. Ён адзін - ну і сілач! - падняў паліцы. З іх вывалілася яшчэ некалькі асколкаў і кніг: дзын! ба-бух! - Будзем самі, то будуць і сані, - тата пачаў змятаць у кучу рэшткі шклянога друзу.

- А я ж табе казала! Я ж цябе прасіла-маліла: не стаў паліцы далёка ад сцяны, прытулі іх да кладоўкі. Чорт з ёю, абыдземся без яе... Дык не паслухаў! Ні разу ў жыцці не паслухаў! - заплакала мама.

- Пераста-а-ань... - гаварыў спакойна тата. - Ці тэлефанавала ты бабе?

- Тэлефанавала! Але калі яна яшчэ прыедзе! За гэты час яны ўсю кватэру ўшчэнт разнясуць! Або спаляць!

- Што яны - такія ўжо дурні, каб паліць?

І ўсё-такі навальніца міналася. Толя першы зразумеў гэта і сеў у ложку. Пазяхнуў, пацягнуўся - і вылез памагаць тату збіраць кнігі.

- Трыццаць шэсць і пяць, - дастаў Коля з-пад рукі градуснік. - Нармальная...

- То я пайду ўжо. Заставайцеся жывыя і здаровыя! - ветліва развіталася Танька.

Толя выйшаў за ёю - правесці, за імі - тата.

- Можна я да вас буду прыходзіць рыбак і хамяка глядзець?

- Можна, можна.

У спальні пачуўся звон шкла. Гэта мама ўзяла сябе ў рукі і пачала выграбаць асколкі з-пад ложкаў.

Учора, як усё падмялі, падчысцілі падлогу пыласосам, пасартавалі, працерлі і зноў расставілі кнігі на паліцы (без шкла ўжо!), шукалі хамяка. Пераставілі на кухні і ў ваннай усе рэчы, заглядвалі ва ўсе закуткі, потым агледзелі добра абодва пакоі - а раптам перабраўся туды? - нідзе Гаўрыка не было. Толя паплакаў ды так і лёг спаць.

- Ого! - раніцаю выгукнула мама і паклікала да сябе тату. - Бачыш? - паказала яна на скрынку з буракамі і моркваю.

І буракі, і морква былі пагрызены. Значыць, хамяк усё-такі на кухні? Але дзе? Не мог жа ён залезці пад падлогу - няма такое шчыліны.

Зноў перагледзелі ўсё - няма!

- От купіў забаўку! - зазлавала мама. - Толькі і будзем цэлымі днямі шукаць.

Раптам мама пачула пад плітою ціхі шкробат. Нагнулася, пераставіла паасобку слоікі, бутэлькі... Аг-га! Вось ён, у бутэльцы з-пад кефіру. Мокры, ускамлычаны і такі малюпасенькі, худзенькі... І так знябыўся, небарака, такі быў змучаны! І гэтак вінавата глядзеў праз бутэльку на маму!

- Ну і дурань! Свет не бачыў такога дурня! Сам сябе пакараў. Нябось усю ноч шкробся ў бутэльцы? Галодны? - Тата вытрас Гаўрыка з бутэлькі, выцер сухою анучкаю, пагрэў яго ў далонях, пахукаў. Даў кавалачак варанай бульбы, і хамяк імгненна засунуў яго за шчаку. Паклаў Гаўрыка ў слоік. Хамяк патузаў зубамі сваю шкарпэтку-гняздзечка, падлез пад яе.

Як толькі хлопцы ўсталі, тата расказаў ім пра хамяковыя прыгоды. Толя і Коля паўкленчвалі каля слоіка і ўсё шапталі, заглядваючы ўсярэдзіну: «Хамячок... Гаўрык... Хамячок... Гаўрык...»

- Як ён мог туды трапіць? Чаго ён лез на бутэлькі? І як мог ускарабкацца на такія гладкія? - разважаў тата за сталом.

- Дай хлопцам пад'есці спакойна, - сказала мама.

Але тата не вытрываў, не дапіў нават чаю, а стаў каля пліты на калені, заглянуў пад ніз.

- Ён лазіў у каробку з буракамі, з каробкі на слоік паўлітровы, з паўлітровага - на літровы, з яго - на бутэльку. Балансіраваў, як акрабат-канатаходзец... - гаварыў тата. - У пліце дзірачкі спадыспаду ёсць, паветра па іх ідзе ў духоўку. От яго і спакусілі гэтыя норкі... Праверыць трэба духоўку!

Усе стоўпіліся каля пліты, а мама адчыніла дзверцы і павымала скавароды, бляхі, запаліла запалку, а потым паперку - каб даўжэй свяціла.

- Ай-яй-яй, во назапасіў... Во нанасіў! - Мама выграбла кучкі нагрызенай морквы і буракоў, сухія скарыначкі і крошкі хлеба, усохлыя агрызкі і зярняткі яблык, семкі сланечніку. З другога кутка дастала камяк поўсці і нітак, пашкуматаны кавалачак бінту, раскудлачаную газету, камячок ваты.

- Холадна ад жалеза ў бок, пасцель сабе рабіў... Добра, што агледзеліся, не падпалілі духоўку.

- Во было б! - паківаў галавою тата.

Хлопцы са страхам пераглянуліся: у такую пастку мог Гаўрык трапіць!

І адразу захацелася паглядзець на яго. Адгарнуў Толя паціху шкарпэтку-гняздо... Спіць на голай газеце! Лёг на бачок, скруціўся паўабаранкам... Мёртвым сном спіць... А ў лапцы трымае, як дзіця піражок, недаедзенае пшанічнае зярнятка.

- Напрацаваўся за ноч... І напакутаваўся ў бутэльцы. Відаць, што начная жывёлінка. І любіць запасы рабіць. Ні сну, ні спакою няма, пакуль у запас не пакладзе чаго.

Тата сказаў гэта і раптам охнуў.

- Гэта ж у мяне ў плашчы сухі корм для рыбак! Забыў выняць.

З пакецікам «сушаных мікробаў» і «цыклопаў з ножкамі» пайшлі ў спальню да акварыума. Тата ўзяў у тры пальцы гэтага дабра, сыпнуў на ваду. Корм быў падобны на дробнае шэрае шалупінне.